Purpurę otrzymywano z mięczaków, np. z dwóch gatunków rozkolca: Murex trunculus i Murex brandaris. Ślimaki te posiadają niewielki gruczoł, który zawiera tylko jedną kroplę pewnej wydzieliny. Początkowo ma ona wygląd i konsystencję śmietany, ale po wystawieniu jej na działanie powietrza i światła stopniowo przybiera kolor ciemnofioletowy lub purpurowoczerwony. Mięczaki te żyją u wybrzeży Morza Śródziemnego i w zależności od miejsca występowania dają barwnik o innym odcieniu. Większe osobniki wyjmowano ze skorup i delikatnie wydobywano z nich cenną ciecz, natomiast mniejsze rozgniatano w moździerzu. Ponieważ z jednego ślimaka uzyskiwano bardzo niewiele barwnika, zgromadzenie większej jego ilości wymagało dużych nakładów. Dlatego purpura była droga, a szaty barwione na ten kolor stanowiły oznakę zamożności i wysokiej pozycji (Est 8:15; Łk 16:19). Zdaniem niektórych z innego mięczaka otrzymywano barwnik niebieski.

Starożytny Tyr słynął z ciemnokarmazynowego barwnika, zwanego purpurą tyryjską lub antyczną. Tyryjczycy stosowali podobno metodę podwójnego farbowania, ale nie wiadomo dokładnie, w jaki sposób uzyskiwali ten kolor. Do produkcji tego barwnika najwyraźniej służyły im rozkolce i purpurowce — u wybrzeży Tyru i w okolicach Sydonu odnaleziono sterty pustych muszli rozkolców z gatunku Murex trunculus. Z wypowiedzi Jehowy wynika, że w fenickim Tyrze używano wełny barwionej czerwonawą purpurą i innych kolorowych materiałów oraz że nimi handlowano (Eze 27:2, 7, 24; zob. KOLORY).

(„żelazny”).

1. Mecholatyta, którego syn Adriel został mężem Merab, córki Saula (1Sm 18:19; 2Sm 21:8).

2. Gileadczyk z miasta Rogelim, „mąż bardzo zamożny”. Jeden z trzech mężczyzn, którzy w czasie buntu Absaloma zaopatrywali Dawida i jego wojsko w żywność i inne rzeczy (2Sm 17:27-29). Gdy Dawid wracał do Jerozolimy, Barzillaj odprowadził go nad Jordan, ale tłumacząc się wiekiem („mam dzisiaj osiemdziesiąt lat”), nie przyjął jego zaproszenia, by zostać członkiem dworu królewskiego, lecz zamiast siebie posłał Kimhama. Na pożegnanie Dawid ucałował Barzillaja i go pobłogosławił (2Sm 19:31-40). Krótko przed swą śmiercią poprosił Salomona, by okazał synom Barzillaja życzliwość i umieścił ich ‛wśród jadających przy jego stole’ (1Kl 2:7).

3. Kapłan, który poślubił córkę Barzillaja Gileadczyka (zapewne omówionego w poz. 2) i przybrał imię swego teścia. Po powrocie z niewoli babilońskiej jego potomkowie nie mogli ustalić swego rodowodu i dlatego zostali odsunięci od służby kapłańskiej (Ezd 2:61, 62; Neh 7:63, 64).

(„wonna; olejek balsamowy; aromatyczna”).

1. Żona Ezawa. Była córką Elona Hetyty, a zatem albo tą samą osobą, co Ada, albo jej siostrą. Basemat była „źródłem goryczy” dla Izaaka i Rebeki (Rdz 26:34, 35; 27:46; 28:8; 36:2).

2. Inna żona Ezawa, prawdopodobnie znana też jako Machalat. Była córką Ismaela, syna Abrahama, i siostrą Nebajota, a zatem bliską kuzynką Ezawa. Ezaw poślubił ją, gdy zobaczył, że ojciec jest bardzo niezadowolony z jego kananejskich żon. Urodziła mu syna Reuela (Rdz 28:8, 9; 36:3, 4, 10).

3. Córka Salomona i żona Achimaaca, jednego z pełnomocników Salomona do spraw żywności (1Kl 4:7, 15).

Basenów używano w związku z wielbieniem Jehowy w przybytku i w późniejszych świątyniach. Zgodnie z tym, co Jehowa polecił Mojżeszowi, na potrzeby przybytku wykonano duży basen, który należało napełnić wodą. Zrobiono go z miedzi i ustawiono na miedzianej podstawie między namiotem spotkania a ołtarzem, żeby arcykapłan i inni kapłani przed wejściem do przybytku lub usługiwaniem przy ołtarzu mogli obmyć w wodzie ręce i nogi (Wj 30:17-21; 31:9; 40:30, 31). Do wykonania tego basenu, nazywanego w niektórych przekładach „kadzią” (Bp, BT, Bw), wykorzystano „zwierciadła służących, które pełniły zorganizowaną służbę przy wejściu do namiotu spotkania” (Wj 38:8).

Tekst masorecki nie zawiera żadnych konkretnych wskazówek co do transportu tego basenu. Natomiast w greckiej Septuagincie (podobnie jak w starożytnym Pięcioksięgu samarytańskim) w Liczb 4:14 dodano jeszcze słowa: „I wezmą purpurową tkaninę, i przykryją basen i jego podstawę, i okryją je przykryciem z niebieskich skór, i położą [je] na drążkach”.

W odniesieniu do basenu w przybytku używa się hebrajskiego słowa kijòr, które znaczy „basen” lub „kadź” (Wj 35:16, przyp. w NW). Tym samym słowem określono dziesięć basenów wykonanych w czasach Salomona do użytku w świątyni; płukano w nich rzeczy przeznaczone na całopalenie (2Kn 4:6, 14).

Każdy z tych dziesięciu miedzianych basenów („kadzi”, BT), zrobionych dla świątyni przez Chirama, mógł pomieścić „czterdzieści bat”, czyli ok. 880 l wody. Jeśli baseny te miały kształt półkuli, to ich średnica zewnętrzna mogła wynosić ok. 1,8 m. Oczywiście jeśli u góry się zwężały lub rozszerzały, to mogły mieć nieco inne wymiary; Biblia nie podaje szczegółów dotyczących ich wyglądu, mówi tylko, że „każdy basen miał cztery łokcie”. Baseny te były umieszczone na czterokołowych wózkach, kunsztownie zdobionych i rzeźbionych; pięć takich wózków stało po prawej i pięć po lewej stronie świątyni (1Kl 7:27-39).

Inny basen, wielkich rozmiarów i z licznymi ozdobami, nazywano „lanym morzem”; był on ustawiony na 12 wyrzeźbionych bykach i znajdował się „po prawej stronie [świątyni], od wschodu, ku południowi”. Przechowywano w nim wodę, której używali kapłani. Był okrągły, miał 10 łokci (4,5 m) od krawędzi do krawędzi i 5 łokci (ok. 2,2 m) wysokości (2Kn 4:2-6, 10).

(prawdopodobnie: „żyzna [niekamienista] równina”).

Spory obszar leżący na wsch. od Jeziora Galilejskiego. Od pn. granicę Baszanu wyznaczała góra Hermon, od wsch. — górzysty region Chauran (Dżabal ad-Duruz), od pd. — Gilead, a od zach. — wzgórza po wsch. stronie Jeziora Galilejskiego (Pwt 3:3-14; Joz 12:4, 5).

Baszan leżał na wysokim płaskowyżu o średniej wysokości ok. 600 m n.p.m. Jest to obszar raczej płaski, choć w niektórych miejscach poprzecinany pasmami wzgórz. Ma pochodzenie wulkaniczne i występują tam duże ilości twardych, czarnych skał bazaltowych, które dobrze zatrzymują wilgoć. Tamtejsza ziemia to mieszanka tufu wulkanicznego i czerwonobrunatnej gleby. Dzięki wodzie ze śniegów topniejących na górze Hermon cały teren świetnie nadawał się do celów rolniczych. Ta bardzo żyzna równina zapewniała bogate plony zboża i obfitowała w bujne pastwiska, na których wypasano znakomite rasy bydła i owiec. Byki i barany Baszanu opiewano w pieśniach i wierszach oraz uważano za symbol dostatku, siły i dobrobytu (Pwt 32:14; Ps 22:12; Eze 39:18).

Wydaje się, że równiny Baszanu w zasadzie były bezdrzewne, natomiast w górach rosły okazałe drzewa, prawdopodobnie dęby (które do dziś można znaleźć w tych okolicach). W proroctwach biblijnych drzewa Baszanu symbolizują wyniosłość (Iz 2:13; Za 11:1, 2). Z Ezechiela 27:5, 6 wynika, że w Tyrze feniccy budowniczowie statków wykonywali deski z jałowców Seniru, maszty — z wysokich cedrów Libanu, a mocne wiosła — z twardych drzew Baszanu.

Zapewne właśnie ze względu na żyzność zestawiano Baszan z innymi urodzajnymi krainami, takimi jak Karmel czy Liban (Iz 33:9; Jer 50:19). Jeremiasz napisał o wzniesieniach Libanu i Baszanu jako o miejscach, z których miało być widać nieszczęście nadciągające na kraj Izraelitów za to, że jego mieszkańcy porzucili Jehowę (Jer 22:20). Występujące w Psalmie 68:15, 16 wzmianki o „górze Bożej” i „górze szczytów” w Baszanie mogą się odnosić do górzystego regionu Chauran. A wymieniony w Psalmie 68:14 Calmon mógł być najwyższym szczytem tego regionu.

Pierwsza wzmianka o Baszanie pojawia się w Biblii w Rodzaju 14:5, gdzie mowa o Refaitach (olbrzymach) z Aszterot-Karnaim, pokonanych przez najeźdźczych królów w czasach Abrahama (przed 1933 p.n.e.). W trakcie podboju izraelskiego (ok. 1473 p.n.e.) Og, król Baszanu i ostatni z olbrzymów na tym terenie, został zwyciężony i zabity, a jego ziemię zajęli Izraelici (Lb 21:33-35; Pwt 3:1-3, 11; Joz 13:12). Baszan przydzielono jako dziedziczną posiadłość plemieniu Manassesa, chociaż wydaje się, że pd. część tej krainy stanowiła dział plemienia Gada (Joz 13:29-31; 17:1, 5; 1Kn 5:11, 16, 23).

Głównymi miastami Baszanu były: Asztarot (miasto Oga, a potem miasto lewickie), Edrei (miasto graniczne, w pobliżu którego Izraelici pokonali