Jehowy (Eze 38:2-5, 8). Natomiast w Psalmie znajdujemy pozytywną wypowiedź o Kusz — że przyniesie dary Bogu (Ps 68:29-32).

3. W nagłówku Psalmu 7 czytamy, że psalm ten powstał „w związku ze słowami Kusza Beniaminity”. Jest to jedyna wzmianka o tym człowieku. Jeśli psalm ten nawiązuje do wczesnego okresu życia Dawida, to może chodzić o jakiegoś przeciwnika Dawida na dworze Saula, a jeśli do późniejszego — to za imieniem tym może się kryć Beniaminita Szimej, który złorzeczył Dawidowi (2Sm 16:5-8).

Lewita z rodu Merariego i ojciec lub dalszy przodek Etana, jednego z lewickich śpiewaków i muzyków z czasów Dawida (1Kn 15:16, 17). Najwyraźniej to Kuszajasz jest w 1 Kronik 6:44 nazwany imieniem Kiszi.

Określenie „Kuszan” występuje w Habakuka 3:7 jako odpowiednik wyrażenia „kraina Midian” i dlatego prawdopodobnie jest inną nazwą Midianu albo odnosi się do któregoś z sąsiednich krajów. Jak wykazano w haśle KUSZ 2, niektórzy potomkowie Kusza najwyraźniej osiedlili się na Półwyspie Arabskim; ponadto słowem Kusi lub Kuszim określano w starożytności pewne plemiona arabskie mieszkające w tamtym regionie.

(prawdopodobnie: „Kuszyta [Etiopczyk] podwójnie niegodziwy”).

Król Mezopotamii, spod którego władzy wyzwolił Izraelitów po ośmioletnim poddaństwie Otniel. Został też nazwany „królem Syrii” (Sdz 3:7-11). Zdaniem niektórych druga część („Riszataim”) tego złożonego imienia jest nazwą miejscowości lub regionu, inni zaś tłumaczą ją na „podwójnie niegodziwy”. W Habakuka 3:7 nazwa Kuszan występuje równolegle z nazwą Midian, ale o królu Kuszan-Riszataimie powiedziano, że pochodził z Mezopotamii (hebr. ʼArám naharájim; por. Rdz 24:10, gdzie ten sam termin określa położenie miasta Nachora, które znajdowało się w Syrii). Na pewnym spisie sporządzonym w czasach faraona Ramzesa III wymieniono okręg Kusanaruma leżący w pn. Syrii i niektórzy uczeni sugerują, że mogła to być siedziba króla Kuszan-Riszataima. Władca ten był pierwszym wielkim ciemięzcą Izraelitów w okresie sędziów.

(„Kuszyta; Etiopczyk”).

1. Ojciec proroka Sofoniasza (Sof 1:1).

2. Przodek Jehudiego, usługującego na dworze króla Jehojakima (Jer 36:14).

(„z [należący do] Kusz [Etiopii]”).

Określenie „Kuszyta” może się odnosić do mieszkańców ziemi Kusz w Afryce, a czasami także do ludzi zamieszkujących Półwysep Arabski — tak jak w wypadku żony Mojżesza, Cyppory (Wj 18:1-5; Lb 12:1). Cyppora była Kenitką o nieustalonym pochodzeniu (Rdz 15:18, 19; Sdz 4:11). Wyrażenie „przy Etiopczykach [Kuszytach]”, którym w 2 Kronik 21:16 określono pewnych Arabów, może też znaczyć „poddani Etiopczykom”. Mogłoby to tłumaczyć, dlaczego Kuszytami nazywano niekiedy ludzi, którzy nie wywodzili się od Kusza. Poza tym, jak się przypuszcza, kilku synów Kusza osiedliło się na Półwyspie Arabskim (zob. CHAWILA 3; SABTA).

Niemniej określenie „Kuszyta” najczęściej odnosi się do Afrykanów, którzy zamieszkiwali tereny starożytnej Etiopii. Oprócz „Zeracha Etiopczyka [Kuszyty]” i „Tirhaki, króla Etiopii” (2Kn 14:9; 2Kl 19:9), do Kuszytów wymienionych w Biblii można zaliczyć Ebed-Melecha (Jer 38:7-12; 39:16-18), a także etiopskiego eunucha nawróconego na chrystianizm oraz królową, której służył, zwaną kandake (Dz 8:26, 27). Joab wybrał niewymienionego z imienia posłańca kuszyckiego („Chusi” w Wk), by zamiast Izraelity zaniósł Dawidowi wiadomość o porażce i śmierci jego syna Absaloma (2Sm 18:19-32; zob. KUSZ 2).

Obie te nazwy odnoszą się do miejsca, z którego pochodzili ludzie przesiedleni przez króla Asyrii do miast Samarii po zesłaniu Izraela na wygnanie w 740 r. p.n.e. (2Kl 17:23, 24, 30). Osadników z Kuty i innych miejsc zaczęły zabijać lwy, toteż poprosili władcę asyryjskiego o pomoc i ten przysłał im kapłana służącego wcześniej w północnym królestwie izraelskim. Ponieważ jednak religia praktykowana w Izraelu od dawna nie podobała się Bogu (1Kl 13:33, 34; 16:31-33), kapłan ten nie pomógł owym przesiedleńcom stać się prawdziwymi chwalcami Jehowy, tak więc wciąż „oddawali cześć własnym bogom”; np. ci z Kuty dalej służyli bogu Nergalowi. Potomków mieszanych małżeństw ‛ludzi z Kuty’ i innych przybyszów oraz resztki Izraelitów z czasem zaczęto określać mianem Samarytan. Według Flawiusza byli zwani „po hebrajsku Chutejczykami [Kutejczykami], a po grecku Samarytanami” (Dawne dzieje Izraela, IX, XIV, 3). Nazwa „Kutejczycy” przyjęła się być może dlatego, że ludzie z Kuty stanowili najliczniejszą grupę wśród pierwotnych osiedleńców (2Kl 17:24-41).

Odkąd w Tall Ibrahim (Imam Ibrahim), leżącym ok. 50 km na pn. wsch. od Babilonu, odkryto tabliczki z umowami zawierającymi nazwę Kutu (akad. odpowiednik Kut), większość geografów zaczęła tam lokalizować biblijną Kutę. Jak się wydaje, Kuta była swego czasu jednym z ważniejszych miast imperium babilońskiego, i to dość rozległym, gdyż znajdujące się w jej miejscu wzgórze ma ok. 18 m wysokości i 3 km obwodu. Wśród ruin na uwagę zasługuje rumowisko uznawane za pozostałości starożytnej świątyni Nergala, co stanowi potwierdzenie biblijnego doniesienia, że „ludzie z Kut” czcili tego boga (2Kl 17:29, 30).

Greckie słowo anepsiòs („kuzyn”) pojawia się w Biblii tylko raz, w Kolosan 4:10, gdzie Paweł nazwał Marka „kuzynem Barnabasa”. Wyraz ten odnosi się przede wszystkim do dziecka ciotki lub wuja, choć w szerszym znaczeniu także do dalszych krewnych. Słowo anepsiòs w liczbie mnogiej występuje również w Septuagincie w Liczb 36:11, choć hebrajskie wyrażenie użyte w tym miejscu w tekście masoreckim dosłownie znaczy „synowie ich stryjów”.

W Biblii króla Jakuba w Łukasza 1:36 Elżbietę nazwano kuzynką Marii. Występujący w tym wersecie grecki wyraz syggenís uważa się za formę słowa syggenés, tłumaczonego we współczesnych przekładach na „krewny” (Łk 2:44; 21:16; Dz 10:24; BT, Bw, NŚ). W Septuagincie wyraz syggenés pojawia się pięciokrotnie i odnosi się raczej ogólnie do krewnych niż konkretnie do kuzynów (Kpł 18:14; 20:20; 25:45; 2Sm 3:39; Eze 22:6, LXX).

W Pismach Hebrajskich co prawda nie używa się odpowiednika słowa „kuzyn”, ale na takie pokrewieństwo wskazują pewne wyrażenia, np. „synowie Uzziela, wuja Aarona” czy „syn jego wujka” (Kpł 10:4; 25:49). Biblia wspomina o małżeństwach między kuzynami, np. Jakubem i Rachelą czy córkami Celofchada i synami ich stryjów (Rdz 28:2; 29:10-12; Lb 36:11). Takich związków Prawo Mojżeszowe nie uznawało za kazirodcze (Kpł 18:8-16). Współczesne systemy prawne różnie traktują tę kwestię; w niektórych krajach małżeństwa między kuzynami są dozwolone, a w innych nie.

Zobacz CHOROBY I ICH LECZENIE.

Po otwarciu „trzeciej pieczęci”, opisanym w Objawieniu 6:5, 6, powiedziano, że zarówno choíniks pszenicy, jak i trzy choínikes jęczmienia mają kosztować denara. Bibliści na ogół uważają, że miara choíniks wynosiła nieco ponad litr, a więc w przybliżeniu odpowiadała dawnej polskiej kwarcie. Ponieważ w czasach Jana płacono denara za cały dzień pracy (Mt 20:1-12), sprzedaż ziarna po takich cenach świadczyłaby o nastaniu głodu.

(z łac.: „czwarty”).

Mieszkaniec Koryntu, którego pozdrowienia Paweł zawarł w swym liście do Rzymian, napisanym ok. 56 r. n.e. (Rz 16:23). Ponieważ Kwartus nosił rzymskie imię i znał braci z Rzymu, być może wcześniej należał do tamtejszego zboru.

Oficer odpowiedzialny za zaopatrzenie wojska w żywność i zapasy. Hebrajskie wyrażenie sar menucháh dosłownie znaczy: „książę miejsca odpoczynku” i najprawdopodobniej określa człowieka, pod którego pieczą było miejsce postoju króla podczas kampanii wojennej lub podróży. Serajasz, kwatermistrz króla Sedekiasza, towarzyszył mu w drodze do Babilonu w czwartym roku jego panowania. Zabrał tam ze sobą spisane proroctwo Jeremiasza, skierowane przeciw Babilonowi. Na miejscu przeczytał je na głos, po czym przywiązał do niego kamień i rzucił do Eufratu, co symbolizowało przyszły upadek Babilonu, z którego już nigdy nie miał się podźwignąć (Jer 51:59-64).

Rzymski namiestnik Syrii w czasach, gdy Cezar August zarządził „spis”, dzięki któremu Jezus urodził się w Betlejem (Łk 2:1, 2). Jego pełne nazwisko brzmiało Publiusz Sulpicjusz Kwiryniusz.

„Chronograf z roku 354” zawiera listę konsulów rzymskich, na której Kwiryniusza wymieniono w r. 12 p.n.e. wraz z Mesalą (Chronica Minora, red. T. Mommsen, Monachium 1981, t. I, s. 56). Rzymski historyk Tacyt krótko opisuje dzieje Kwiryniusza: „Rodem był z municypalnego miasta Lanuwium; ale jako niestrudzony wojak i dzięki gorliwej swej służbie osiągnął za boskiego Augusta konsulat, potem odznaki triumfalne, kiedy zdobył fortece Homonadensów w Cylicji; dodany (...) za kierownika Gajuszowi Cezarowi, gdy ten Armenię w zarząd otrzymał” (Roczniki, III, 48). Kwiryniusz umarł w 21 r. n.e.

Tacyt nie wspomina o związkach Kwiryniusza z Syrią. Żydowski historyk Józef Flawiusz mówi, że przybył on do Syrii w charakterze namiestnika w tym samym czasie, gdy Koponiusza wyznaczono na rzymskiego zarządcę Judei: „Tymczasem Kwiryniusz — był to jeden z mężów zasiadających w senacie, który już piastował inne urzędy