sobą ogniem dom królewski”. Wiadomo o nim, że czynił to, co złe w oczach Jehowy (1Kl 16:3, 4, 9-20). Do jego losu nawiązywały ostatnie słowa Jezebel. Gdy Jehu tryumfalnie wjechał do Jizreel, drwiąco spytała z okna: „Czy powiodło się Zimriemu, zabójcy swego pana?” (2Kl 9:30, 31).

4. Potomek Saula i Jonatana (1Kn 8:33-36; 9:42). Niektórzy utożsamiają go z Zimrim omówionym w poz. 3. Według nich bowiem Zimri, jako członek rodu Saula, mógł dążyć do odzyskania władzy królewskiej.

5. Przypuszczalnie nazwa nieznanego dziś miejsca, łączonego nieraz — choć bez mocnych podstaw — z Zimranem, synem Abrahama (Rdz 25:1, 2; Jer 25:25).

Potomek Gerszona poprzez Szimeja (1Kn 23:6, 7, 10). W 1 Kronik 23:11 został nazwany imieniem Ziza (zob. ZIZA 1).

Zobacz GORZKIE ZIOŁA.

Nazwa drugiego miesiąca księżycowego w żydowskim kalendarzu religijnym, a ósmego — w świeckim (1Kl 6:1, 37). Obejmował on część kwietnia i część maja. Dzieło The Soncino Books of the Bible (red. A. Cohen, Londyn 1950) tak mówi o nim w komentarzu do 1 Królów 6:1: „Obecnie znany jako Ijar, kolejny po miesiącu Nisan. Został nazwany Ziw (blask), ponieważ przypada na porę roku, gdy ziemia mieni się od kwiatów”. Nazwa Ijar pojawia się w żydowskim Talmudzie i innych dziełach powygnaniowych.

W miesiącu tym w górzystych regionach trwają żniwa jęczmienia, a na nizinach rozpoczynają się zbiory pszenicy. Wzgórza Galilei toną w kwiatach. Jest to początek pory suchej i poranne obłoki szybko giną w skwarze dnia. Rośliny mogą liczyć jedynie na nocną rosę i czekać na październikowe deszcze (Iz 18:4; Oz 6:4).

Dnia 14 Ziw mogli obchodzić Paschę Izraelici, którzy z powodu nieobecności lub nieczystości ceremonialnej nie zrobili tego 14 Nisan (Lb 9:9-13; 2Kn 30:2, 3).

W miesiącu Ziw Salomon rozpoczął budowę świątyni, a blisko 500 lat później w tym samym miesiącu Zerubbabel przystąpił do jej odbudowy (1Kl 6:1; Ezd 3:8).

1. Wymieniony na drugim miejscu syn Szimeja, głowa domu patriarchalnego w rodzie Gerszonitów z plemienia Lewiego; piastował pewne funkcje za panowania Dawida (1Kn 23:6, 7, 10, 11). W 1 Kronik 23:10 w greckiej Septuagincie i w łacińskiej Wulgacie jego imię jest zapisane jako Ziza, natomiast w tekście masoreckim — jako Zina.

2. Syn króla Rechoboama i Maaki, wnuczki Absaloma. Gdy Rechoboam postanowił, że jego następcą na tronie będzie Abijasz, brat Zizy, dał Zizie w darze miasta, żywność i żony (2Kn 11:20, 22, 23).

3. Syn Szifiego; jeden z symeonickich naczelników, którzy za panowania Ezechiasza powiększyli swe pastwiska, zajmując terytorium Chamitów i wybijając tamtejszych mieszkańców (1Kn 4:24, 37-41).

Odpowiednik greckiego słowa fántasma, które występuje jedynie w dwóch relacjach o tym, jak Jezus przyszedł po wodach Morza Galilejskiego do uczniów znajdujących się w łodzi (Mt 14:26; Mk 6:49). Zatrwożeni uczniowie zawołali: „To jakaś zjawa!” Wyraz fántasma jest w polskich przekładach tłumaczony na „widmo” (Br, Db, Kow) lub właśnie na „zjawa” (Bp, BT, Bw, NŚ, PE, Pop).

Zjawa to coś nierealnego, złudzenie, wytwór wyobraźni, który tylko wydaje się rzeczywistością. Dlatego Jezus, chcąc upewnić uczniów, że wzrok ich nie myli i że naprawdę go widzą, oznajmił: „To jestem ja; nie bójcie się” (Mt 14:27; Mk 6:50).

Była to więc całkiem inna sytuacja niż wtedy, gdy zmartwychwstały Jezus nagle pojawił się wśród uczniów i ci uznali, że „widzą ducha [gr. pneúma]” (Łk 24:36, 37). W tym wypadku najwyraźniej chciał ich przekonać nie tylko, że jest kimś rzeczywistym, lecz również że stanął przed nimi w postaci ludzkiej, cielesnej, a nie duchowej. Dlatego powiedział: „Dotknijcie mnie i zobaczcie, gdyż duch nie ma ciała ani kości, jak to widzicie, iż ja mam” (Łk 24:38-43; por. Rdz 18:1-8; 19:1-3). Nie musieli więc odczuwać strachu, jaki opanował np. Daniela na widok anioła w zupełnie odmiennej, budzącej lęk postaci (por. Dn 10:4-9). W jeszcze innej sytuacji znalazł się później Saul z Tarsu, który stracił wzrok, gdy Jezus ukazał mu się na drodze do Damaszku (Dz 9:1-9; 26:12-14; zob. PRZEMIENIENIE; WIZJA).

Ktoś, kto świadomie i bez pozwolenia zabiera cudzą własność, zwłaszcza potajemnie lub posługując się oszustwem czy podstępem. W przeszłości złodzieje stosowali podobne metody co obecnie. Kradli zazwyczaj nocą (Hi 24:14; Jer 49:9; Mt 24:43; Łk 12:39; Jn 10:10; 1Ts 5:2-5; 2Pt 3:10; Obj 3:3; 16:15) i często wchodzili do środka przez okno (Jl 2:9). Natomiast rozbójnicy czyhali w ukryciu i napadali na swe ofiary w ustronnych miejscach, gdzie raczej nie można było liczyć na pomoc. Nie wahali się użyć przemocy i gróźb ani narazić na śmiertelne niebezpieczeństwo ludzi, których ograbiali (Sdz 9:25; Łk 10:30, 36; 2Ko 11:26).

Hebrajskie i greckie słowa tłumaczone na „rabować” i „zbójca” mogą również nawiązywać do nieudostępniania komuś tego, co mu się prawnie należy, do uzyskiwania czegoś za pomocą oszustwa lub do przywłaszczania sobie czegoś, co powinno zostać przekazane innym. Na przykład Żydzi z czasów Malachiasza nie dawali dziesięcin na wsparcie czystego wielbienia w świątyni i w ten sposób ‛obrabowywali Boga’ (Mal 3:8, 9). W Przysłów 28:24 mowa jest o człowieku, który ograbia swego ojca i swą matkę, najwyraźniej przez odmawianie im czegoś, co im się należy. Jezus Chrystus potępił wymieniających pieniądze za to, że zamienili świątynię w „jaskinię zbójców”. Najwidoczniej za swe usługi pobierali wygórowane opłaty (Mt 21:12, 13).

W Liście 2 do Koryntian apostoł Paweł napisał: „Inne zbory obrabowałem, przyjmując zaopatrzenie, żeby wam usługiwać” (2Ko 11:8). To, że Paweł przyjmował zaopatrzenie od innych, nie miało nic wspólnego z kradzieżą. ‛Obrabował’ te zbory zapewne w tym sensie, że otrzymane od nich środki spożytkowywał na zaspokojenie swych potrzeb w czasie usługiwania komu innemu, a mianowicie chrześcijanom w Koryncie.

W niektórych wypadkach wzmianka o wykradzeniu może dotyczyć uzasadnionego zabrania tego, do czego ma się prawo, przy czym zwrot ten podkreśla potajemny charakter czynu. Na przykład Izraelici „wykradli” ciało Saula z placu w Bet-Szan (2Sm 21:12). Ciotka młodego Jehoasza ocaliła mu życie, ‛wykradając go spośród synów królewskich’, jego braci, których potem wymordowała niegodziwa Atalia (2Kl 11:1, 2; 2Kn 22:11).

Bóg potępia kradzież. Większość biblijnych wzmianek o kradzieży dotyczy jednak bezprawnego zabrania cudzej własności. Prawo, które Jehowa dał Izraelowi, wyraźnie mówiło: „Nie wolno ci kraść” (Wj 20:15; Kpł 19:11, 13; Pwt 5:19; Mt 19:18). Według Prawa złodziej musiał dać okradzionemu odszkodowanie — dwu-, cztero- lub nawet pięciokrotne. Jeśli nie był w stanie tego zrobić, sprzedawano go w niewolę, ale po spłaceniu długu najwyraźniej odzyskiwał wolność (Wj 22:1-12). Okryty hańbą złodziej (Jer 2:26) oprócz odszkodowania musiał złożyć dar ofiarny za przewinienie, a kapłan miał dokonać przebłagania za jego grzechy (Kpł 6:2-7).

Z czasem Izraelici przestali przestrzegać tych przepisów i dlatego Jehowa pozwolił, by nękali ich złodzieje i zbójcy pochodzący zarówno spośród nich samych, jak i z okolicznych narodów (Pwt 28:29, 31; Eze 7:22). Powszechne stały się rozmaite oszustwa, zwłaszcza godzące w ubogich i pokrzywdzonych przez los (Iz 1:23; 3:14; Jer 7:9-11; 21:12; 22:3; Eze 22:29; Mi 2:2).

Wprawdzie złodziej, który kradnie z głodu, nie ściąga na siebie równie wielkiej hańby jak ktoś, kto robi to z chciwości i z powodu złego serca (np. Achan czy Judasz Iskariot; Joz 7:11, 20, 21; Prz 6:30; Mt 15:19; Jn 12:4-6), jednak osoby pragnące cieszyć się uznaniem Bożym nie mogą dopuszczać się kradzieży (Iz 61:8; Rz 2:21). Chociaż chrześcijanie nie podlegają Prawu Mojżeszowemu, to obowiązuje ich przykazanie co do miłowania bliźnich. A ponieważ „miłość nie wyrządza bliźniemu zła”, wśród chrześcijan nie ma miejsca dla złodziei (Rz 13:9, 10; Mt 22:39; Jak 2:8). Złodziej, który chciałby żyć pod panowaniem Królestwa Bożego, musi okazać skruchę za swe wcześniejsze postępowanie i nauczyć się ciężko pracować na życie (1Ko 6:10; Ef 4:28; 1Pt 4:15). Jeśli były złodziej daje wyraz takiej szczerej skrusze, może liczyć na to, że Jehowa mu przebaczy (Eze 33:14-16).

Hebrajski idiom oznaczający dosłownie „ukraść serce” znaczy tyle, co „przechytrzyć” (Rdz 31:20, 26, przyp. w NW; por. 2Sm 15:6).

To, co jest niezgodne z zasadami moralności, co przynosi ból, smutek i nieszczęście. Hebrajski wyraz raʽ jest bardzo pojemny i żeby dobrze oddać jego znaczenie, w zależności od kontekstu tłumaczy się go na „zło”, „posępny”, „brzydki”, „zły”, „złowieszczy”, „złośliwy”, „skąpy” lub „zawistny” (Rdz 2:9; 40:7; 41:3; Wj 33:4; Pwt 6:22; 28:35; Prz 23:6; 28:22). Greckie słowo kakòs („podły; zły; zgubny”) bywa tłumaczone na „zło”, „szkodliwy”, „wyrządzający krzywdę”, „niewłaściwy” (Rz 7:19; 12:17; Kol 3:5; Tyt 1:12; Heb 5:14). Hebrajski czasownik kalál znaczy „złorzeczyć” (zob. ZŁORZECZENIE, PRZEKLINANIE).

Hebrajskie słowo raʽ oznacza przeciwieństwo dobra, o czym świadczy werset, w którym pojawia się ono w Biblii po raz pierwszy (Rdz 2:9). Bóg zabronił Adamowi jedzenia owoców z drzewa poznania dobra i zła (raʽ) i ostrzegł go przed skutkami nieposłuszeństwa. Jasno stąd wynika, że to Bóg ustala mierniki dobra i zła, a człowiek nie ma prawa samowolnie o tym decydować. To nie Jehowa ponosi winę, iż Adam złamał Jego wyraźne prawo, „Bóg bowiem nie może być doświadczany przez coś złego [forma słowa kakòs] ani sam