-
CaretanWnikliwe poznawanie Pism, tom 1: Aaron-Mazzarot
-
-
Ponieważ miasto Adam na ogół utożsamia się z Tall ad-Damija (po wsch. stronie Jordanu, naprzeciwko ujścia Wadi Farʽa), a Sukkot prawdopodobnie leżało 13 km na pn. pn. wsch. od Adamu, powyższe teksty wskazywałyby na położenie Caretan po zach. stronie Jordanu, gdzieś w pobliżu Adamu i Sukkot. Niektórzy identyfikują Caretan z 82-metrowym wzniesieniem Karn Sartaba, nazwanym „charakterystycznym punktem doliny Jordanu” (Encyclopædia Biblica, red. T. Cheyne, Londyn 1903, t. IV, szp. 5382). Znajduje się ono po przeciwnej stronie Jordanu niż Adam, przy ujściu Wadi Farʽa.
Lokalizację tę jednak niełatwo pogodzić z opisem piątego okręgu administracyjnego Salomona, obejmującego ‛Taanach i Megiddo, i całe Bet-Szean, które jest przy Caretan poniżej Jizreel, od Bet-Szean do Abel-Mechola aż po region Jokmeam’ (1Kl 4:12). Karn Sartaba leży znacznie dalej na pd. niż pozostałe z wymienionych tu miejsc i wcale nie „przy” Bet-Szean. W Biblii poznańskiej miejsca te próbowano ułożyć w porządku geograficznym: „W całym Bet-Szean poniżej Jizreel i od Bet-Szean aż do Abel-Mechola, które leży koło Cartan” (zob. przyp.). A zatem Caretan połączono z Abel-Mechola, a nie z Bet-Szean. Ponieważ jednak werset ten mówi o „całym Bet-Szean”, niewątpliwie chodzi tu raczej o region niż o samo miasto. Jeśli Caretan istotnie miało związek ze wzniesieniem Karn Sartaba, to być może region Bet-Szean obejmował równinę wokół tego miasta dochodzącą na pd. do miejsca, skąd było widać Caretan, sąsiedni region.
Inne miejscowości, z którymi próbuje się utożsamiać Caretan, leżą po wsch. stronie Jordanu, a zatem nie pasują do kontekstu wypowiedzi biblijnych. Podczas prac wykopaliskowych prowadzonych w jednym z tych miejsc, w Tall as-Saʽidija, odkryto duże ilości wyrobów z brązu (stopu miedzi z cyną), co może potwierdzać, iż za dni Salomona w okolicach tych odlewano miedź.
W 2 Kronik 4:17, w sprawozdaniu równoległym do 1 Królów 7:46, zamiast Caretan występuje słowo „Cereda”; prawdopodobnie jest to inna postać zapisu tej samej nazwy.
-
-
CeboimWnikliwe poznawanie Pism, tom 1: Aaron-Mazzarot
-
-
CEBOIM
1. Miejscowość wymieniona w opisie granic terytorium Kananejczyków (Rdz 10:19). Należała do pięciu miast-państw Okręgu Jordanu, które po 12 latach podległości wobec Kedorlaomera podniosły przeciw niemu bunt. Jej król Szemeber przyłączył się do władców Sodomy, Gomory, Admy oraz Beli (Coaru) i prawdopodobnie został wraz z nimi pokonany na nizinie Siddim przez Kedorlaomera i jego trzech sojuszników. Najeźdźcy uprowadzili do niewoli Lota, ale potem zwyciężył ich Abraham (Rdz 14:1-16). Później Ceboim podzieliło los niegodziwych miast Okręgu, które Jehowa zniszczył razem z Sodomą i Gomorą (Rdz 19:24, 25; Pwt 29:22, 23; Oz 11:8). Nie wiadomo dokładnie, gdzie leżało. Wielu uczonych uważa, że obecnie jest przykryte wodami Morza Martwego, choć ostatnio pojawiły się opinie, iż jego ruiny leżą w jednej z suchych dolin na pd. wsch. od tego akwenu.
(2, 3: „hieny”)
2. Dolina na terytorium Beniamina, w pobliżu Michmasz. Za czasów króla Saula pewna grupa filistyńskich grabieżców wyruszała z Michmasz i „kierowała się na drogę ku granicy zwróconej ku dolinie Ceboim, ku pustkowiu” (1Sm 13:16-18). Chociaż nie ustalono precyzyjnie, gdzie leżała dolina Ceboim, może nią być Wadi Abu Dabaʽ („dolina ojca hien”), znajdujące się ok. 10 km na wsch. pd. wsch. od Michmasz i ok. 13 km na wsch. pn. wsch. od Jerozolimy.
3. Miejscowość, w której zamieszkali Beniaminici po powrocie z niewoli babilońskiej. Wymieniono ją pomiędzy Chadid a Neballat i Lod (Liddą) (Neh 11:31, 34, 35). Dokładne jej położenie jest dziś nieznane.
-
-
CebulaWnikliwe poznawanie Pism, tom 1: Aaron-Mazzarot
-
-
CEBULA
(hebr. bacál).
Dwuletnia roślina warzywna o ostrym smaku i smukłych, rurkowatych liściach. Cebula (Allium cepa) należała do produktów żywnościowych, za którymi po uwolnieniu z Egiptu tęsknili na pustkowiu Izraelici i towarzyszący im „mieszany tłum” (Lb 11:4, 5). W Egipcie, gdzie Izraelici przebywali w niewoli, cebula była powszechnie uprawiana. Grecki historyk Herodot (Dzieje, II, 125) donosi nawet o pewnej inskrypcji, w której cebulę wymieniono wśród żywności dostarczanej robotnikom pracującym przy budowie jednej z piramid. W Egipcie związaną w pęczki cebulę składano w ofierze bogom, ale kapłanom nie wolno jej było spożywać. Cebula uprawiana w Egipcie jest podobno łagodna w smaku i słodka, a nie ostra i drażniąca jak inne odmiany.
-
-
CedrWnikliwe poznawanie Pism, tom 1: Aaron-Mazzarot
-
-
CEDR
(hebr. ʼérez).
Cedry, zwłaszcza libańskie, były w czasach biblijnych bardzo znane; szczególnie często występują w opisie świątyni wznoszonej przez Salomona.
Cedr libański (Cedrus libani) to majestatyczne drzewo o ogromnych rozmiarach i długich, mocnych
-