tu na „śmieci” (skýbalon) oznacza albo odchody, albo resztki uczty zrzucone ze stołu. Nawet jeśli apostoł miał na myśli to drugie znaczenie, okoliczność, iż uznał „wszystko” za „śmieci”, podkreśla, jak wielką wagę przywiązywał do tego, by ‛pozyskać Chrystusa i zostać znalezionym w jedności z nim’.

Wyrażenie „gnojowe bożki” omówiono pod hasłem BAŁWOCHWALSTWO, BOŻEK (Stosunek do bałwochwalstwa).

Gnój gołębi. Relacja o oblężeniu Samarii przez syryjskiego króla Ben-Hadada podaje, iż w mieście nastał tak wielki głód, że „ośli łeb kosztował osiemdziesiąt srebrników, a ćwierć kaba gnoju gołębiego kosztowało pięć srebrników” (2Kl 6:24, 25). Jeśli wspomniane srebrniki były syklami, to za ośli łeb żądano w przybliżeniu 176 dolarów, a za „ćwierć kaba [0,3 l] gnoju gołębiego” — 11 dolarów. Tak więc z powodu braku żywności kościsty ośli łeb pokryty niewielką ilością mięsa stał się kosztownym artykułem spożywczym (choć osioł wg Prawa Mojżeszowego należał do zwierząt nieczystych) i nawet gnój gołębi był bardzo drogi. Relacja ta nasuwa pytanie, czy wzmiankę o gnoju gołębim należy rozumieć dosłownie oraz do czego mógłby on służyć.

Niektórzy komentatorzy biblijni twierdzą, że wyrażenie „gnój gołębi” określa jakąś roślinę. Jednakże nie ma dowodów na to, że sugerowane rośliny rzeczywiście były tak nazywane ani że mogły być dostępne w oblężonej Samarii.

Z kolei zwolennicy literalnego rozumienia tej wzmianki nie są zgodni co do sposobu wykorzystania gnoju gołębiego. Niektórzy zwracają uwagę na to, iż jest on od dawna stosowany na Bliskim Wschodzie jako nawóz w uprawie melonów. Wydaje się jednak, że w obliczu śmierci głodowej ludziom bardziej zależało na zdobyciu żywności do natychmiastowego spożycia niż na uprawie czegoś, co przyniosłoby plony dopiero za kilka miesięcy.

Wielu jest zdania, że gnój gołębi spożywano, gdyż cała relacja dotyczy głodu oraz skrajnych zachowań, do których popychał ludzi. Być może groźba rabszaka, wysłannika Sancheriba, iż podczas oblężenia przez Asyryjczyków mieszkańcy Jerozolimy będą musieli „jeść swój kał i pić swój mocz” (choć rozmyślnie przejaskrawiona i okrutna, bo obliczona na zastraszenie), miała pewne podstawy (2Kl 18:27). Wprawdzie myśl o spożywaniu gnoju gołębiego jest odrażająca, nie można jednak odrzucić takiej ewentualności. Skoro mieszkanki Samarii gotowały i jadły własne dzieci, głód musiał być tak wielki, że ludzie byli zdecydowani zjeść cokolwiek (2Kl 6:26-29). Niektórzy zwracają uwagę na fakt, iż gnój ma niewielką wartość odżywczą, ale samo to nie wyklucza możliwości, że kupowano go na pokarm, ponieważ ludzie cierpiący głód często działają irracjonalnie i jedzą, co tylko się da, by go zagłuszyć.

Jeszcze bardziej prawdopodobny wydaje się pogląd części rabinów, iż gnoju używano na opał. Harmonizowałoby to z doniesieniem biblijnym o tym, jak prorok Ezechiel miał zilustrować równie ciężkie oblężenie czekające Jerozolimę, piekąc posiłek właśnie na gnoju (Eze 4:12-17). W wielu częściach świata do dziś powszechnie korzysta się z wysuszonego gnoju bydlęcego jako opału. Jeśli pogląd ten jest słuszny, to omawiana relacja biblijna wskazuje na wysokie ceny żywności (w tym wypadku oślego łba) oraz opału. Z dalszych wersetów wynika, że ludzie wtedy jeszcze nie musieli jeść surowego mięsa.

Miejsce wymienione razem ze wzgórzem Gareb w proroctwie Jeremiasza dotyczącym odbudowy i powiększenia Jerozolimy; jego położenie jest dziś nieznane (Jer 31:38, 39).

Miejsce, gdzie w dwóch bitwach ludzie Dawida zabili olbrzymich wojowników filistyńskich (2Sm 21:18, 19). W równoległym sprawozdaniu z 1 Kronik 20:4 podano, że do pierwszej potyczki doszło pod Gezerem (w niektórych wersjach greckiej Septuaginty i w syryjskiej Peszitcie: „Gat”), natomiast nazwy miejsca drugiego starcia nie wymieniono (1Kn 20:5). Z obu sprawozdań wynika jednak, że trzecia bitwa rozegrała się pod Gat (2Sm 21:20; 1Kn 20:6), i dlatego wielu uczonych uważa, iż kopiści omyłkowo zamiast „Gat” napisali „Gob”. Innym natomiast wydaje się mało prawdopodobne, by takie przeoczenie wystąpiło dwukrotnie w kolejnych wersetach; ich zdaniem Gob to nazwa nieznanej dziś miejscowości w pobliżu Gezeru.

W Chrześcijańskich Pismach Greckich słowo hòra („godzina”) oznacza chwilę, ustalony odcinek czasu lub część dnia. W Pismach Hebrajskich nie ma odpowiednika wyrazu „godzina”. Starożytni Izraelici przypuszczalnie dzielili dzień na cztery części (Neh 9:3). Stąd w hebrajskiej części Biblii w celu wskazania pory jakichś wydarzeń nie wspomina się o godzinach, lecz używa określeń: „rano”, „południe”, „wieczór” lub „pora wieczorna” (Rdz 24:11; 43:16; Pwt 28:29; 1Kl 18:26) bądź też precyzyjniejszych sformułowań: „skoro tylko zaświeci słońce” (Sdz 9:33), „wietrzna