5. Syn Jechoniasza (Jehojachina); w odróżnieniu od siedmiu swych braci najwidoczniej nie urodził się w okresie, gdy jego ojciec był więźniem w Babilonie (1Kn 3:16-18).

6. Kapłan lub przodek kapłana, który wraz z innymi potwierdził pieczęcią „wiarogodną umowę” za czasów namiestnika Nehemiasza (Neh 9:38; 10:1, 8).

Graniczny punkt terytorium potomków Joktana. W Biblii czytamy: „A ich miejsce zamieszkania ciągnęło się od Meszy aż po Sefar, górzysty region Wschodu” (Rdz 10:29, 30). Przypuszcza się, że chodzi o Zufar w Jemenie, dawną stolicę państwa Himjarytów, leżącą ok. 160 km na pn. wsch. od pd. krańca Morza Czerwonego. Inna hipoteza wskazuje na pewną miejscowość na wybrzeżu Morza Arabskiego, w krainie Al-Mahra. Dokładne położenie starożytnego Sefaru nie jest jednak znane.

Miejsce, z którego mieli powrócić jerozolimscy wygnańcy (Abd 20). Jego dokładne położenie jest nieznane, lecz spośród kilku możliwości najbardziej prawdopodobny wydaje się wniosek, że chodzi o Sapardę, którą pewne kroniki asyryjskie zaliczają do terytoriów Medii. Swego czasu Asyryjczycy istotnie osiedlili uprowadzonych mieszkańców północnego królestwa Izraela „w miastach Medów” (2Kl 17:5, 6).

(„[z; należący do] Sefarwaimu”).

Mieszkańcy miasta Sefarwaim. Po r. 740 p.n.e. przynajmniej część z nich została sprowadzona przez Asyryjczyków do Samarii, którą mieli zaludnić. Sefarwaici przynieśli ze sobą fałszywą religię, wiążącą się m.in. ze składaniem synów na ofiarę dla bogów Adrammelecha i Anammelecha (2Kl 17:24, 31-33; 18:34; Iz 36:19).

Jedno z miast, z których król Asyrii sprowadził ludzi do Samarii i osiedlił ich tam zamiast Izraelitów uprowadzonych na wygnanie (2Kl 17:24). Wcześniej Asyryjczycy najwidoczniej podbili Sefarwaim i pokonali jego króla (2Kl 19:13; Iz 37:13). Ponieważ miasto to wymieniono razem z różnymi miejscami w Syrii i Babilonii, być może leżało właśnie na którymś z tych obszarów.

(„[będący] wysoko; chroniony”).

1. Syn Checrona z plemienia Judy, ojciec Jaira (1Kn 2:21, 22).

2. Najmłodszy syn Chiela Betelczyka. Zgodnie z przekleństwem wypowiedzianym przez Jozuego Segub stracił życie, gdy jego ojciec za panowania króla Achaba odbudował Jerycho (Joz 6:26; 1Kl 16:34).

(od rdzenia oznaczającego: „jeżyć się”, co prawdopodobnie nawiązuje do zalesionych wzgórz; lub być może: „jeżyć się [wzdrygać się] ze strachu”).

1. „Choryta”, którego siedmiu „synów” było szejkami w ziemi Seir, zanim zajął ją Ezaw (Edom) (Rdz 36:20, 21, 29, 30; 1Kn 1:38; por. Rdz 14:4-6). Seir mógł mieszkać w górzystych okolicach na pd. od Morza Martwego, nazwanych potem od jego imienia. Nie wiadomo, czy owych siedmiu „synów” było jego rodzonymi dziećmi, czy dalszymi potomkami (zob. ANA; DISZON).

2. Górzysty region między Morzem Martwym a zatoką Akaba (Rdz 36:8, 30; Pwt 2:1, 8). Za dni Abrahama w Seirze mieszkali Choryci (Rdz 14:6). Później zaczął tam przebywać wnuk Abrahama Ezaw (jego bliźniaczy brat, Jakub, mieszkał wtedy w Paddan-Aram) (Rdz 32:3). Jednakże na dobre Ezaw osiadł w Seirze chyba dopiero jakiś czas po powrocie Jakuba do Kanaanu (Rdz 36:6-9). Z biegiem lat potomkowie Ezawa wywłaszczyli Chorytów (Pwt 2:4, 5, 12; Joz 24:4) i kraj ten zaczęto nazywać Edomem. Ale w odniesieniu do tej ziemi (i do jej mieszkańców wywodzących się od Ezawa) dalej używano też starszej nazwy Seir (Lb 24:18; por. 2Kl 14:7; 2Kn 25:11). Najprawdopodobniej za panowania Ezechiasza mężczyźni z plemienia Symeona wyruszyli ku górze Seir, wybili resztę Amalekitów, po czym tam zamieszkali (1Kn 4:41-43). Szczegółowe omówienie geografii i historii Seiru można znaleźć pod hasłem EDOM, EDOMICI.

3. Góra pomiędzy miejscowościami Baala (Kiriat-Jearim) a Kesalon, na pn. skraju terytorium Judy (Joz 15:10). Na ogół utożsamia się ją ze wzniesieniem położonym ok. 15 km na zach. od Jerozolimy; na jego pd. stoku leży wioska Szoresz.

(od rdzenia oznaczającego: „jeżyć się”, co prawdopodobnie nawiązuje do zalesionych wzgórz).

Miejsce, gdzie schronił się Ehud po zabiciu moabskiego króla Eglona. Znajdowało się ono w górzystym regionie Efraima, ale dokładne położenie nie jest dziś znane (Sdz 3:26, 27).

Określenie to na ogół odnosi się do zamianowanego urzędnika, biegłego w piśmie i prowadzeniu zapisków. Hebrajskie słowo sofér można też tłumaczyć na „pisarz”, „przepisywacz” i „uczony w piśmie”.

W Izraelu (przynajmniej w pewnych okresach) istniał wysokiej rangi urząd sprawowany przez zaufanego dworzanina, zwanego „sekretarzem króla” lub po prostu „sekretarzem” (2Kn 24:11; 2Kl 19:2). Nie był on tylko skrybą trudniącym się sporządzaniem dokumentów ani też zwykłym przepisywaczem Prawa (Sdz 5:14; Neh 13:13; por. 2Sm 8:15-18; 20:23-26; zob. PISARZ, UCZONY W PIŚMIE; PRZEPISYWACZ). Sekretarz króla niekiedy zajmował się finansami (2Kl 12:10, 11) i przemawiał jako przedstawiciel władcy, pełniąc zadania zbliżone do wykonywanych dzisiaj przez ministra spraw zagranicznych (Iz 36:2-4, 22; 37:2, 3). Za panowania Salomona sekretarzami nazwano dwóch spośród „książąt” (1Kl 4:2, 3; por. 2Kn 26:11; 34:13).

Oprócz „sekretarza króla” wymieniono w Biblii funkcję „sekretarza dowódcy wojska” (2Kl 25:19; Jer 52:25) oraz „sekretarza Lewitów” (1Kn 24:6). Z kolei Baruch był osobistym sekretarzem Jeremiasza (Jer 36:32).

Grecki odpowiednik słowa „sekta” (haíresis, od którego pochodzi pol. słowo „herezja”) znaczy „wybór” (Kpł 22:18, LXX) lub „to, co wybrane”, a zatem odnosi się do „grupy ludzi oddzielających się od innych i wyznających własne zasady [sekta lub stronnictwo]” (J. H. Thayer, A Greek-English Lexicon of the New Testament, 1889, s. 16). Określenie to występuje w odniesieniu do dwóch głównych odłamów judaizmu: faryzeuszy i saduceuszy (Dz 5:17; 15:5; 26:5). Niechrześcijanie nazywali naśladowców Chrystusa „sektą” albo „sektą nazarejczyków”, być może dlatego, że uważali ich za odłam judaizmu (Dz 24:5, 14; 28:22).

Jezus Chrystus, założyciel chrystianizmu, modlił się, by wśród jego naśladowców panowała jedność (Jn 17:21), a apostołom bardzo zależało na zachowaniu jej w zborze chrześcijańskim (1Ko 1:10; Judy 17-19). Brak jedności w kwestii wierzeń mógł prowadzić do zawziętych sporów, zatargów, a nawet wrogości (por. Dz 23:7-10). Dlatego należało unikać sekt, wymienionych wśród „uczynków ciała” (Gal 5:19-21). Chrześcijan ostrzegano przed sekciarstwem i zwiedzeniem przez fałszywych nauczycieli (Dz 20:28; 2Tm 2:17, 18; 2Pt 2:1). W liście do Tytusa apostoł Paweł radził, by człowieka, który po dwukrotnym napomnieniu dalej popiera sektę, odrzucić — najwyraźniej chodziło o wydalenie ze zboru (Tyt 3:10). Chrześcijanie, którzy nie angażowali się w podziały w zborze i nie popierali żadnych stronnictw, wyróżniali się wiernym postępowaniem i dawali dowody, że cieszą się uznaniem Bożym. Zapewne to właśnie miał na myśli Paweł, gdy pisał do Koryntian: „Bo i muszą być wśród was sekty, żeby się też ujawnili wśród was ci, co są uznani” (1Ko 11:19).

(z łac.: „drugi”).

Chrześcijanin z Tesaloniki, który towarzyszył Pawłowi, gdy ten podczas trzeciej podróży misjonarskiej wracał przez Macedonię do Azji Mniejszej; było to prawdopodobnie wiosną 56 r. n.e. Nie powiedziano, jak daleko Sekundus odprowadził Pawła (Dz 20:3-5).

(„urwista skała”).

1. Miejsce, które po izraelskim podboju Ziemi Obiecanej leżało na granicy terytorium Amorytów (Sdz 1:36). Dzisiaj jego położenie nie jest znane. Niektórzy utożsamiają je z Selą w Edomie (2Kl 14:7), ale nic nie wskazuje na to, by kraj Amorytów sięgał kiedykolwiek tak daleko na pd. terenu kontrolowanego przez Edomitów.

2. Ważne miasto edomskie zdobyte przez króla judzkiego Amacjasza i przemianowane na Jokteel (2Kl 14:7). Być może to o tym „warownym mieście” jest mowa w Psalmie 108:10.

Sela bywa nieraz utożsamiana z dzisiejszym Umm al-Bijara, leżącym w skalistych górach jakieś 100 km na pn. pn. wsch. od pn. krańca zatoki Akaba, w zach. zakątku równiny, gdzie w późniejszych czasach Nabatejczycy zbudowali Petrę. Dotrzeć tam można tylko wąskim, krętym wąwozem, a dodatkową znakomitą ochronę zapewniają urwiste zbocza z piaskowca otaczające to miejsce. Imponujące ruiny Petry — wykute w skale świątynie, grobowce i domostwa — nie są częścią dawnego miasta Sela zamieszkanego przez Edomitów. Ostatnimi czasy uczeni chętniej jednak umiejscawiają Selę w As-Silʽ, jakieś 4 km na pn. pn. zach. od Bocry.

3. Miejsce wymienione w wypowiedzi przeciw Moabowi (Iz 15:1; 16:1). Nie wiadomo, czy jest tożsame z omówionym w poz. 2.

Transkrypcja hebrajskiego słowa często występującego w Psalmach i pojawiającego się także w 3 rozdz. Habakuka. Jego dokładne znaczenie nie jest znane, choć na ogół uważa się, że chodzi o termin dotyczący sposobu wykonania utworu muzycznego bądź recytacji. Zdaniem niektórych oznacza „pauzę, zawieszenie lub zatrzymanie” i odnosi się albo do wstawki muzycznej przerywającej na chwilę śpiewanie psalmu, albo do przerwy w śpiewie i muzyce przeznaczonej na moment zadumy. Tak czy inaczej, pauza miała niewątpliwie podkreślić ostatnią wyrażoną myśl, która dzięki temu mocniej zapadała w pamięć. W Septuagincie termin Sela został oddany słowem diápsalma, definiowanym jako „interludium muzyczne”. Sela zawsze pojawia się na końcu zdania i na ogół na końcu zwrotki — za każdym razem