wcześniejszą przysługę, tzn. za zdemaskowanie spisku Bigtana i Teresza. Król zapragnął więc wspaniale go uhonorować i rozkazał pognębionemu tym Hamanowi, by przygotował i poprowadził publiczną ceremonię mającą uczcić Mardocheusza (Est 6:1-12).

Estera oskarżyła Hamana o szkalowanie Żydów i knucie intrygi szkodzącej samemu królowi. Rozgniewany Aswerus skazał go na śmierć przez powieszenie na 22-metrowym palu, który Haman przedtem postawił dla Mardocheusza (Est 7:1-10).

Następnie król mianował Mardocheusza pierwszym ministrem w miejsce Hamana i wręczył mu swój sygnet do pieczętowania dokumentów państwowych. Estera zaś ustanowiła go nad domem Hamana, podarowanym jej przez Aswerusa. Za przyzwoleniem króla Mardocheusz wydał inny dekret, przyznający Żydom prawo do wystąpienia w swojej obronie. Zaświtała im radosna nadzieja na ocalenie. Wielu mieszkańców państwa perskiego stanęło po ich stronie i gdy dnia 13 Adar wspomniane dekrety nabrały mocy prawnej, Żydzi byli już przygotowani. Dzięki wysokiemu stanowisku Mardocheusza mieli też poparcie przedstawicieli władzy. W Suzie walki przedłużono o jeden dzień. W całym państwie perskim zginęło przeszło 75 000 nieprzyjaciół Żydów, w tym dziesięciu synów Hamana (Est 8:1 do 9:18). Mardocheusz wydał nakaz (potwierdzony przez Esterę), który ustanawiał 14 i 15 dzień miesiąca Adar — „dni Purim” — dorocznym świętem, mającym być okazją do weselenia się, ucztowania i składania podarunków sobie nawzajem oraz ubogim. Żydzi przyjęli na siebie obowiązek obchodzenia tego święta i nałożyli go na swe potomstwo oraz na tych, którzy się do nich przyłączali. Mardocheusz, jako drugi po królu, cieszył się ogromnym poważaniem Żydów i dalej działał na rzecz ludu oddanego Bogu (Est 9:19-22, 27-32; 10:2, 3).

Mąż wiary. Mardocheusz przejawiał silną wiarę, podobnie jak osoby wymienione przez apostoła Pawła w 11 rozdz. Hebrajczyków, choć nie został tam wspomniany imiennie. Odznaczał się odwagą, zdecydowaniem, prawością i lojalnością wobec Boga i Jego ludu, trzymał się też zasady wypowiedzianej w późniejszych czasach przez Jezusa: „Spłacajcie więc to, co Cezara, Cezarowi, a co Boże, Bogu” (Mt 22:21). Tak jak Estera pochodził z plemienia Beniamina, o którym patriarcha Jakub prorokował: „Beniamin będzie rozszarpywał jak wilk. Rano zje upolowane zwierzę, a wieczorem rozdzieli łup” (Rdz 49:27). Działalność tych dwojga Beniaminitów przypadła na „wieczór” narodu izraelskiego — gdy nie miał już własnych królów i dostał się pod panowanie pogan. Mardocheuszowi i Esterze dane było zgładzić chyba już ostatnich znienawidzonych Amalekitów. Zainteresowanie pomyślnością rodaków świadczy o tym, że Mardocheusz wierzył, iż spośród dzieci Izraela nadejdzie Potomek Abrahama, poprzez którego mają być błogosławione wszystkie rodziny ziemi (Rdz 12:2; 22:18).

Miejsce na granicy terytorium Zebulona (Joz 19:10, 11). Niektórzy przypuszczają, że może chodzić o Tall Ghalta (Tel Reʽala), położone w dolinie Jizreel, ok. 6 km na wsch. pn. wsch. od Jokneamu.

Rzymski przydomek syna Marii z Jerozolimy. Jego hebrajskie imię brzmiało Jan, czyli „Jehowa okazał łaskę” (Dz 12:12, 25). Marek był kuzynem i towarzyszem podróży Barnabasa, poza tym współpracował z innymi pierwszymi misjonarzami chrześcijańskimi; pod wpływem natchnienia spisał Ewangelię nazwaną od jego imienia (Kol 4:10). W Dziejach Apostolskich przydomek Marek podawany jest też w połączeniu z imieniem Jan, choć w Dziejach 13:5, 13 występuje tylko Jan.

Marek niewątpliwie dość wcześnie został uczniem Chrystusa. W domu jego matki odbywały się zebrania zboru pierwszych chrześcijan, oboje mogli zatem należeć do naśladowców Jezusa jeszcze przed jego śmiercią (Dz 12:12). Ponieważ tylko Marek wspomina o skąpo ubranym młodym człowieku, który uciekał w nocy, gdy zdradzono Jezusa, można przypuszczać, że mówi o samym sobie (Mk 14:51, 52). Najprawdopodobniej więc znajdował się wśród ok. 120 uczniów, na których w dniu Pięćdziesiątnicy 33 r. n.e. został wylany duch święty (Dz 1:13-15; 2:1-4).

Kiedy Barnabas i Saul (Paweł) zakończyli rozdzielanie doraźnej pomocy w Jerozolimie, „powrócili [do Antiochii], zabierając ze sobą Jana, który miał przydomek Marek”. Najwidoczniej został on pomocnikiem tych misjonarzy i podróżując z nimi, troszczył się o ich potrzeby materialne (Dz 12:25; 13:5). Gdy dotarli do Perge w Pamfilii, Jan Marek z niewyjawionych powodów „odłączył się od nich i wrócił do Jerozolimy” (Dz 13:13). Kiedy Paweł później wyruszał w drugą podróż misjonarską, nie chciał wziąć w nią Marka, „skoro odszedł od nich w Pamfilii i nie przystąpił z nimi do pracy”. Ponieważ Barnabas stanowczo obstawał przy tym, żeby go zabrać, „doszło do