(od rdzenia oznaczającego: „energia życiowa”).

Mężczyzna z plemienia Zebulona; jego syn Eliab był naczelnikiem tego plemienia podczas wędrówki Izraelitów po pustkowiu (Lb 1:4, 9, 16; 2:7; 7:24; 10:16).

(„upragniony”).

Jeden z synów Diszona, syna Seira Choryty (Rdz 36:20, 21, 26). Choryci zamieszkiwali górzysty region Seir, zanim zostali z niego wywłaszczeni przez potomków Ezawa (Pwt 2:12, 21, 22). W 1 Kronik 1:41 różne przekłady oddają jego imię jako „Chemdan” (NŚ), „Chamran” (Bp, BT, Bw) lub „Hamram” (Wk).

(„łaska”).

Syn niejakiego Sofoniasza (ale nie proroka o tym imieniu); powrócił z wygnania w Babilonie. Wspomniano o nim w związku z okazałą koroną, która miała być włożona na głowę arcykapłana Jozuego, a potem miała przypaść Chenowi i trzem innym mężczyznom „jako pamiątka w świątyni Jehowy” (Za 6:11, 14).

Chena prawdopodobnie można utożsamić z Jozjaszem, o którym mowa w Zachariasza 6:10. Słowo „Chen” bywa uznawane za 1) imię własne, 2) skróconą lub zniekształconą postać imienia Jozjasz lub 3) rzeczownik pospolity. W syryjskiej Peszitcie oraz różnych współczesnych przekładach (np. Bw) zarówno w Zachariasza 6:10, jak i 6:14 występuje imię Jozjasz. W Biblii poznańskiej we fragmencie z 6:14 pojawia się tylko wyrażenie „syn Sofoniasza”, a w Biblii Tysiąclecia — „synowie Sofoniasza”. W Przekładzie Nowego Świata i innych tłumaczeniach użyto imienia Chen, opierając się na tekście masoreckim.

Lewita, którego potomkowie najwyraźniej nadzorowali prace w świątyni podczas odbudowy prowadzonej przez Zerubbabela (Ezd 3:8, 9). Dwóch potomków Chenadada zostało wymienionych imiennie wśród odbudowujących mur Jerozolimy. Poza tym jeden z jego potomków potwierdził pieczęcią umowę połączoną z wyznaniem grzechów, sporządzoną za czasów namiestnika Nehemiasza (Neh 3:17, 18, 24; 9:38; 10:1, 9).

(„słońce”).

1. Góra (hebr. har), którą po izraelskim podboju Kanaanu dalej zamieszkiwali Amoryci. Została powiązana z terytorium plemienia Dana (Sdz 1:34, 35). Większość uczonych utożsamia ją z Ir-Szemesz (najwyraźniej to samo, co Bet-Szemesz, leżące na granicy terytoriów Judy i Dana) wspomnianym w Jozuego 19:41 (zob. BET-SZEMESZ 1).

2. Gedeon wracał z wojny z Midianitami „przez przełęcz wznoszącą się ku Cheres”. Miejsce to jest znane tylko z Biblii, z zacytowanego fragmentu z Sędziów 8:13. Dlatego niektórzy bibliści sugerują, że tekst hebrajski początkowo nie brzmiał: „przez przełęcz wznoszącą się ku Cheres”, lecz: „zanim słońce [hachéres] wzeszło” lub „z górzystych okolic”.

(„głuchy; milczący”).

Lewita wymieniony wśród tych, którzy powrócili z niewoli babilońskiej (1Kn 9:1, 14, 15).

(„wyryty”).

Jedna z kryjówek Dawida ściganego przez Saula (1Sm 22:5). Nazwa „las Cheret” zapewne pochodzi od pobliskiej miejscowości. Jej dokładne położenie w ziemi judzkiej jest nieznane.

Anielskie stworzenia wysokiej rangi spełniające szczególne zadania; stanowią inną grupę niż serafowie. Biblia wspomina o nich 92 razy, po raz pierwszy w Rodzaju 3:24. Kiedy Bóg wypędził Adama i Ewę z Edenu, przy wejściu po wsch. stronie ogrodu ustawił cherubów (hebr. keruwím) wraz z płomienistym ostrzem miecza, ‛by strzegli drogi do drzewa życia’. Nie podano, czy było ich dwóch, czy więcej.

Wizerunki cherubów ozdabiały przybytek na pustkowiu. Dwa cheruby wykute ze złota umieszczono na obu końcach pokrywy Arki. Twarzami były zwrócone do siebie i pochylały się nad pokrywą w akcie uwielbienia. Miały po dwa skrzydła, które rozpościerały w górę, osłaniając nimi pokrywę (Wj 25:10-21; 37:7-9). Poza tym postacie cherubów zostały wyhaftowane na płótnach namiotowych stanowiących wewnętrzne przykrycie przybytku oraz na zasłonie odgradzającej Miejsce Święte od Najświętszego (Wj 26:1, 31; 36:8, 35).

Wbrew niektórym twierdzeniom wizerunki te w niczym nie przypominały groteskowych skrzydlatych monstrów czczonych przez okoliczne narody pogańskie. Dawna tradycja żydowska jednoznacznie mówi, że cheruby w przybytku zostały przedstawione w ludzkiej postaci (Biblia się na ten temat nie wypowiada). Były to wspaniałe dzieła sztuki. Wyobrażały olśniewające anielskie stworzenia i w każdym szczególe zostały wykonane ‛zgodnie ze wzorem’, który Mojżesz otrzymał od samego Jehowy (Wj 25:9). Apostoł Paweł opisał je jako „chwalebne cheruby ocieniające pokrywę przebłagalną” (Heb 9:5). Miały związek z obecnością Jehowy, który rzekł: „I tam będę do ciebie przybywał, i będę z tobą rozmawiał znad pokrywy, spomiędzy dwóch cherubów, które są na Arce Świadectwa” (Wj 25:22; Lb 7:89). Dlatego o Jehowie mówiono, że ‛siedzi na cherubach [„między cherubami”, Bw]’ (1Sm 4:4; 2Sm 6:2; 2Kl 19:15; 1Kn 13:6; Ps 80:1; 99:1; Iz 37:16). Rzeźby te stanowiły „wyobrażenie rydwanu” Jehowy (1Kn 28:18); ich skrzydła symbolizowały ochronę i błyskawiczne przemieszczanie się z miejsca na miejsce. Gdy więc Dawid w poetyckich słowach pieśni opisywał, jak szybko Jehowa przybył mu z pomocą, wspomniał o Nim, że „przyjechał na cherubie i przyleciał (...) na skrzydłach ducha” (2Sm 22:11; Ps 18:10).

Szczegółowy projekt wspaniałej świątyni Salomona przewidywał umieszczenie w Miejscu Najświętszym dwóch ogromnych posągów cherubów. Wykonano je z drewna drzewa oleistego i pokryto złotem; miały po 10 łokci (4,5 m) wysokości. Zwrócone ku wschodowi, stały na linii pn.-pd., biegnącej prawdopodobnie przez centralny punkt pomieszczenia. Choć były od siebie oddalone o 10 łokci, na środku sali stykały się koniuszkami sąsiadujących skrzydeł, osłaniając stojącą pod nimi Arkę Przymierza oraz jej drążki. Natomiast drugie skrzydło każdego z cherubów dotykało odpowiednio pn. i pd. ściany. Tak więc skrzydła cherubów zajmowały całą 20-łokciową szerokość Miejsca Najświętszego (zob. ŚWIĄTYNIA). Poza tym wizerunki cherubów widniały na pokrytych złotem płaskorzeźbach zdobiących ściany i drzwi świątyni. Także boki miedzianych wózków do przewożenia wody udekorowano wyobrażeniami cherubów (1Kl 6:23-35; 7:29-36; 8:6, 7; 1Kn 28:18; 2Kn 3:7, 10-14; 5:7, 8). „Wyrzeźbione cheruby” upiększały też ściany i drzwi świątyni z wizji Ezechiela (Eze 41:17-20, 23-25).

Ezechiel opisał szereg wizji, w których ujrzał niezwykłych cherubów. Początkowo nazywał ich „żywymi stworzeniami” (Eze 1:5-28), ale z dalszej relacji wynika, że chodzi o „cherubów” (Eze 9:3; 10:1-22; 11:22). W tych obrazowych wizjach są oni ściśle związani z pełną chwały osobą Jehowy, któremu stale usługują.

Poza tym Ezechiel w swej proroczej księdze wspomina, że polecono mu zaintonować „pieśń żałobną o królu Tyru”. Nazywa go tam wspaniałym „cherubem okrywającym”, który był kiedyś „w Edenie, ogrodzie Bożym”, ale został pozbawiony swego piękna i ‛obrócony w popiół na ziemi’. „Tak rzekł Wszechwładny Pan, Jehowa: ‚(...) Tyś jest namaszczonym cherubem, który okrywa, i ja cię ustanowiłem. Byłeś na świętej górze Bożej. Przechadzałeś się pośród ognistych kamieni. Byłeś nienaganny na swoich drogach od dnia, gdy zostałeś stworzony, aż się znalazła w tobie nieprawość. (...) Wyrzucę cię z góry Bożej jako zbezczeszczonego i wygubię cię, cherubie okrywający [„cherub opiekun”, BT]’” (Eze 28:11-19).

(skrócona forma imienia Chasadiasz: „lojalna życzliwość Jah; Jah jest lojalną życzliwością”).

Izraelita będący ojcem jednego z 12 pełnomocników Salomona odpowiedzialnych za dostarczanie żywności królowi i jego domownikom przez jeden miesiąc w roku (1Kl 4:7, 10).

Miejsce utożsamiane ze współczesną wioską Hisban, leżącą ok. 20 km na pd. zach. od Rabby (dzisiejszego Ammanu) i niemal w połowie drogi między potokami Arnon i Jabbok (Joz 12:2). Jak dotąd, archeolodzy nie odkryli tam żadnych pozostałości z okresu kananejskiego. Niedaleko na wsch. od Cheszbonu znajduje się duża, zniszczona cysterna, a jakieś 180 m poniżej miasta jest źródło, które zasila w wodę kilka sadzawek (por. PnP 7:4; zob. BAT-RABBIM).

Kiedy amorycki król Sychon pokonał Moabitów, odebrał im Cheszbon i uczynił go swą siedzibą. Ta porażka Moabitów stała się nawet przedmiotem pewnej szyderczej wypowiedzi, ułożonej przez Amorytów albo Izraelitów. Jeśli jej autorami byli Amoryci, to miała na celu wydrwienie Moabitów i upamiętnienie zwycięstwa Sychona. Jeśli zaś Izraelici, to podkreślała, że jak Sychon odebrał Cheszbon Moabitom, tak Izrael przejmie to i inne miasta Amorytów. A ironia mogła wynikać z tego, że sukces Sychona umożliwił Izraelitom zdobycie terenów, do których w przeciwnym razie nie mieliby prawa (Lb 21:26-30; Pwt 2:9).

Gdy król Sychon nie pozwolił, by Izraelici pod wodzą Mojżesza przeszli w pokoju przez jego ziemię, i postanowił z nimi walczyć, Jehowa zapewnił swemu ludowi zwycięstwo. Miasta Amorytów, niewątpliwie także Cheszbon, zostały przeznaczone na zagładę (Pwt 2:26-36; 3:6; 29:7; Sdz 11:19-22). Później Rubenici odbudowali Cheszbon (Lb 32:37) jako jedno z miast przydzielonych im przez Mojżesza (Joz 13:15-17). Ponieważ jednak leżał on na pograniczu posiadłości Rubena i Gada, został potem włączony do terytorium Gadytów i wraz z trzema innymi miastami przekazany przez nich Lewitom (Joz 21:38, 39; 1Kn 6:77, 80, 81).

W późniejszym okresie Cheszbon najwyraźniej znów znalazł się pod kontrolą Moabitów, gdyż zarówno Izajasz, jak i Jeremiasz wspominają o nim w swych orędziach dotyczących zagłady Moabu (Iz 15:4; 16:7-9; Jer 48:2, 34, 45). Jeremiasz wymienia go również w proroctwie skierowanym przeciwko Ammonowi (Jer 49:1, 3). Według niektórych biblistów oznacza to, iż Cheszbon był wtedy pod władzą Ammonitów. Zdaniem innych może to sugerować, że Cheszbon w Moabie miał czekać ten sam los, co Aj, albo że w grę wchodzi jakiś nieznany Cheszbon na terytorium Ammonu.