oznajmiałem. Zanim mogło nastąpić, dawałem ci o tym słyszeć, żebyś nie mówił: ‚Uczynił je mój bożek, nakazał je mój rzeźbiony wizerunek i mój lany posąg’” (Iz 48:4, 5; por. Jer 44:16-23).

1. („Światło”). ‛Ojciec’ Elifala, jednego z mocarzy wojsk Dawida (1Kn 11:26, 35). Przypuszczalnie występuje też pod imieniem Achasbaj (2Sm 23:34).

2. „Ur Chaldejczyków” — miasto w Mezopotamii, w którym urodził się Haran i prawdopodobnie także jego brat Abram (Abraham) (Rdz 11:28; Dz 7:2, 4). Jehowa ukazał się Abrahamowi i polecił mu opuścić Ur. Ponieważ głową rodziny był Terach, Biblia mówi, że to on wziął swego syna Abrahama, swą synową Sarę (Saraj) oraz swego wnuka Lota i przeprowadził się z Ur do Charanu (Rdz 11:31; 12:1; Neh 9:7).

Ur jest zazwyczaj utożsamiane z miejscowością Mukajjar, leżącą na zach. od obecnego koryta Eufratu, ok. 240 km na pd. wsch. od Babilonu. Tamtejsze ruiny zajmują obszar o wymiarach 910 na 730 m. Niegdyś był to ośrodek kultu Nanny (Sina), boga księżyca, a najbardziej charakterystyczną budowlą jest po dziś dzień ziggurat, wieża świątynna o długości 61 m, szerokości 46 m i wysokości 21 m (ILUSTRACJA, t. 2, s. 322).

Chociaż obecnie Eufrat płynie jakieś 16 km na wsch. od ruin Ur, wszystko wskazuje na to, że w starożytności jego koryto biegło tuż na zach. od miasta. W książce Abraham, Loved by God (1968, s. 8) historyk i geograf Henri Gaubert napisał: „W czasach Abrama trzy wielkie rzeki (Karun, Tygrys i Eufrat) miały trzy osobne ujścia do wód Zatoki Perskiej. Warto przy tej okazji zwrócić uwagę, że miasto Ur (...) leżało na lewym [wschodnim] brzegu Eufratu. Dlatego hebrajskie plemię Abrama, wywodzące się z miasta-państwa Ur, można było zgodnie z prawdą nazwać ‚ludem zza rzeki’”.

Również w zrewidowanym i uaktualnionym wydaniu książki Leonarda Woolleya Excavations at Ur wykazano, że Eufrat z całą pewnością płynął na zach. od Ur. W opisie umocnień Ur zaznaczono: „Dodatkowym atutem potężnych fortyfikacji było to, że Eufrat (jak na to wskazuje stara linia brzegowa) obmywał podnóże zachodniego wału obronnego, a pięćdziesiąt metrów od podstawy wału wschodniego wykopano szeroki kanał, który łączył się z rzeką tuż powyżej północnego krańca miasta, dzięki czemu Ur było z trzech stron otoczone fosą” (P. R. S. Moorey, Ur ‘of the Chaldees’, 1982, s. 138). A zatem Biblia słusznie donosi, że Jehowa wziął Abrahama „z drugiej strony Rzeki”, tj. zza Eufratu (Joz 24:3).

W grobowcach królewskich Ur archeolodzy odnaleźli wiele przedmiotów ze złota, srebra, lazurytu i innych cennych materiałów. Natknęli się też na ślady świadczące o tym, że dawni sumeryjscy królowie (i królowe) tego miasta byli grzebani wraz z całą świtą sług i służebnic.

Odkopane w Ur ruiny uznawane za pozostałości domów prywatnych (datowane na okres między XX a XVI w. p.n.e.) ukazują, że były one wznoszone z cegły, tynkowane i bielone, a składały się z 13—14 izb otaczających brukowany dziedziniec. Niektóre ze znalezionych tabliczek glinianych służyły do nauki pisma klinowego. Z innych wynika, że uczniowie dysponowali tablicami mnożenia i dzielenia i że potrafili wyciągać pierwiastki kwadratowe i sześcienne. Spora część tabliczek to dokumenty handlowe.

Wykopaliska w Ur niedwuznacznie więc ukazują, że opuszczając to miasto, Abraham zdobył się na duże wyrzeczenia materialne. Z wiarą jednak „oczekiwał (...) miasta mającego rzeczywiste fundamenty, którego budowniczym i twórcą jest Bóg” (Heb 11:8-10).

(z łac.: „wytworny; elegancki”).

Chrześcijanin z Rzymu pozdrowiony w liście przez Pawła (Rz 16:9). Imię to często występuje w inskrypcjach wymieniających domowników Cezara, ale Biblia nie mówi, czy ten Urban był jego sługą.

(od rdzenia oznaczającego: „światło”).

1. Potomek Judy poprzez Pereca, Checrona, Kaleba i Chura. Jego syn Becalel był słynnym rzemieślnikiem pracującym przy wznoszeniu przybytku (Wj 31:2; 35:30; 38:22; 1Kn 2:4, 5, 9, 18-20; 2Kn 1:5).

2. Ojciec Gebera, jednego z pełnomocników zaopatrujących w żywność króla Salomona (1Kl 4:7, 19).

3. Jeden z trzech odźwiernych lewickich, którzy na wezwanie Ezdrasza odprawili swe cudzoziemskie żony wraz z synami (Ezd 10:10, 11, 24, 44).

(„moim światłem jest Jehowa”).

1. Hetyta, mąż Batszeby. Jeden z cudzoziemców służących w armii Dawida (2Sm 23:39; 1Kn 11:41). Jego słowa, zachowanie, poślubienie Izraelitki oraz okoliczność, iż mieszkał w Jerozolimie w pobliżu pałacu królewskiego — wszystko to sugeruje, że był obrzezanym prozelitą i oddawał cześć Jehowie Bogu (2Sm 11:3, 6-11).