sensie się nie udał, a w innym trwa nadal, i dziś Europa i Ameryka starają się rozwiązać zagadkę państwa obejmującego cały świat, zagadkę, którą po raz pierwszy podjął naród rzymski” (Historia świata, tłum. J. Parandowski, Wrocław 1983, ss. 149-151).

Baran i kozioł. Dwa lata później Daniel otrzymał inną wizję (Dn 8:1), w której ujrzał dwa groźne zwierzęta, i dowiedział się, że symbolizują one dwa konkretne mocarstwa. Królestwo medo-perskie zostało przedstawione jako baran z dwoma rogami, przy czym wyższy wyrósł później. Z historii wiadomo, że początkowo silniejsi byli Medowie, ale potem przewagę zyskali Persowie, choć oba ludy tworzyły jedno dwuczłonowe państwo. Z kolei kozioł bardzo prędko przemierzający ziemię reprezentował w tej proroczej wizji grecką potęgę światową (Dn 8:3-8, 20, 21). Między oczami miał „wielki róg”, który wyobrażał pierwszego króla, ale został złamany, „gdy tylko stał się potężny”, a jego miejsce zajęły cztery rogi (królestwa), odznaczające się jednak mniejszą mocą (Dn 8:5, 8, 21, 22). Powyżej wspomniano już, jak Aleksander błyskawicznie podbił państwo medo-perskie i jak później czterej jego wodzowie rozdzielili między siebie jego imperium.

Warto zaznaczyć, że te same państwa lub ich władcy mogą w różnych proroctwach być przedstawiane pod postacią różnych zwierząt. Na przykład w Jeremiasza 50:17 królów Asyrii oraz Babilonu wyobrażają lwy, a w Ezechiela 17:3-17 władców Babilonu i Egiptu — wielkie orły. W innym miejscu Ezechiel przyrównuje egipskiego faraona do „wielkiego potwora morskiego” leżącego pośród kanałów Nilu (Eze 29:3). A zatem okoliczność, że w 8 rozdz. Daniela użyto pewnych symboli na określenie Medo-Persji i Grecji, nie wyklucza przedstawienia tych państw pod inną postacią we wcześniejszej wizji (Dn 7) czy też w późniejszych proroctwach.

Siedmiogłowa bestia wychodząca z morza. W wizji danej apostołowi Janowi, a opisanej w 13 rozdz. Objawienia, z morza wychodzi bestia o siedmiu głowach i dziesięciu rogach. Jest podobna do lamparta, ale łapy ma jak u niedźwiedzia, a paszczę jak u lwa, stanowi zatem zlepek kilku symboli występujących w wizji Daniela o czterech bestiach. Swą moc i władzę otrzymuje od smoka, którego w Objawieniu 12:9 utożsamiono z Szatanem Diabłem (Obj 13:1, 2). W odróżnieniu od bestii widzianych przez Daniela ma aż siedem głów, a na nich dziesięć rogów. Jak się powszechnie uważa, liczby siedem i dziesięć symbolizują w Biblii zupełność (zob. LICZBA). W tej wizji wskazują więc na zasięg panowania owej bestii, które rozciąga się nie nad jednym państwem czy grupą państw, lecz „nad każdym plemieniem i ludem, i językiem, i narodem” (Obj 13:7, 8; por. 16:13, 14). W dziele The Interpreter’s Dictionary of the Bible (red. G. A. Buttrick, 1962, t. 1, s. 369) skomentowano to następująco: „Pierwsza z tych bestii [z Obj 13] łączy w sobie cechy charakterystyczne czterech bestii z wizji Daniela (...) A zatem ta pierwsza bestia reprezentuje połączone siły wszystkich politycznych systemów władzy na świecie, przeciwstawiających się Bogu”.

Bestia o dwóch rogach. Następnie Jan ujrzał bestię, która wychodzi z ziemi i ma dwa rogi jak nieszkodliwy baranek, ale mówi niczym smok i dysponuje pełnią władzy pierwszej bestii, opisanej powyżej. Doprowadza do sporządzenia wizerunku siedmiogłowej bestii władającej światem i wywiera nacisk na wszystkich ludzi, by przyjęli jej „znamię” (Obj 13:11-17).

Jak już wspomniano, w 8 rozdz. Daniela baran z dwoma rogami wyobrażał dwuczłonowe mocarstwo medo-perskie. Oczywiście w czasach Jana to państwo od dawna nie istniało, a wizja, którą otrzymał, dotyczyła przyszłych wydarzeń (Obj 1:1). Od tamtej pory pojawiały się inne dwuczłonowe mocarstwa, lecz jedno z nich okazało się szczególnie trwałe i ważne: chodzi o historyczny związek Wielkiej Brytanii oraz Stanów Zjednoczonych.

Inną znamienną cechą dwurożnej bestii jest to, że mówi jak smok, co przywodzi na myśl niezwykły róg czwartej bestii z 7 rozdz. Daniela, mający „usta, które mówiły wyniosłe rzeczy” (w. 8, 20-26). A okoliczność, że ta bestia z Objawienia ‛wprowadza w błąd mieszkających na ziemi’, kojarzy się ze zwodniczym działaniem „króla o srogim obliczu”, opisanego w Daniela 8:23-25 (Obj 13:11, 14).

Bestia barwy szkarłatnej. W 17 rozdz. Objawienia apostoł opisuje bestię barwy szkarłatnej, mającą siedem głów i dziesięć rogów, dosiadaną przez symboliczną niewiastę „Babilon Wielki”. Bardzo więc przypomina bestię przedstawioną w 13 rozdz. Objawienia, jest jej wizerunkiem, tyle że ma szkarłatną barwę, a na swych dziesięciu rogach nie ma koron. Jan dowiedział się, iż jej siedem głów wyobraża siedmiu królów, z których pięciu już upadło, jeden wówczas istniał, a siódmy miał dopiero nadejść. Sama szkarłatna bestia jest ósmym królem, lecz wywodzi się z poprzednich siedmiu. Dziesięć rogów to „dziesięciu królów”, którzy mieli w przyszłości na krótko sprawować z nią władzę. Wyruszą na wojnę z Barankiem, Jezusem Chrystusem, oraz jego towarzyszami, lecz ostatecznie zostaną zwyciężeni (Obj 17:3-5, 9-14).

Niektórzy bibliści odnoszą tę wizję do pogańskiego Rzymu, a siedem głów kojarzą z siedmioma cesarzami, po których nastąpił ósmy. Nie są jednak zgodni co do tego, których władców Rzymu należałoby wziąć pod uwagę. Sama Biblia podaje imiona tylko trzech z nich, a czwartego (Nerona) nazywa po prostu „Cezarem”. Inni uczeni sądzą, że „głowy”, czyli „królowie”, wyobrażają potęgi światowe, podobnie jak w Księdze Daniela. Co ciekawe, w Pismach Hebrajskich wymieniono pięć takich mocarstw, mianowicie: Egipt, Asyrię, Babilon, Medo-Persję oraz Grecję, a w Pismach Greckich występuje szóste, Rzym, dzierżące władzę w czasach Jana. Tożsamość siódmego „króla” pozostawałaby anonimowa, ale przecież nie pojawił się on jeszcze wtedy, gdy Jan spisywał Objawienie. Ósmy król, symboliczna bestia barwy szkarłatnej, w jakiś sposób łączy w sobie owych siedmiu królów, a jednocześnie się z nich wywodzi.

Typowa postać księgi w okresie spisywania Biblii. Treść Pisma Świętego utrwalano, a później kopiowano na zwojach wykonanych ze skóry lub papirusu (Jer 36:1, 2, 28, 32; Jn 20:30; Gal 3:10; 2Tm 4:13; Obj 22:18, 19). Zwój powstawał przez zespolenie arkuszy materiału pisarskiego w długi pas, który następnie nawijano na drążek. Jeżeli był bardzo długi, każdy koniec nawijano na osobny drążek w kierunku środka. Czytelnik jedną ręką odwijał zwój, a drugą zwijał, dopóki nie odnalazł szukanego miejsca. Po przeczytaniu ponownie wszystko zwijał. (Szczegółowe informacje na temat materiałów pisarskich, rozmiarów zwojów itd. można znaleźć pod hasłem KSIĄŻKA, KSIĘGA).

Natchnione zwoje świadczą o Jezusie. Jezus Chrystus przyszedł na ziemię, żeby spełniać wolę Bożą, jak zapowiedziano w Pismach Hebrajskich — „w zwoju księgi” (Ps 40:7, 8; Heb 10:7-9). W nazaretańskiej synagodze otworzył zwój Izajasza i odczytał proroczą zapowiedź, iż duch Jehowy namaści go do głoszenia. Potem zwinął zwój, oddał go słudze, usiadł i wyjaśnił obecnym: „Dzisiaj spełnił się ten fragment Pisma, któryście właśnie usłyszeli” (Łk 4:16-21; Iz 61:1, 2). Ponieważ „świadczenie o Jezusie jest natchnieniem do prorokowania”, więc w gruncie rzeczy wszystkie zwoje Biblii, a wśród nich obwieszczenia dobrej nowiny w Pismach Chrześcijańskich, dotyczą pozycji i roli Jezusa Chrystusa w zamierzeniu Jehowy (Obj 19:10).

Apostoł Jan na zakończenie swej Ewangelii oznajmił: „Jest też zresztą wiele innych rzeczy, których Jezus dokonał; a gdyby je spisano ze wszystkimi szczegółami, sądzę, że cały świat nie pomieściłby spisanych zwojów” (Jn 21:25). W swym sprawozdaniu nie próbował przedstawić wszelkich dokonań Jezusa Chrystusa, lecz tylko te, które wystarczyły do poświadczenia fundamentalnej prawdy, że był on Synem i Mesjaszem Bożym. W „zwoju” Jana oraz w pozostałych natchnionych Pismach istotnie jest pod dostatkiem argumentów dowodzących niezbicie, iż „Jezus jest Chrystusem, Synem Bożym” (Jn 20:30, 31).

Znaczenie symboliczne. Słowo „zwój” kilkakrotnie występuje w Biblii w sensie symbolicznym. Zarówno Ezechiel, jak i Zachariasz widzieli zwój zapisany po obu stronach. Ponieważ zwykle pisano tylko po jednej stronie, obustronne zapisanie zwoju mogło wskazywać na wielki zasięg i ogromną doniosłość utrwalonych w nim wyroków (Eze 2:9 do 3:3; Za 5:1-4). W wizji przedstawionej w Objawieniu Zasiadający na tronie trzymał w prawicy zwój opatrzony siedmioma pieczęciami, które chroniły jego treść, dopóki nie otworzył ich Baranek Boży (Obj 5:1, 12; 6:1, 12-14). W późniejszej wizji samemu Janowi dano zwój i polecono go zjeść. Smakował słodko, ale napełnił jego brzuch goryczą. Ponieważ był otwarty i nieopieczętowany, oznaczał coś zrozumiałego. Przedstawione w nim orędzie Jan przyjął jako ‛słodkie’, ale najwyraźniej zawierało ono gorzką treść, o której kazano mu prorokować (Obj 10:1-11). Podobne przeżycie spotkało Ezechiela, gdy rozpostarto przed nim zwój, w którym były zapisane „pieśni żałobne i wzdychanie, i zawodzenie” (Eze 2:10).

„Zwój życia zabitego Baranka”. Bałwochwalcy oddający cześć symbolicznej „bestii” nie zostaną wybrani przez Boga na towarzyszy Baranka. Dlatego „imię żadnego z nich nie jest zapisane w zwoju życia zabitego Baranka” — zgodnie z tym, co postanowiono już „od założenia świata” ludzkiego (Obj 13:1-8; 21:27).

Zwoje sądu i życia. Jan ujrzał również, że „otwarto zwoje” i zmartwychwstali „byli sądzeni z tego, co napisano w zwojach, według swych