Wypowiedź Jehowy zanotowana w Wyjścia 4:11, że „czyni” On człowieka głuchym, nie oznacza, iż jest odpowiedzialny za wszystkie przypadki głuchoty. Może jednak z określonej przyczyny lub w jakimś szczególnym celu sprawić, że ktoś rzeczywiście straci słuch, mowę lub wzrok. Na przykład ojciec Jana Chrzciciela na pewien czas zaniemówił, gdyż nie uwierzył zapowiedzi anioła (Łk 1:18-22, 62-64). Jehowa może też ‛uczynić’ ludzi głuchymi pod względem duchowym, pozwalając, by pozostawali w takim stanie, jeśli tego chcą (por. Iz 6:9, 10).

Podczas swej służby Jezus Chrystus niejednokrotnie przywracał głuchym słuch, czym pokazał, że ma cudowną moc uzdrawiania (Mt 11:5; Mk 7:32-37; Łk 7:22). Gdy więc obejmie władzę nad ziemią, bez wątpienia znikną wszelkie ułomności, m.in. głuchota.

Niegodziwców odrzucających rady psalmista przyrównał do kobry, która jest głucha na głos zaklinaczy (Ps 58:3-5). Podobnie w czasach Izajasza Izraelici, choć mieli uszy, byli jakby głusi, ponieważ niechętnie słuchali słowa Jehowy i zwlekali z wprowadzaniem go w czyn (Iz 42:18-20; 43:8). Jednakże po zapowiedzianym powrocie z wygnania lud Boży miał odzyskać duchowy słuch. Miał ‛usłyszeć’ słowo Jehowy, czyli zacząć zwracać na nie uwagę (Iz 29:18; 35:5). Kiedy Jezus Chrystus był na ziemi, wielu ludziom otworzył uszy zrozumienia, dzięki czemu mogli działać zgodnie z tym, co słyszeli (Mt 13:16, 23).

W Biblii słowo „głupiec” na ogół nie oznacza kogoś nieinteligentnego, lecz tego, kto wbrew rozsądkowi łamie zasady moralne i odrzuca prawe mierniki Boże. W języku hebrajskim osobę taką określają słowa kesíl („nierozumny”; Prz 1:22), ʼewíl („głupi”; Prz 12:15), nawál („nierozumny”; Prz 17:7) i lec („szyderca”; Prz 13:1). Po grecku áfron to ktoś „nierozsądny” (Łk 12:20), anòetos — „nierozumny” (Gal 3:1), a moròs — „głupi” (Mt 23:17; 25:2).

Do typowych głupców można zaliczyć Nabala (1Sm 25) oraz tych, którzy znają prawdziwego Boga, ale oddają cześć stworzeniu (Rz 1:20-25). Izajasz powiedział, że „nierozumny [czyli głupiec] będzie mówił po prostu to, co nierozumne, a jego serce będzie się zajmowało tym, co szkodliwe, by działać na rzecz odstępstwa i mówić przeciw Jehowie to, co przewrotne, by duszę głodnego odprawić z niczym, a nawet spragnionego odprawia on bez picia” (Iz 32:6). Głupiec gardzi mądrością i karnością (Prz 1:7). Zamiast słuchać rad, podąża drogą, która „jest w jego oczach słuszna” (Prz 12:15). Szybko się obraża i wdaje w zwadę (Prz 20:3; Kzn 7:9). Mówi w swym sercu (może nawet nie wypowiada na głos, ale pokazuje czynami): „Nie ma Jehowy” (Ps 14:1).

Ponieważ faryzeusze i uczeni w piśmie byli obłudni i wypaczyli prawdę ludzkimi tradycjami, Jezus Chrystus słusznie nazwał ich ludźmi „głupimi i ślepymi” — pozbawionymi mądrości i kręgosłupa moralnego. Podał też przykłady ich braku rozeznania, potwierdzające, że istotnie zasługiwali na taką ocenę (Mt 15:3; 23:15-22). Gdyby jednak ktoś niesłusznie potępiał swego brata i kwestionował jego postawę moralną, nazywając go „podłym głupcem”, podlegałby karze Gehenny (Mt 5:22; 7:1, 2; Rz 14:10-12).

O tym, jak nierozsądne jest zaniedbywanie spraw duchowych i pozbawianie się przez to prawdziwych błogosławieństw, świadczą trafne, życiowe przykłady opowiedziane przez Jezusa, m.in. o głupcu, który postawił swój dom na piasku, czy o bogaczu, któremu ziemia dobrze obrodziła i dlatego chciał rozbudować swe spichrze, żeby potem zażywać wygód. Głupotą jest również brak czujności duchowej, czego dowodzi przypowieść o pięciu głupich dziewicach, które wychodząc na spotkanie z oblubieńcem, nie zabrały ze sobą oliwy do lamp (Mt 7:24-27; 25:1-13; Łk 12:16-21).

Chcąc być naprawdę mądrym, trzeba stać się głupim w oczach świata, gdyż „mądrość tego świata jest u Boga głupstwem”. Na swych przedstawicieli Jehowa nie wybrał mędrców tego świata, ale tych, na których świat patrzy z góry jak na niedouczonych głupców. W ten sposób głupstwo świata zostało jeszcze bardziej obnażone. Ale osoby, którym okazano łaskę, nie mają żadnych powodów do chluby. Cała chwała słusznie należy się Jehowie, który jest Źródłem wszelkiej mądrości (1Ko 1:18-31; 3:18, 19).

Kto odpowiada głupiemu „według jego głupoty”, tzn. zniża się do jego metod prowadzenia sporu, zrównuje się z nim, przejmuje jego nierozsądne zachowanie i myślenie. Dlatego przysłowie radzi: „Nie odpowiadaj głupiemu według jego głupoty”. Czasem jednak warto odpowiedzieć takiemu człowiekowi „według jego głupoty”, czyli przeanalizować jego argumenty, zdemaskować ich niedorzeczność i wykazać, że prowadzą do zupełnie innych wniosków (Prz 26:4, 5).

Miejsce, które ptak lub inne zwierzę przygotowuje w celu wychowania w nim potomstwa; poza tym w Biblii słowem tym określa się kryjówkę albo wygodne, przytulne miejsce zamieszkania (Prz 27:8; Iz 10:14; 16:2).

Gniazda ptaków ogromnie różnią się od siebie pod względem usytuowania, wielkości i konstrukcji, ale każde z nich najlepiej odpowiada celowi, dla którego zostało zbudowane. Gniazda można spotkać na ziemi i w piasku (również o wężach mówi się, że mają ‛gniazda’ na ziemi lub wśród skał; Iz 34:15), w kępach traw i krzakach, na skałach i drzewach, w dziuplach, urwistych brzegach, górach i szczelinach domów, a nawet zawieszone w trzcinach nad wodą. Budulcem są m.in. gałązki, liście, wodorosty, wełna, bawełna, siano, słoma, mech, sierść (np. końska), pióra, puch roślin czy kawałki tkaniny. Ogólnie rzecz biorąc, gniazda służą za schronienie przed drapieżnikami, wiatrem, gorącem i zimnem.

Kiedy Jehowa chciał uzmysłowić Hiobowi swą mądrość widoczną w dziele stwórczym, zwrócił mu uwagę na orła, który „zakłada wysoko swe gniazdo, na skale przebywa i spędza noc na zębiastej skale oraz w niedostępnym miejscu” (Hi 39:27, 28). Mojżesz zilustrował Bożą troskę o Izraelitów przykładem orła ‛pobudzającego swe gniazdo’; najwyraźniej miał na myśli sposób, w jaki orzeł zachęca pisklę do wyfrunięcia z gniazda, nieraz nawet je stamtąd wypychając, by nauczyło się latać. Podobnie Jehowa wyprowadził Izraelitów z Egiptu. Troskliwie się nimi opiekował, gdy jako młody naród wędrowali przez pustkowie i gdy osiedlali się w Ziemi Obiecanej — przypominał wtedy orła, który obserwuje swe młode i śpieszy im z pomocą, kiedy uczą się latać (Pwt 32:11; zob. ORZEŁ).

Również gołąb skalny buduje gniazda wysoko w górach. Gnieździ się np. w licznych jaskiniach i szczelinach stromych skał niedaleko Morza Martwego. Być może właśnie do tych zacisznych siedlisk nawiązywał Jeremiasz, gdy ogłaszał wyrok na żyjących w tych rejonach Moabitów: „Opuśćcie miasta i przebywajcie na urwistej skale, mieszkańcy Moabu, i stańcie się podobni do gołębia, który wije swe gniazdo w okolicy wlotu do jamy” (Jer 48:28; por. wypowiedź Balaama w Lb 24:21).

Inne ptaki budowały gniazda w bujnych koronach potężnych cedrów Libanu, które przez cały rok zapewniały im bezpieczne schronienie. Psalmista wspomniał o tym, opisując, jak cudownie Bóg troszczy się o swe stworzenia (Ps 104:16, 17).

Prawo Mojżeszowe nie pozwalało, by Izraelita wybierający z gniazda jaja lub pisklęta zabijał przy tym matkę. Tym samym chroniło przed okrutnym zniszczeniem całą ptasią rodzinę. Matkę należało wypuścić, żeby mogła jeszcze mieć młode (Pwt 22:6, 7).

„Ptaki nieba mają miejsca na odpoczynek”. W wielu przekładach słowem „gniazdo” oddano grecki wyraz kataskénosis, który w rzeczywistości oznacza „miejsce na odpoczynek” lub „grzędę”, gdzie ptaki siadają na noc, a nie gniazdo służące do składania jaj i wychowywania piskląt. Gdy pewien uczony w piśmie powiedział do Jezusa: „Nauczycielu, pójdę za tobą, dokądkolwiek byś poszedł”, ten mu odrzekł: „Lisy mają jamy i ptaki nieba mają miejsca na odpoczynek, lecz Syn Człowieczy nie ma gdzie złożyć głowy” (Mt 8:19, 20; Łk 9:57, 58). W ten sposób wskazał, że kto chce być jego naśladowcą, musi porzucić myśl o prowadzeniu wygodnego życia i całkowicie zaufać Jehowie. Tę samą zasadę zawiera modlitwa wzorcowa, której Jezus nauczył swych uczniów: „Daj nam dzisiaj naszego chleba na ten dzień”, oraz wypowiedź: „Możecie więc być pewni, że żaden z was, który się nie pożegna z całym swym mieniem, nie może być moim uczniem” (Mt 6:11; Łk 14:33).

Znaczenie przenośne. W orędziu zwiastującym wyroki Boże na Edom wysoko założone gniazdo orła wyobraża literalne terytorium Edomitów, umiejscowione w wysokich górach, a także ich wyniosłość i zuchwalstwo (Jer 49:15-18; Abd 1-4; por. Bożą wypowiedź przeciw Babilonowi w Hab 1:6; 2:6-11).

Prorokując przeciwko Jerozolimie, Jeremiasz nawiązał do wysokich cedrów Libanu i ich cennego drewna, z którego wznosili swe domy głównie królowie i ludzie bogaci. Drewno cedrowe stanowiło główny budulec pałacu judzkiego władcy i innych jerozolimskich budowli królewskich. Dlatego Jeremiasz powiedział o ludności Jerozolimy, że ‛mieszka na Libanie, gnieżdżąc się w cedrach’. Miała jednak zostać pozbawiona swej wysokiej pozycji (Jer 22:6, 23).

‛Pomieszczenie’. W Rodzaju 6:14 hebrajskie słowo kinním („gniazda”) jest tłumaczone na „przegrody” (BT, BWP), „komory” (Bw) lub „pomieszczenia” (NŚ). Najwyraźniej były to stosunkowo niewielkie pomieszczenia w arce Noego, które — podobnie jak gniazda ptakom — w tym trudnym okresie służyły za schronienie ludziom i zwierzętom.

W Biblii słowo „gniew” jest tłumaczeniem kilku różnych terminów hebrajskich i greckich. Najczęstszym jego hebrajskim odpowiednikiem jest ʼaf, które przede wszystkim znaczy „nos; nozdrze”, ale w sensie przenośnym nierzadko odnosi się do gniewu, gdyż rozzłoszczony człowiek szybko sapie lub prycha (por. Ps 18:7, 8; Eze 38:18). Pokrewne słowo ʼanáf oznacza „rozsierdzić