• Wyżyny
    Wnikliwe poznawanie Pism, tom 2: Mądrość-Żywopłot

    • zostaną spustoszone, a wasze kadzielnie będą połamane, i sprawię, że wasi zabici padną przed waszymi gnojowymi bożkami” (Eze 6:3, 4).

      Warto zauważyć, że z okresu po niewoli babilońskiej nie ma wzmianek o jakichkolwiek praktykach religijnych na wyżynach. Zgodnie z zapowiedzią wierny ostatek Żydów wyciągnął wnioski z gorzkich przeżyć i ‛poznał Jehowę’ (Eze 6:9, 10).

  • Wzgórze
    Wnikliwe poznawanie Pism, tom 2: Mądrość-Żywopłot

    • WZGÓRZE

      Hebrajskie słowo giwʽáh oraz greckie bounòs odnoszą się do naturalnego wzniesienia na powierzchni ziemi, niższego niż góra. Łagodne wzgórza są charakterystyczne dla Judei, choć można je napotkać także w innych częściach Palestyny.

      Wzgórza były czasem miejscami pochówku lub schronienia (Joz 24:33; 1Sm 23:19; 26:1). Często budowano na nich domy lub całe miejscowości — na wzgórzu stał np. dom Abinadaba, w którym przez ok. 70 lat znajdowała się Arka Przymierza (1Sm 7:1, 2).

      Prorok Izajasz, opisując potęgę Wszechmocnego, oświadczył, że Jehowa potrafi niejako ‛zważyć wzgórza na szalach’ (Iz 40:12). O górach i wzgórzach powiedziano, że są „odwieczne” i ‛istnieją po czas niezmierzony’, ale lojalna życzliwość Boga oraz Jego przymierze pokoju są jeszcze trwalsze (Rdz 49:26; Pwt 33:15; Iz 54:10).

      Przed wyruszeniem w podróż wschodni władcy często wysyłali ludzi, którzy przygotowywali drogę — usuwali kamienie, zasypywali zagłębienia, niwelowali nierówności, a czasami nawet wzgórza. W sensie przenośnym wzgórza zostały wyrównane w r. 537 p.n.e., dzięki czemu Żydzi mogli bez przeszkód wrócić z Babilonu do Jerozolimy. Stanowiło to także proroczą zapowiedź działalności Jana Chrzciciela, który przygotował drogę Mesjaszowi (Iz 40:4; Łk 3:1-6).

      Izraelici, wzorując się na Kananejczykach, często uprawiali na wzgórzach bałwochwalcze praktyki (Pwt 12:2; 1Kl 14:23; 2Kl 17:9, 10; Iz 65:7; Jer 2:20; 17:1-3; Eze 6:13; 20:28; Oz 4:13). Pozwala to zrozumieć znaczenie proroczej odpowiedzi Izraelitów na wezwanie do powrócenia do Jehowy: „Oto jesteśmy! Przyszliśmy do ciebie, bo ty, Jehowo, jesteś naszym Bogiem. Doprawdy, wzgórza, jak również zgiełk na górach to fałsz” (Jer 3:22, 23).

      Całkiem słusznie więc Izajasz i Micheasz przepowiedzieli, że „góra domu Jehowy” będzie utwierdzona ponad szczytem gór i wyniesiona ponad wzgórza (Iz 2:2; Mi 4:1). Natomiast w czasie wykonywania wyroku Jehowy ci, którzy nie spełniają Jego woli, „powiedzą do gór: ‚Zakryjcie nas!’, a do wzgórz: ‚Padnijcie na nas!’” (Oz 10:8; Łk 23:30; por. Iz 2:19; Obj 6:16, 17).

  • Zabawy
    Wnikliwe poznawanie Pism, tom 2: Mądrość-Żywopłot

    • ZABAWY

      Pisarz Księgi Kaznodziei oznajmił: „Na wszystko jest wyznaczony czas — (...) czas płaczu i czas śmiechu; czas lamentowania i czas pląsania” (Kzn 3:1, 4). Słowo „śmiech” jest tu odpowiednikiem hebrajskiego czasownika sachák. Chociaż jego podstawowe znaczenie to „śmiać się”, bywa też tłumaczony (podobnie jak pokrewne słowo cachák) na ‛świętować’, ‛bawić się’ i ‛zabawiać (się)’ (2Sm 6:21; Hi 41:5; Sdz 16:25; Wj 32:6; Rdz 26:8). Różne formy czasownika sachák występują w Przysłów 8:30, 31, gdzie o „mistrzowskim wykonawcy” powiedziano, że po stworzeniu ziemi ‛weselił się’ przed Jehową. Używane są także w odniesieniu do ‛igrania’ zwierząt wodnych i polnych (Hi 40:20; Ps 104:26).

      Wyrażanie radości i różne rozrywki. Biblia nie opisuje szczegółowo zabaw i rozrywek Izraelitów. Wynika z niej jednak, że jeśli pozostawały w zgodzie z religijnymi zasadami narodu, uważano je za stosowne i przyjemne. Do ulubionych form rozrywki należało muzykowanie, śpiew, taniec, rozmowa oraz różne gry. Lubowano się też w zadawaniu zagadek i trudnych pytań (Sdz 14:12).

      Po wyzwoleniu nad Morzem Czerwonym Izraelici wysławiali Jehowę śpiewem, tańcem i grą na tamburynach (Wj 15:20, 21). Później, gdy Aaron po uczynieniu złotego cielca ogłosił „święto dla Jehowy”, lud jadł, pił, a potem wstał, „aby się zabawić [lecachék]”. W tym wypadku tańce i śpiewy towarzyszyły fałszywemu kultowi, co sprowadziło hańbę (Wj 32:5, 6, 18, 19, 25).

      Trzy doroczne święta stanowiły sposobność do radowania się przy okazji spełniania podanych w Prawie wymagań dotyczących wielbienia Boga. W związku z coroczną uroczystością odbywającą się w Szilo wspomniano o „kręgach tanecznych” (Sdz 21:21). Innymi radosnymi wydarzeniami było świętowanie zwycięstw (Sdz 11:34; 1Sm 18:6, 7) oraz koronacja króla (1Kl 1:40). Chociaż w tańcu na ogół uczestniczyły kobiety, czasami tańczyli też mężczyźni, np. Dawid podczas sprowadzania Arki do Jerozolimy (2Sm 6:5, 14, 21; 1Kn 13:8; 15:29). Ucztowano i weselono się także przy strzyżeniu owiec i winobraniu (2Sm 13:23-28; Jer 25:30). Wesoła atmosfera towarzyszyła również ślubom, a do radosnego przebiegu uczty weselnej w Kanie przyczynił się sam Jezus (Jer 7:34; 16:9; Jn 2:1-10). Z Łukasza 15:25 wynika, że z okazji powrotu syna marnotrawnego muzykowano i tańczono.

      W Egipcie niewolników uczono muzyki i tańca, by mogli zabawiać gospodarzy i gości. Grecy również korzystali z usług zawodowych tancerek i muzyków, by uprzyjemnić czas gościom. Dla rozrywki tańczono też na przyjęciu urodzinowym Heroda, na którym poproszono go o głowę Jana Chrzciciela (Mt 14:6-8). Taniec był popularną formą odprężenia wśród Greków, choć początkowo greckie tańce miały zabarwienie religijne.

      Zrównoważone podejście do zabaw. Pewne wersety biblijne ostrzegają przed niestosowną rozrywką oraz podkreślają potrzebę zachowania umiaru. Księga Przysłów wspomina o głupcu, dla którego trwanie w rozpasaniu jest jak „zabawa [sechòk]”, oraz o człowieku, który chytrze wprowadza w błąd swego bliźniego i mówi: „Czyż nie żartowałem [mesachék]?” (Prz 10:23; 26:19). Przysłów 14:13 wskazuje na ograniczoną wartość zabawy: „Nawet w śmiechu [bisechòk] może boleć serce, a radość kończy się smutkiem” (por. Kzn 2:2; 7:2, 3, 6). Rozweseleni Filistyni sprowadzili niewidomego Samsona, by ich zabawił [sachák], a ten zwalił na nich cały dom (Sdz 16:25-30).

      Jeremiasz był świadomy powagi czasów, w jakich żył, i znosił prześladowania z powodu głoszonego orędzia, toteż oznajmił, że nie zasiadał z „tymi, którzy stroją sobie żarty [mesachakím]” i wielce się radują (Jer 15:17). Chociaż zapowiedział nieszczęście dla Jerozolimy, prorokował też, że nastanie czas, gdy jej mieszkańcy znowu wyjdą z radością, będą tańczyć i śmiać się, przystrojeni tamburynami (Jer 30:19; 31:4). Podobnie Zachariasz przepowiedział dzień, w którym place miejskie odbudowanej Jerozolimy będą pełne bawiących się dzieci (Za 8:5; zob. GRY, IGRZYSKA; TANIEC; TEATR).