W Biblii nazwano tak wąski pasek zawiązywany na czole, nad oczami.

Izraelici otrzymali polecenie, by ‛przywiązać sobie prawo Boże jako znak do ręki’ i nosić je jako ‛przepaskę między oczami’, najwyraźniej jednak nie chodziło o literalne noszenie na sobie fragmentów Pism (Pwt 6:6-8; 11:18). To prawda, że w dosłownym sensie byli zobowiązani ozdabiać szaty frędzlami, które by im przypominały o Bożych przykazaniach (Lb 15:38-40). Jednakże ów „znak” i „przepaska” miały znaczenie przenośne, na co wskazuje Boży nakaz dotyczący obchodzenia przez Izraelitów rocznicy wyzwolenia z Egiptu. Obchody te również miały stanowić dla nich ‛znak na ręce oraz upamiętnienie między oczami’, ‛przepaskę między oczami’ (Wj 13:9, 14-16).

W jakim sensie Izraelici mieli nosić prawo Boże jako przepaskę między swymi oczami?

Jehowa najwyraźniej chciał, żeby Izraelici stale pamiętali o Jego prawie i starannie go przestrzegali, jak gdyby zostało spisane na tabliczce i umieszczone między ich oczami albo było przywiązane do ich ręki — tak że gdziekolwiek by spojrzeli lub cokolwiek by robili, wciąż mieliby je przed sobą. Jednakże w jakiś czas po powrocie z Babilonu Żydzi stworzyli formalistyczną religię, opartą na ludzkich tradycjach (Mt 15:3, 9), i zaczęli interpretować ten nakaz dosłownie. Na paskach pergaminu wypisywali cztery fragmenty Pism: Wyjścia 13:1-10 i 11-16 oraz Powtórzonego Prawa 6:4-9 i 11:13-21. W późniejszym okresie pergamin zwijano i wkładano do pudełeczek z cielęcej skóry, które mocowano na czole i lewej ręce. Mężczyźni nosili te pudełeczka podczas porannej modlitwy, z wyjątkiem dni świątecznych i sabatu.

Jezus Chrystus potępił obłudę uczonych w piśmie i faryzeuszy, którzy dla zamanifestowania swej prawości ‛poszerzali pudełeczka z fragmentami Pism’, przy czym nosili je „dla ochrony” (Mt 23:2, 5). Po grecku określano je słowem fylaktérion („filakteria”), które przede wszystkim oznacza posterunek, warownię, zabezpieczenie lub ochronę. A zatem pudełeczka te uznawano za amulety.

Tymczasem Biblia nie zachęca do zabiegania o piękny czy pobożny wygląd, ale do pilnowania swego serca (Prz 4:23; Mt 23:27, 28). Podkreśla, że prawdziwą ochronę zapewni człowiekowi nie przymocowywanie do swego ciała fragmentów z Pisma Świętego, lecz ‛strzeżenie praktycznej mądrości i zdolności myślenia’ oraz nabywanie zrozumienia (Prz 3:21, 22; 4:7-9).

Zobacz NAKRYCIE GŁOWY.

Szarfa zakładana przez oblubienicę w dniu ślubu. Taka przepaska świadczyła o tym, że dana kobieta jest zamężna. Jehowa, symboliczny „mąż” Izraelitów, w następujący sposób zilustrował ich grzech i okazywane Mu rażące lekceważenie: „Czy dziewica może zapomnieć o swych ozdobach, oblubienica o swych przepaskach na piersi? A jednak mój lud — oni zapominali o mnie przez niezliczone dni”. Izraelici powinni byli uważać Boga za swą największą ozdobę, a tymczasem porzucili Go dla innych bogów (Jer 2:32; Iz 3:20; por. Iz 49:18).

(hebr. seláw).

Mały ptak o krępym ciele, osiągający ok. 20 cm długości; prowadzi naziemny tryb życia. Ze względu na smaczne przepiórcze mięso do 1920 r. Egipt eksportował corocznie jakieś trzy miliony tych ptaków, choć od tego czasu liczba ta znacznie się zmniejszyła.

Wzmianki biblijne najwyraźniej dotyczą przepiórki zwyczajnej (Coturnix coturnix), która wiosną migruje z Afryki na pn. — w marcu przelatuje przez Egipt, a następnie przez Półwysep Arabski i Palestynę, po czym przed zimą wraca. Ptaki te ciągną wielkimi stadami, pokonując trasę etapami, często nocą. Skrzydła przepiórki pozwalają jej latać szybko, ale nie za długo, ponieważ ze względu na wagę całego jej ciała nie są zbyt silne. W rezultacie przepiórki czasami docierają na miejsce zupełnie wyczerpane. Dlatego zazwyczaj fruną z wiatrem i raczej nisko nad ziemią. Pułkownik Richard Meinertzhagen wspomniał, że w egipskim Port Saidzie niekiedy lecą o świcie wzdłuż ulic i ludzie łowią je w siatki na motyle (Birds of Arabia, Edynburg 1954, s. 569).

Pierwsza biblijna wzmianka o przepiórkach (Wj 16:13) dotyczy wydarzeń rozgrywających się wiosną (Wj 16:1), a zatem podczas migracji tych ptaków na pn. Izraelici przebywali właśnie na pustkowiu Sin na półwyspie Synaj i utyskiwali na brak jedzenia. Wówczas Jehowa zapewnił Mojżesza, że „między dwoma wieczorami” będą jeść mięso, a rano nasycą się chlebem (Wj 16:12). I rzeczywiście, wieczorem „pojawiły się przepiórki i zaczęły pokrywać obóz”, a rano na ziemi pojawiła się manna (Wj 16:13-15; Ps 105:40). Mniej więcej po upływie roku, najwyraźniej ponownie wiosną (Lb 10:11, 33), gdy Izraelitom znudziła się manna i znów zaczęli się uskarżać, Jehowa zapowiedział, że będą jedli mięso „aż miesiąc dni”, dopóki im nie obrzydnie (Lb 11:4, 18-23). Następnie sprowadził wiatr, prawdopodobnie wsch. lub pd.-wsch., który przyniósł znad morza przepiórki. Ptaki spadały na obóz w takich ilościach, że były „niczym ziarnka piasku” i leżały na obszarze sięgającym aż „na dzień drogi” dookoła obozu (Ps 78:25-28; Lb 11:31).

Użyte w tej relacji sformułowanie „mniej więcej na dwa łokcie [ok. 1 m] nad powierzchnię ziemi” bywa różnie wyjaśniane (Lb 11:31). Niektórzy twierdzą, że przepiórki pospadały na ziemię i miejscami utworzyły tak wysokie stosy. Zdaniem innych w takim wypadku wiele ptaków by zdechło i nie nadawało się do jedzenia, toteż fragment ten musi raczej oznaczać, że przepiórki leciały na takiej wysokości, dzięki czemu Izraelici z łatwością je strącali i zbierali. Podobną myśl wyraża grecka Septuaginta: „Wszędzie dookoła obozu, jakieś dwa łokcie nad ziemią” i łacińska Wulgata: „Wszędzie dookoła obozu; i leciały w powietrzu na wysokości dwóch łokci nad ziemią”.

Izraelici poświęcili na zbieranie przepiórek półtorej doby i „kto nazbierał najmniej, zebrał dziesięć chomerów [2200 l]” (Lb 11:32). Ponieważ Mojżesz wspomniał o „sześciuset tysiącach pieszych” (Lb 11:21), uzbieranych przepiórek musiały być miliony; a zatem w grę nie wchodziła zwykła migracja tych ptaków, lecz potężny przejaw mocy Bożej. Było ich zbyt wiele, by można je od razu zjeść, więc zachłanni Izraelici „rozkładali je sobie szeroko wokół obozu” (Lb 11:32). Niewykluczone, że chcieli wysuszyć ich mięso i jak najwięcej przechować na później. Przypominałoby to zwyczaje starożytnych Egipcjan, o których Herodot (Dzieje, II, 77) napisał, że suszyli na słońcu ryby.

W Biblii „przepisywacz” oznacza kopistę, a więc kogoś, kto sporządza odpisy jakichś tekstów, zwłaszcza Pisma Świętego. Wyraz ten jest tłumaczeniem hebrajskiego słowa sofér, które wiąże się z liczeniem i zapiskami i ma dość szeroki zakres znaczeniowy. Może odnosić się do pisarza (Sdz 5:14) lub do sekretarza (Jer 36:32; Eze 9:2, 3). A zatem przepisywaczem, czyli soferem, był zarówno publiczny pisarz utrwalający na piśmie dyktowane mu słowa, jak i sekretarz, kopista bądź też nauczyciel Prawa. Jednakże termin „przepisywacz” pasuje zwłaszcza do osób trudniących się sporządzaniem odpisów Prawa i innych części Pisma Świętego. Nazwano tak Szafana, niejakiego Cadoka oraz kapłana Ezdrasza (Neh 13:13; 12:26, 36; Jer 36:10).

Kapłan Ezdrasz, który w siódmym roku panowania króla perskiego Artakserksesa (468 p.n.e.) wyruszył z garstką Żydów w drogę powrotną z Babilonu do Jerozolimy, został przedstawiony jako „biegły przepisywacz w dziedzinie Prawa Mojżeszowego” oraz „przepisywacz słów przykazań Jehowy i jego przepisów dla Izraela” (Ezd 7:6, 7, 11). Za jego czasów żydowscy soferowie trudniący się kopiowaniem Pism zaczęli zyskiwać na znaczeniu. Tysiące Żydów pozostało w Babilonie, inni zaś żyli w rozproszeniu — czy to wskutek przesiedlenia, czy też z powodu prowadzonych interesów. W różnych miejscach powstały lokalne sale zebrań, tzw. synagogi, w których potrzebne były duplikaty manuskryptów biblijnych sporządzane przez przepisywaczy. Podchodzili oni do tej pracy niezwykle sumiennie (zob. PISARZ, UCZONY W PIŚMIE).

To właśnie Ezdrasz, kapłan i sprawny przepisywacz, odczytał „księgę Prawa Mojżeszowego” zborowi zgromadzonemu w odbudowanej Jerozolimie. Miarodajne wyjaśnienia i pouczenia udzielone przy tej okazji przez Ezdrasza i jego pomocników wywołały wśród zebranych „wielką radość” oraz przysporzyły im obfitych błogosławieństw (Neh 8).

Psalmista, którego serce „poruszyła wspaniała sprawa” związana z mesjańskim Królem ustanowionym przez Boga, oznajmił: „Oby język mój był rylcem biegłego przepisywacza” (Ps 45:1-5). Pragnął dobrać piękne słowa, stosowne dla wzniosłej myśli przewodniej tego utworu, ułożonego pod natchnieniem Bożym. Dlatego chciał, aby jego język okazał się sprawny jak rylec w ręku wyszkolonego, umiejętnego przepisywacza, biegłego w swoim rzemiośle.