nierówności, a nawet wzgórza, niektóre drogi trzeba było usypywać, nierzadko też oczyszczano je z kamieni (Iz 40:3, 4; 57:14; 62:10). Historyk Józef Flawiusz donosi, że drogi wiodące do Jerozolimy król Salomon wybrukował czarnym kamieniem (Dawne dzieje Izraela, VIII, VII, 4).

Niewiele jednak wiadomo o starożytnych drogach w czasach poprzedzających cesarstwo rzymskie. Rzymianie byli wybitnymi budowniczymi dróg, które umożliwiały im szybkie przemieszczanie wojsk na terenie ogromnego imperium. Wybudowane przez nich drogi były wybrukowane płaskimi kamieniami, a ich podłoże zazwyczaj składało się z trzech warstw: gruzu (na spodzie), płaskich bloków osadzonych w zaprawie (w środku) oraz betonu i pokruszonych kamieni (na wierzchu). Powierzchnia drogi była wyprofilowana: środek był położony wyżej, a boki niżej; przy drodze znajdowały się kamienie milowe, krawężniki i rowy odprowadzające wodę. W pewnych odstępach przy drodze wykopywano też studnie. Drogi rzymskie wytyczano wzdłuż linii prostych i zwykle prowadzono je przez wzgórza, nie okrążając ich. Słynna rzymska Droga Apijska miała jakieś 5,5 m szerokości i była wybrukowana dużymi blokami lawy. Gdy apostoł Paweł udawał się do Rzymu jako więzień, podróżował tą drogą, której fragmenty są używane do dziś (Dz 28:15, 16; zob. APPIUSZA, RYNEK).

Słowa z Izajasza 19:23 o tym, że powstanie „gościniec z Egiptu do Asyrii”, wskazywały na pokojowe stosunki, jakie pewnego dnia miały zapanować między tymi krajami. Wyzwalając swój lud, Jehowa niejako zbudował dla niego gościńce wiodące z krajów niewoli do ojczyzny (Iz 11:16; 35:8-10; 49:11-13; Jer 31:21).

Przebyta odległość. Słowo „droga” często określa w Biblii przebytą odległość (Rdz 31:23; Wj 3:18; Lb 10:33; 33:8). Dystans, jaki można było pokonać w ciągu dnia, zależał od środka transportu oraz warunków atmosferycznych i ukształtowania terenu. Przeciętnie w ciągu dnia można było na lądzie przebyć ok. 30 km lub więcej. Ale „odległość drogi sabatowej” wynosiła znacznie mniej (Mt 24:20). Z Dziejów 1:12 wynika, że Góra Oliwna leżała w „odległości drogi sabatowej” od Jerozolimy. Józef Flawiusz raz podaje, że Góra Oliwna znajdowała w odległości pięciu stadiów (925 m) od miasta, a innym razem, że było to sześć stadiów (1110 m), co prawdopodobnie wynika z przyjęcia innego punktu wyjścia. Na podstawie Jozuego 3:4 źródła rabiniczne ustalały, że „odległość drogi sabatowej” wynosi 2000 łokci (890 m).

Znaczenie przenośne. Określenie „droga” może też oznaczać sposób postępowania albo ustaloną metodę działania i osiągania czegoś. W Piśmie Świętym często odnosi się do zachowania cieszącego się uznaniem Jehowy Boga lub też przez Niego potępianego (Sdz 2:22; 2Kl 21:22; Ps 27:11; 32:8; 86:11; Iz 30:21; Jer 7:23; 10:23; 21:8). Odkąd na ziemi pojawił się Jezus Chrystus, wyłącznie osoby uznające jego rolę mogą liczyć na dobre stosunki z Bogiem i na to, że będzie On wysłuchiwał ich modlitw. Dlatego Syn Boży oznajmił: „Ja jestem drogą i prawdą, i życiem. Nikt nie przychodzi do Ojca inaczej, jak tylko przeze mnie” (Jn 14:6; Heb 10:19-22). O uczniach Jezusa Chrystusa mówiono, że należą do „Drogi”, tzn. że ich życie skupiało się na okazywaniu wiary w niego i naśladowaniu go (Dz 9:2; 19:9, 23; 22:4; 24:22).

Zobacz KLEJNOTY, DROGOCENNE KAMIENIE.

Zobacz ZAKWAS.

Trzecia i najmłodsza córka Heroda Agryppy I, urodzona ok. 38 r. n.e.; siostra Agryppy II, Berenike i Mariamne III. Jej matka miała na imię Kypros. Zanim Druzylla skończyła sześć lat, jej rękę przyrzeczono Epifanesowi, synowi króla Kommageny. Ponieważ jednak nie zgodził się on przejść na judaizm, małżeństwo to nie doszło do skutku. Na obrzezanie przystał natomiast Aziz, król Emesy w Syrii, i Druzylla w wieku 14 lat została jego żoną. Rozjątrzona okrucieństwem męża i zazdrością swej mniej atrakcyjnej siostry Berenike, łatwo uległa namowom, żeby wbrew prawu żydowskiemu rozwieść się z Azizem i poślubić namiestnika Feliksa (co nastąpiło ok. 54 r.). Być może i ona słuchała więźnia Pawła, gdy „mówił o prawości i panowaniu nad sobą, i nadchodzącym sądzie” — sprawach, które jak się okazało, wzbudziły w namiestniku niezwykły niepokój. Kiedy po dwóch latach Feliks przekazywał stanowisko Festusowi, zostawił Pawła w więzach, by „pozyskać przychylność Żydów”, a zdaniem innych — by zadowolić swą młodą żonę, „która była Żydówką” (Dz 24:24-27). Syn Druzylli i Feliksa, kolejny Agryppa, według doniesień zginął podczas wielkiej erupcji Wezuwiusza w r. 79.

(hebr. ʽec; gr. déndron).

Dzięki dużej różnorodności klimatu na terenie Palestyny i sąsiednich krajów rosną rozmaite drzewa — od cedrów na Libanie po palmy daktylowe w okolicach Jerycha i janowce na pustyni. Biblia wspomina o ok. 30 rodzajach drzew; w niniejszej publikacji omówiono je pod odpowiednimi nazwami.