— groźną dla życia chorobę zakaźną, objawiającą się gorączką, dreszczami, skrajnym wyczerpaniem i bolesnym obrzękiem węzłów chłonnych (dymienica). Choroba ta jest przenoszona przez ukąszenia pcheł, które wcześniej pasożytowały na zakażonych nią zdychających lub martwych szczurach albo innych gryzoniach.

Kiedy Arka dotarła do Ekronu, w mieście zapanowało „śmiertelne zamieszanie”, „a mieszkańcy, którzy nie pomarli, zostali porażeni guzkami krwawniczymi” (1Sm 5:10-12). W 1 Samuela 6:4 zanotowano wypowiedź filistyńskich kapłanów i wróżbitów, którzy wspomnieli o podobiznach zarówno guzków krwawniczych, jak i skoczków, po czym oświadczyli: „Bo każdy spośród was i waszych władców sojuszniczych ma tę samą plagę”. Ale słowa te mogą po prostu oznaczać, że cały naród — władców i prostych ludzi — dotknęło to samo nieszczęście, „ta sama plaga”, a nie że gryzonie i guzki krwawnicze miały związek z tą samą epidemią. Biblia sugeruje jedynie, że skoczki doprowadzały Filisteę do zguby, niszcząc w całym kraju roślinność, natomiast nic nie mówi o tym, jakoby zwierzęta te były nosicielami choroby, którą Jehowa poraził Filistynów.

Bezprawny stosunek płciowy wymuszony na kobiecie siłą, groźbą lub oszustwem.

Jehowa ostrzegł Izraelitów, że jeśli nie będą przestrzegać Jego praw, nie tylko dotkną ich choroby oraz inne nieszczęścia, ale też dostaną się w ręce swych wrogów. Zapowiedział m.in.: „Zaręczysz się z kobietą, lecz inny mężczyzna ją zgwałci [forma słowa szagál]” (Pwt 28:30). Tak rzeczywiście się działo, gdy Izraelici wskutek nieposłuszeństwa przestali zaznawać ochrony Jehowy, a wrogo usposobione narody pogańskie zdobyły ich miasta (por. Za 14:2). Podobny los miał spotkać Babilon, co się spełniło podczas najazdu Medów i Persów (Iz 13:1, 16). Natomiast Prawo Mojżeszowe nie pozwalało na dokonywanie gwałtów na podbitych narodach — żołnierze izraelscy podczas wyprawy wojennej mieli zachowywać wstrzemięźliwość płciową (1Sm 21:5; 2Sm 11:6-11).

Za czasów sędziów w mieście Gibea na terytorium Beniamina dokonano zbiorowego gwałtu, który doprowadził do niemal całkowitego wytępienia tego plemienia. „Nicponie” mieszkający w tym mieście, opanowani wynaturzonymi żądzami, chcieli współżyć z pewnym przybyszem, Lewitą. Ten jednak oddał im w zamian za siebie swą nałożnicę, która wcześniej dopuściła się rozpusty. Napastnicy pastwili się nad nią całą noc, aż umarła. Użyte w tej relacji hebrajskie słowo ʽanáh, które przetłumaczono na ‛zgwałcić’, oznacza też „dręczyć”, „upokarzać” oraz „ciemiężyć” (Sdz rozdz. 19, 20).

Amnon, syn króla Dawida, zgwałcił swą przyrodnią siostrę Tamar, za co został zabity z rozkazu jej brata Absaloma (2Sm 13:1-18). Kiedy perski król Aswerus przejrzał podstępnego Agagitę Hamana i poznał jego zdradzieckie plany wobec Żydów, a zwłaszcza wobec królowej Estery, uniósł się gniewem. Zrozpaczony Haman, wiedząc, że nie może się spodziewać miłosierdzia od króla, zaczął błagać o nie Esterę i padł na łoże, na którym spoczywała. Kiedy król wrócił do komnaty i ujrzał Hamana w tej pozycji, zawołał: „Czy ma jeszcze dojść do zgwałcenia królowej w mojej obecności w tym domu?” Niezwłocznie skazał go na śmierć. Wyrok został wykonany, a Haman najwyraźniej zawisł na tym samym palu, który przygotował dla Mardocheusza, kuzyna Estery (Est 7:1-10). Relacjonując słowa króla (Est 7:8), pisarz biblijny użył hebrajskiego wyrazu kawász, który znaczy „podporządkować sobie” (Rdz 1:28; Jer 34:16), lecz może też być tłumaczony na „zgwałcić”.

Prawo Mojżeszowe przewidywało, że jeśli zaręczona dziewczyna dopuści się rozpusty z innym mężczyzną, to oboje mają być straceni. Ale jeśli wołała o pomoc, uznawano to za dowód jej niewinności. Mężczyzna ponosił śmierć za grzeszne zmuszenie jej do współżycia, dziewczynę zaś uwalniano od winy (Pwt 22:23-27).

GWARDIA PRETORIAŃSKA

Specjalna rzymska formacja wojskowa, utworzona przez Oktawiana Augusta jako cesarska straż przyboczna. Składała się z dziewięciu (później dziesięciu) kohort, z których każda liczyła po 1000 ludzi. Wszyscy byli ochotnikami z Italii; ich żołd był dwu- lub trzykrotnie wyższy niż żołnierzy służących w legionach. Tyberiusz ulokował tę elitarną jednostkę koło Rzymu, założywszy dla niej warowny obóz na pn. od murów miasta. Czasami kohorty wysyłano do innych krajów, ale trzy zawsze stacjonowały w Rzymie, z czego jedna w koszarach przylegających do pałacu cesarskiego. Ponieważ gwardia pretoriańska była w zasadzie jedynym wojskiem stale stacjonującym w Italii, wyrosła na potężną siłę polityczną popierającą lub obalającą cesarzy. Z biegiem czasu wielkość i skład tej gwardii uległy zmianom; zaczęto nawet przyjmować do niej ludzi z prowincji. Ostatecznie rozwiązał ją cesarz Konstantyn w 312 r. n.e.

W Ewangeliach i Dziejach Apostolskich słowo praitòrion, pochodzące z łaciny, bywa używane w odniesieniu do pałacu lub rezydencji. Wyrazem