go z miedzi i ustawiono na miedzianej podstawie między namiotem spotkania a ołtarzem, żeby arcykapłan i inni kapłani przed wejściem do przybytku lub usługiwaniem przy ołtarzu mogli obmyć w wodzie ręce i nogi (Wj 30:17-21; 31:9; 40:30, 31). Do wykonania tego basenu, nazywanego w niektórych przekładach „kadzią” (Bp, BT, Bw), wykorzystano „zwierciadła służących, które pełniły zorganizowaną służbę przy wejściu do namiotu spotkania” (Wj 38:8).

Tekst masorecki nie zawiera żadnych konkretnych wskazówek co do transportu tego basenu. Natomiast w greckiej Septuagincie (podobnie jak w starożytnym Pięcioksięgu samarytańskim) w Liczb 4:14 dodano jeszcze słowa: „I wezmą purpurową tkaninę, i przykryją basen i jego podstawę, i okryją je przykryciem z niebieskich skór, i położą [je] na drążkach”.

W odniesieniu do basenu w przybytku używa się hebrajskiego słowa kijòr, które znaczy „basen” lub „kadź” (Wj 35:16, przyp. w NW). Tym samym słowem określono dziesięć basenów wykonanych w czasach Salomona do użytku w świątyni; płukano w nich rzeczy przeznaczone na całopalenie (2Kn 4:6, 14).

Każdy z tych dziesięciu miedzianych basenów („kadzi”, BT), zrobionych dla świątyni przez Chirama, mógł pomieścić „czterdzieści bat”, czyli ok. 880 l wody. Jeśli baseny te miały kształt półkuli, to ich średnica zewnętrzna mogła wynosić ok. 1,8 m. Oczywiście jeśli u góry się zwężały lub rozszerzały, to mogły mieć nieco inne wymiary; Biblia nie podaje szczegółów dotyczących ich wyglądu, mówi tylko, że „każdy basen miał cztery łokcie”. Baseny te były umieszczone na czterokołowych wózkach, kunsztownie zdobionych i rzeźbionych; pięć takich wózków stało po prawej i pięć po lewej stronie świątyni (1Kl 7:27-39).

Inny basen, wielkich rozmiarów i z licznymi ozdobami, nazywano „lanym morzem”; był on ustawiony na 12 wyrzeźbionych bykach i znajdował się „po prawej stronie [świątyni], od wschodu, ku południowi”. Przechowywano w nim wodę, której używali kapłani. Był okrągły, miał 10 łokci (4,5 m) od krawędzi do krawędzi i 5 łokci (ok. 2,2 m) wysokości (2Kn 4:2-6, 10).

(prawdopodobnie: „żyzna [niekamienista] równina”).

Spory obszar leżący na wsch. od Jeziora Galilejskiego. Od pn. granicę Baszanu wyznaczała góra Hermon, od wsch. — górzysty region Chauran (Dżabal ad-Duruz), od pd. — Gilead, a od zach. — wzgórza po wsch. stronie Jeziora Galilejskiego (Pwt 3:3-14; Joz 12:4, 5).

Baszan leżał na wysokim płaskowyżu o średniej wysokości ok. 600 m n.p.m. Jest to obszar raczej płaski, choć w niektórych miejscach poprzecinany pasmami wzgórz. Ma pochodzenie wulkaniczne i występują tam duże ilości twardych, czarnych skał bazaltowych, które dobrze zatrzymują wilgoć. Tamtejsza ziemia to mieszanka tufu wulkanicznego i czerwonobrunatnej gleby. Dzięki wodzie ze śniegów topniejących na górze Hermon cały teren świetnie nadawał się do celów rolniczych. Ta bardzo żyzna równina zapewniała bogate plony zboża i obfitowała w bujne pastwiska, na których wypasano znakomite rasy bydła i owiec. Byki i barany Baszanu opiewano w pieśniach i wierszach oraz uważano za symbol dostatku, siły i dobrobytu (Pwt 32:14; Ps 22:12; Eze 39:18).

Wydaje się, że równiny Baszanu w zasadzie były bezdrzewne, natomiast w górach rosły okazałe drzewa, prawdopodobnie dęby (które do dziś można znaleźć w tych okolicach). W proroctwach biblijnych drzewa Baszanu symbolizują wyniosłość (Iz 2:13; Za 11:1, 2). Z Ezechiela 27:5, 6 wynika, że w Tyrze feniccy budowniczowie statków wykonywali deski z jałowców Seniru, maszty — z wysokich cedrów Libanu, a mocne wiosła — z twardych drzew Baszanu.

Zapewne właśnie ze względu na żyzność zestawiano Baszan z innymi urodzajnymi krainami, takimi jak Karmel czy Liban (Iz 33:9; Jer 50:19). Jeremiasz napisał o wzniesieniach Libanu i Baszanu jako o miejscach, z których miało być widać nieszczęście nadciągające na kraj Izraelitów za to, że jego mieszkańcy porzucili Jehowę (Jer 22:20). Występujące w Psalmie 68:15, 16 wzmianki o „górze Bożej” i „górze szczytów” w Baszanie mogą się odnosić do górzystego regionu Chauran. A wymieniony w Psalmie 68:14 Calmon mógł być najwyższym szczytem tego regionu.

Pierwsza wzmianka o Baszanie pojawia się w Biblii w Rodzaju 14:5, gdzie mowa o Refaitach (olbrzymach) z Aszterot-Karnaim, pokonanych przez najeźdźczych królów w czasach Abrahama (przed 1933 p.n.e.). W trakcie podboju izraelskiego (ok. 1473 p.n.e.) Og, król Baszanu i ostatni z olbrzymów na tym terenie, został zwyciężony i zabity, a jego ziemię zajęli Izraelici (Lb 21:33-35; Pwt 3:1-3, 11; Joz 13:12). Baszan przydzielono jako dziedziczną posiadłość plemieniu Manassesa, chociaż wydaje się, że pd. część tej krainy stanowiła dział plemienia Gada (Joz 13:29-31; 17:1, 5; 1Kn 5:11, 16, 23).

Głównymi miastami Baszanu były: Asztarot (miasto Oga, a potem miasto lewickie), Edrei (miasto graniczne, w pobliżu którego Izraelici pokonali Oga), Golan (później również miasto lewickie i jedno z trzech miast schronienia po wsch. stronie Jordanu) oraz Salcha (Pwt 4:41-43; Joz 9:10; 12:4, 5; 20:8, 9; 1Kn 6:64, 71). Tylko w regionie Argobu było 60 miast otoczonych murem i do dzisiaj na całym tym terenie znajduje się mnóstwo ruin starożytnych miejscowości (Pwt 3:3-5; zob. ARGOB 2).

Za panowania Salomona Baszan należał do jednego z 12 okręgów zarządzanych przez pełnomocników, którzy dostarczali żywności na królewskie stoły (1Kl 4:7, 13).

Przez Asztarot w Baszanie przechodził główny szlak po wsch. stronie Jordanu, prowadzący z pn. na pd. i zwany Drogą Królewską. Z tego powodu, a także ze względu na urodzajność i położenie w pobliżu Damaszku teren ten był częstym celem podbojów. Za panowania Jehu (ok. 904-877 p.n.e.) Baszan został podbity przez króla Damaszku Chazaela, ale potem Izraelici najwyraźniej go odzyskali — za rządów Jehoasza (2Kl 10:32, 33; 13:25) lub najpóźniej Jeroboama II (ok. 844-804 p.n.e.) (2Kl 14:25). W okresie panowania Pekacha (ok. 778-759 p.n.e.) cały ten obszar najechał król Asyrii Tiglat-Pileser III (2Kl 15:29; 1Kn 5:26).

Po powrocie Izraelitów z niewoli babilońskiej Baszan znalazł się pod kontrolą Greków; z czasem stał się jednym z głównych regionów cesarstwa rzymskiego produkujących pszenicę. Został podzielony na cztery okręgi. Z wyjątkiem Trachonu, położonego na pn. wsch., pozostałe wzięły swoje nazwy od okolicznych miejsc: na zach. Gaulanityda (Gaulanitis) — od miasta Golan, na pd. Auranityda (Auranitis) — od Chauranu, a w części centralnej Batanea — od Baszanu. Poza wzmianką o Trachonie (Łk 3:1) Chrześcijańskie Pisma Greckie nie wspominają o Baszanie (zob. CHAURAN).

W użyciu biblijnym chodzi o fałszywą opowieść, fikcję, mit, wymysł, nieprawdę; określenie to nawiązuje do greckiego wyrazu mýthos, występującego w 1 Tymoteusza 1:4; 4:7; 2 Tymoteusza 4:4; Tytusa 1:14 i 2 Piotra 1:16.

Przeciwieństwem pojęcia mýthos jest alétheia, „prawda”, wyrażająca zgodną z faktami postać rzeczy. W Galatów 2:5 „prawda dobrej nowiny” to rzetelne nauczanie ewangelii, w przeciwieństwie do jej wypaczania. Apostołowie ostrzegali współwyznawców przed niebezpieczeństwem odstąpienia od prawdy i zwrócenia się ku fałszywym opowieściom, które nie opierały się na faktach, lecz stanowiły wytwór wyobraźni ludzkiej. W religii judaistycznej roiło się od takich fałszywych opowieści; tradycje starszych złożyły się na tzw. prawo ustne, które z czasem włączono do Talmudu. Poza tym na judaizmie, który w I w. najbardziej przeciwstawiał się chrystianizmowi, wyraźne piętno wycisnęły filozofie i nauki pogańskie.

Oto przykład jednej z takich nieprawdziwych opowieści z Talmudu Palestyńskiego (Jerozolimskiego): „R. Samuel b. Nachman rzekł w imieniu R. Jonatana: Tablice [z Dziesięciorgiem Przykazań, dane Mojżeszowi] były długie na sześć szerokości dłoni, a szerokie na trzy; Mojżesz trzymał za dwie szerokości dłoni i Bóg za dwie, toteż ich palce dzielił odstęp dwóch szerokości dłoni; kiedy zaś Izraelici zaczęli czcić cielca, Bóg chciał wyrwać owe tablice z rąk Mojżesza, ale Mojżesz trzymał je tak mocno, że sam Mu je wyrwał”. Następnie, jak głosi ta opowieść, „litery uleciały” z tablic, a ponieważ „pismo je podtrzymywało”, więc „okazały się one za ciężkie dla rąk Mojżesza i upadły, i się rozbiły” (Taanit, V, ss. 116, 117, tłum. na ang. A. W. Greenup).

Podobnie w tekstach apokryficznych roi się od fałszywych, wymyślonych historii; jedna z nich opowiada o tym, jak Daniel uśmiercił wielkiego smoka przy użyciu mieszaniny smoły, łoju i sierści (dodatek do Księgi Daniela [14:23-27, Bp]); inna wspomina o Tobiaszu, któremu serce, żółć i wątroba pewnej niezwykłej ryby dały moc uzdrawiania ludzi oraz wypędzania demonów (Tobiasza 6:2-9, 19, BT).

Chrześcijanie mają odrzucać baśnie. W 1 Tymoteusza 1:4 apostoł Paweł poucza chrześcijan, żeby nie zwracali uwagi na fałszywe opowieści, gdyż mogą ich one wciągnąć w jałowe dociekania i odwrócić ich umysły od prawdy. Niejedna z nich przypomina gadaninę starych kobiet, które spędziły życie na świeckich zajęciach. Takie opowieści bezczeszczą święte, prawe mierniki Boże (1Tm 4:6, 7; Tyt 1:14). Apostoł Piotr w swoim drugim liście (2Pt 1:16) wspomina o fałszywych opowieściach (które nie tylko są nieprawdziwe, ale też zręcznie wymyślone po to, żeby zwieść chrześcijan) i przeciwstawia im prawdziwe, oparte na faktach doniesienie o przemienieniu, którego był naocznym świadkiem (Mk 9:2). Paweł w 2 Tymoteusza 4:3, 4 przepowiedział, że w przyszłości ludzie będą skłonni zwracać się raczej ku fałszywym opowieściom niż ku prawdzie.

Miara objętości płynów równa jednej dziesiątej chomera (lub miary kor); w wypadku ciał sypkich jej odpowiednikiem była efa (Eze 45:10, 11, 14). Znaleziono fragmenty dzbanów, na których literami starohebrajskimi wypisano słowo „bat”. Na tej podstawie ocenia się, że miara bat odpowiadała mniej więcej 22 litrom.