Zobacz SAKIEWKA, TRZOS.

Wspominane w starożytnych tekstach miejsce postoju przy Drodze Apijskiej, znanym trakcie prowadzącym z Rzymu przez Kapuę do Brundisium. Swą nazwę zawdzięczało prawdopodobnie trzem gospodom, w których podróżni mogli odpocząć i się posilić. Leżało 58 km na pd. wsch. od Rzymu. Dziś są tam tylko ruiny. Jakieś 15 km dalej przy Drodze Apijskiej usytuowany był Rynek Appiusza. Gdy chrześcijanie z Rzymu dowiedzieli się o przybyciu Pawła, wyszli mu na spotkanie — jedni zaczekali przy Trzech Gospodach, a drudzy dotarli aż do Rynku Appiusza (Dz 28:13-15).

1. Jeden z siedmiu synów Jafeta (Rdz 10:2; 1Kn 1:5).

2. Lud i kraina wspominane zwykle z Meszechem (imię innego syna Jafeta). Tubal, Jawan i Meszech handlowały z Tyrem, wymieniając niewolników i przedmioty miedziane (Eze 27:13). Ezechiel w pieśni żałobnej o Egipcie zalicza Tubal do „nieobrzezanych”, z którymi Egipcjanie legną w Szeolu, ponieważ siali postrach (Eze 32:26, 27). Mieszkańcy Tubalu występują też wśród sprzymierzeńców „Goga z krainy Magog”, którego nazwano „głównym naczelnikiem Meszechu i Tubalu”, a który wyruszy „z najdalszych stron północy”, by przypuścić zaciekły atak na lud Jehowy (Eze 38:2, 3; 39:1, 2; zob. GOG 2). W jeszcze jednym proroctwie Jehowa przepowiada, że wyprawi swych posłańców do Tubalu, Jawanu i innych krain, gdzie będą opowiadać o Jego chwale (Iz 66:19).

Tubal leżał zatem na pn. od Izraela, lecz nie aż tak daleko, by nie móc utrzymywać kontaktów handlowych z fenickim Tyrem. Zdaniem większości uczonych chodzi o lud Tabali, wymieniany w asyryjskich inskrypcjach wraz z Musku (najwyraźniej Meszech) (Ancient Near Eastern Texts, red. J. Pritchard, 1974, s. 284). Kilkaset lat później również Herodot wyszczególnia te narody wspólnie, nazywając je Tibarenami i Moschami (Dzieje, III, 94). Na tej podstawie uważa się, że kraina Tubal (przynajmniej w czasach asyryjskich) leżała we wsch. części Azji Mniejszej, na pn. wsch. od Cylicji. Istnienie w tych okolicach kopalń miedzi harmonizuje ze sprawozdaniem biblijnym.

Syn Lamecha i jego drugiej żony, Cylli; potomek Kaina i przyrodni brat Jabala i Jubala. Miał siostrę o imieniu Naama (Rdz 4:17-22). Tubal-Kaina nazwano „wykuwającym wszelkie narzędzia z miedzi i z żelaza”, co może oznaczać, że albo wynalazł takie narzędzia, albo pierwszy uprawiał to rzemiosło, albo też odegrał istotną rolę w jego rozwoju.

Zobacz URIM I TUMMIM.

(hebr. tor; gr. trygòn).

Mały dziki gołąb, zazwyczaj regularnie odbywający wędrówki. Jego hebrajska nazwa najwyraźniej naśladuje powtarzane przez niego tęskne „tur-r-r, tur-r-r”.

W Palestynie najczęściej spotyka się turkawkę zwyczajną (Streptopelia turtur) i blisko z nią spokrewnioną sierpówkę (Streptopelia decaocto), nazwaną tak od wąskiej, czarnej półobroży na karku. Do tego samego rodzaju należy synogarlica senegalska (Streptopelia senegalensis), która w XX w. znacznie zwiększyła swój zasięg występowania w Izraelu.

Turkawkę wymieniono w Jeremiasza 8:7 wśród ptaków, które „starannie przestrzegają czasu swego przylotu”, co najwyraźniej nawiązuje do ich corocznych wędrówek. Zapewne chodzi tu o turkawkę zwyczajną, bo pozostałe wspomniane gatunki nie migrują, lecz spędzają w Palestynie cały rok. Turkawka jest niezawodnym zwiastunem wiosny — przylatuje tam z południa na początku kwietnia i ‛w całej krainie słychać jej głos’ (PnP 2:12).

Ten płochliwy, delikatny ptak błyskawicznie lata, co ułatwia mu ucieczkę przed wrogami (Ps 74:19). Latem turkawki występują licznie we wszystkich rejonach Palestyny, a ponieważ żywią się ziarnami i koniczyną, łatwo wpadają w naziemne sidła. Kiedy Jehowa zawierał przymierze z Abrahamem, ten złożył w ofierze m.in. właśnie turkawkę (Rdz 15:9, 10, 17, 18); później Prawo Mojżeszowe nakazywało lub dopuszczało składanie tych ptaków w ramach niektórych darów ofiarnych, np. związanych z oczyszczeniem (Kpł 1:14; 5:7, 11; 12:6, 8; 14:22, 30; 15:14, 15, 29, 30; Lb 6:10, 11). Po urodzeniu Jezusa Maria ofiarowała w świątyni dwie turkawki albo dwa młode gołębie (Łk 2:22-24; zob. GOŁĄB).

Nieprzezroczysty, porowaty kamień półszlachetny o barwie od bladoniebieskiej do ciemnozielonej. Zbudowany jest z uwodnionego fosforanu glinu z domieszką miedzi (nadaje odcień niebieski) i żelaza (nadaje odcień zielony). W wyniku podgrzania lub oddziaływania czynników atmosferycznych turkusy niebieskie przechodzą w zielone; to samo zdarza się niekiedy z upływem czasu, gdy tracą naturalną zawartość wody. Może to wyjaśniać sporą popularność zielonych