konkretnymi zarzutami Żydów, to owi przeciwnicy zapewne stawiali takie pytania: Jakie dowody mogą przedstawić zwolennicy tej nowej „herezji”, że głoszą prawdę i cieszą się uznaniem Bożym? Gdzie mają swoją świątynię i kapłanów? I gdzie jest ich przywódca? Czy za życia odgrywał jakąkolwiek rolę wśród przywódców narodu — ten Jezus, syn cieśli, Galilejczyk, który nie ukończył żadnej szkoły rabinicznej? I czyż nie zginął haniebną śmiercią? Gdzie jest jego królestwo? A kim są jego apostołowie i naśladowcy? Zwykłymi rybakami i poborcami podatkowymi. Poza tym kogo przede wszystkim pociąga chrystianizm? Biedny, prosty lud ziemi; co gorsza, do społeczności przyjmuje się nawet nieobrzezanych pogan, którzy nie są potomstwem Abrahama. Dlaczego ktokolwiek miałby pokładać ufność w tym Jezusie, który został stracony za bluźnierstwo i działalność wywrotową? Dlaczego miałby słuchać jego uczniów, ludzi niewykształconych i prostych? (Dz 4:13).

Wyższość chrystianizmu. Niektórzy niedojrzali chrześcijanie być może bagatelizowali wybawienie udostępnione im poprzez Chrystusa (Heb 2:1-4). Albo zaczęli się poddawać wpływowi Żydów spoza zboru. Apostoł przychodzi im z pomocą — na podstawie Pism Hebrajskich, na których Żydzi jakoby się opierali, po mistrzowsku niezbicie wykazuje wyższość chrystianizmu oraz kapłaństwa i władzy królewskiej Jezusa Chrystusa. Posługując się Pismami, udowadnia, iż Jezus Chrystus jest Synem Bożym, większym od aniołów (1:4-6), Abrahama (7:1-7), Mojżesza (3:1-6) i proroków (1:1, 2). W gruncie rzeczy Chrystus został wyznaczony na dziedzica wszystkiego, ukoronowany chwałą i szacunkiem oraz ustanowiony nad całością dzieł Jehowy (1:2; 2:7-9).

Jeżeli chodzi o kapłaństwo, to urząd piastowany przez Chrystusa dalece przewyższa ten, który przypadł potomkom Aarona z plemienia Lewiego. Nie dziedziczy się go po grzesznych rodzicach, lecz otrzymuje na mocy przysięgi Bożej (6:13-20; 7:5-17, 20-28). A dlaczego Chrystus znosił takie udręki i zmarł śmiercią męczeńską? Zgodnie z zapowiedzią było to konieczne, żeby mógł wybawić ludzkość i żeby się nadawał na Arcykapłana, jak również na tego, komu Bóg wszystko podporządkuje (2:8-10; 9:27, 28; por. Iz 53:12). Musiał stać się „krwią i ciałem” oraz umrzeć, by oswobodzić tych, którzy wskutek strachu przed śmiercią podlegali niewoli. Dzięki swej śmierci może unicestwić Diabła, czego nie mógł uczynić żaden kapłan spośród ludzi (2:14-16). A ponieważ tyle wycierpiał, jest Arcykapłanem, który potrafi wczuć się w nasze słabości i przyjść nam z pomocą, gdyż został wypróbowany pod każdym względem (2:17, 18; 4:15).

Poza tym — dowodzi apostoł — ten Arcykapłan „przeszedł przez niebiosa” i stawił się przed obliczem samego Boga, a nie jedynie w ziemskim namiocie czy budynku, będącym zaledwie obrazem rzeczy niebiańskich (4:14; 8:1; 9:9, 10, 24). Wystarczyło, by wszedł tam ze swą doskonałą, bezgrzeszną ofiarą jeden raz; nie potrzebuje tego czynić wciąż na nowo (7:26-28; 9:25-28). Nie ma następców, jak kapłani wywodzący się od Aarona, lecz żyje bez końca, by całkowicie wybawić tych, na rzecz których pełni służbę (7:15-17, 23-25). Chrystus jest Pośrednikiem lepszego przymierza, zapowiedzianego poprzez Jeremiasza, a umożliwiającego prawdziwe przebaczenie grzechów i oczyszczenie sumienia, czego nie można było osiągnąć na mocy Prawa Mojżeszowego. Dziesięć Słów, podstawowe przykazania przymierza Prawa, zapisano na kamieniu; prawo nowego przymierza — na sercach. W myśl tego proroctwa Jehowy, wypowiedzianego za pośrednictwem Jeremiasza, przymierze Prawa miało się zdezaktualizować i zaniknąć (Heb 8:6-13; Pwt 4:13; 10:4; Jer 31:31-34).

To prawda — kontynuuje pisarz Listu do Hebrajczyków — że Bóg przy górze Synaj w sposób napawający lękiem zademonstrował swą potęgę i potwierdził przymierze Prawa. Ale wprowadzając nowe przymierze, złożył jeszcze dobitniejsze świadectwo znakami, proroczymi cudami, potężnymi dziełami i udzieleniem ducha świętego wszystkim członkom zgromadzonego zboru (Heb 2:2-4; por. Dz 2:1-4). A jeśli chodzi o władzę królewską Chrystusa, jego tron jest w samym niebie, znacznie wyżej niż tron królów z linii Dawida, którzy panowali w ziemskiej Jerozolimie (Heb 1:9). Bóg jest fundamentem tronu Chrystusa, więc jego Królestwem nic nie zdoła wstrząsnąć, jak to się stało w 607 r. p.n.e. z królestwem w Jerozolimie (1:8; 12:28). Ponadto Bóg zebrał swój lud przed czymś o wiele bardziej imponującym niż cudowne znaki ukazane przy górze Synaj. Sprawił, że chrześcijanie namaszczeni duchem przystąpili do niebiańskiej góry Syjon, a w przyszłości ‛wstrząśnie nie tylko ziemią, ale nawet niebem’ (12:18-27).

List do Hebrajczyków ma dla chrześcijan nieocenioną wartość. Bez niego trudno byłoby zrozumieć wiele szczegółów dotyczących Chrystusa, a mających swe pierwowzory w Prawie. Na przykład Żydzi doskonale wiedzieli z Pism Hebrajskich, że gdy arcykapłan wchodził w ich imieniu do Miejsca Najświętszego w sanktuarium, reprezentował ich przed Jehową. Jednakże nigdy nie uprzytomnili sobie realnego odpowiednika tego symbolu: że pewnego dnia prawdziwy Arcykapłan stawi się w samym niebie przed osobą Jehowy! A czy podczas czytania Pism Hebrajskich pojęlibyśmy doniosłe znaczenie relacji o spotkaniu Abrahama z Melchizedekiem albo czy tak wyraźnie zrozumielibyśmy, kogo zobrazował ów król-kapłan? To zaledwie dwa przykłady z wielu „rzeczy realnych”, które sobie uświadamiamy, czytając ten list.

Wiara, jaką tchnie omawiany list — stanowiąca „oczywisty przejaw rzeczy realnych, choć nie widzianych” — pomaga chrześcijanom trzymać się nadziei (Heb 11:1). W czasach, gdy wiele osób opiera się na odwiecznych tradycjach, polega na dobrach materialnych i silnych organizacjach, stawia na wspaniałe rytuały i ceremonie albo zwraca się do mądrości ludzkiej zamiast do Boga, spisany pod natchnieniem List do Hebrajczyków wybitnie przyczynia się do tego, żeby człowiek Boży był „w pełni umiejętny, całkowicie wyposażony do wszelkiego dobrego dzieła” (2Tm 3:16, 17).

Przez kogo, kiedy i gdzie napisany. Powszechnie przyjmuje się, że List do Hebrajczyków napisał apostoł Paweł. Pogląd taki głosili już autorzy wczesnochrześcijańscy. List ten znajduje się wśród dziewięciu listów Pawła na papirusie Chester Beatty 2 (P⁴⁶), powstałym ok. 200 r. n.e., a także został zaliczony do „czternastu listów Pawła apostoła” w kanonie Atanazego z IV w.

Pisarz Listu do Hebrajczyków nie podaje swego imienia. Choć we wszystkich pozostałych listach Paweł przedstawia się z imienia, brak takiej identyfikacji oczywiście nie oznacza, iż nie napisał tego listu. Jego treść mocno przemawia za tym, że pisał go Paweł w Italii, zapewne w Rzymie (Heb 13:24). Właśnie w Rzymie był on po raz pierwszy uwięziony prawdopodobnie w latach 59-61 n.e. Razem z nim przebywał tam Tymoteusz, którego apostoł wspomina w listach do Filipian, Kolosan i Filemona, wysłanych z Rzymu podczas tego uwięzienia (Flp 1:1; 2:19; Kol 1:1, 2; Flm 1). Okoliczności te pasują do wzmianki z Hebrajczyków 13:23, że Tymoteusz został uwolniony z więzów, a pisarz listu pragnie przybyć wkrótce do Jerozolimy.

List powstał przed zburzeniem Jerozolimy w 70 r. n.e., gdyż jak to wynika z przedstawionej w nim argumentacji, wciąż jeszcze istniała tamtejsza świątynia i była w niej pełniona służba. A ze wzmianki Pawła o uwolnieniu Tymoteusza można wyciągnąć wniosek, że ów list został napisany ponad dziewięć lat przed tą klęską, czyli w r. 61, kiedy to najwyraźniej zakończyło się też pierwsze uwięzienie samego Pawła (Heb 13:23).

Zbiór 39 ksiąg natchnionych przez Boga — od Rodzaju do Malachiasza (wg ogólnie dziś przyjętej kolejności) — tworzący większą część Biblii.

Księgi Pism Hebrajskich (w układzie występującym w większości tłumaczeń) można podzielić na trzy grupy: 1) księgi historyczne — od Rodzaju do Estery (17); 2) księgi poetyckie — od Hioba do Pieśni nad Pieśniami (5); 3) księgi prorocze — od Izajasza do Malachiasza (17). Jest to podział dość ogólny, gdyż księgi historyczne zawierają fragmenty poetyckie (Rdz 2:23; 4:23, 24; 9:25-27; Wj 15:1-19, 21; Sdz 5) oraz prorocze (Rdz 3:15; 22:15-18; 2Sm 7:11-16), w księgach poetyckich można znaleźć materiał historyczny (Hi 1:1 do 2:13; 42:7-17) i proroczy (Ps 2:1-9; 110:1-7), a fragmenty ksiąg proroczych mają charakter historyczny i poetycki (Iz 7:1, 2; Jer 37:11 do 39:14; 40:7 do 43:7; Lam 1:1 do 5:22).

Żydzi uznają te same 39 ksiąg, ale niektóre z nich łączą i stosują nieco inny układ, toteż wyliczają tylko 24 lub 22 księgi, a w tradycyjnym kanonie przyjęli następujący podział: Najpierw jest Prawo (hebr. Toráh), czyli Pięcioksiąg (Pentateuch), na który składają się księgi: 1) Rodzaju, 2) Wyjścia, 3) Kapłańska, 4) Liczb oraz 5) Powtórzonego Prawa (zob. PIĘCIOKSIĄG). Kolejna część to Prorocy (hebr. Newiʼím), wśród których wyróżnia się tzw. proroków wcześniejszych: 6) Jozuego, 7) Sędziów, 8) Samuela (jako jedną księgę), 9) Królów (jako jedną księgę) oraz tzw. proroków późniejszych, dzielonych na tzw. proroków większych: 10) Izajasza, 11) Jeremiasza, 12) Ezechiela i 13) dwunastu tzw. proroków mniejszych (jedna księga, złożona z ksiąg Ozeasza, Joela, Amosa, Abdiasza, Jonasza, Micheasza, Nahuma, Habakuka, Sofoniasza, Aggeusza, Zachariasza i Malachiasza). Część trzecią, Pisma (Hagiografy, hebr. Ketuwím), rozpoczynają 14) Psalmy, potem są księgi 15) Przysłów i 16) Hioba, po których występuje „pięć megillòt”, czyli pięć zwojów, mianowicie: 17) Pieśń nad Pieśniami, 18) Rut, 19) Lamentacje, 20) Kaznodziei oraz 21) Estery, a na koniec księgi: 22) Daniela, 23) Ezdrasza-Nehemiasza (połączone) i 24) Kronik (jako jedna księga). Księga Rut bywa czasami dołączana do Sędziów, a Lamentacje do Jeremiasza, co daje w sumie 22 księgi — tyle, ile jest liter w alfabecie hebrajskim. Współczesne Biblie hebrajskie na ogół nie stosują jednak takiego podziału.

Ponieważ w dawnych czasach poszczególne księgi tworzyły osobne zwoje, nie wszystkie stare katalogi Pism Hebrajskich zachowują powyższy układ. Na przykład w Talmudzie Babilońskim napisano: „Nasi nauczyciele powiadali: Oto porządek