Jak wyjaśnia książka Talmud (A. Cohen, tłum. R. Gromacka, Warszawa 1995, ss. 304, 305), „Sanhedryn zasiadał półkolem, tak by wszyscy członkowie widzieli się nawzajem. (...) Dwaj sekretarze sędziów stali przed nimi, jeden po prawej, drugi po lewej stronie, i zapisywali słowa tych, którzy opowiadali się za uniewinnieniem, i tych, którzy przemawiali za skazaniem”.

Tradycja żydowska głosi, że Sanhedryn został założony przez Mojżesza (Lb 11:16-25) i zorganizowany na nowo przez Ezdrasza tuż po powrocie z niewoli babilońskiej. Nie ma jednak dowodów historycznych na poparcie poglądu, że już wtedy 70 starszych zasiadało wspólnie, tworząc jeden trybunał. Wydaje się raczej, iż Sanhedryn powstał w okresie, gdy w Palestynie panowali Grecy. W czasie ziemskiej służby Jezusa Rzymianie pozostawiali Sanhedrynowi sporą niezależność, przyznając mu władzę cywilną i administracyjną. Miał do swojej dyspozycji urzędników i był upoważniony do aresztowania oskarżonych i wtrącania ich do więzienia (Mt 26:47; Dz 4:1-3; 9:1, 2). Jego autorytet w kwestiach religijnych uznawali nawet Żydzi z diaspory (zob. Dz 9:1, 2). Jednakże pod panowaniem Rzymu Sanhedryn z czasem najwyraźniej stracił prawo do wykonywania kary śmierci bez zezwolenia namiestnika (prokuratora) rzymskiego (Jn 18:31). Po zburzeniu Jerozolimy w 70 r. n.e. Sanhedryn zlikwidowano.

Poza tym w Jerozolimie działały sądy niższej instancji, liczące po 23 członków. Według Miszny (Sanhedrin 1:6) ustanowiono je również w innych większych miastach Palestyny. Nie na każdej rozprawie sąd zasiadał w pełnym składzie. Liczba sędziów zmieniała się zależnie od powagi rozpatrywanej sprawy i trudności z wydaniem wyroku. Istniały też trzyosobowe sądy wiejskie oraz sądy składające się z siedmiu starszych danej miejscowości.

Lokalne sądy, nazywane czasem ‛małymi sanhedrynami’, miały prawo skazywać na karę chłosty i wykluczać ze społeczności, a posiedzenia odbywały się niekiedy w synagogach, choć te ostatnie wykorzystywano przede wszystkim do nauczania (Mt 10:17, przyp. w NW; 23:34; Mk 13:9; Łk 21:12; Jn 9:22; 12:42; 16:2; zob. PRZYKŁADY [Najbardziej znane przykłady Jezusa (21)]).

W zborze chrześcijańskim. Chociaż zbór chrześcijański nie ma świeckich uprawnień sądowniczych, może podejmować działania wobec swych członków, którzy zachowują się nieporządnie i potrzebują skarcenia duchowego, a nawet wykluczyć ich ze społeczności. Dlatego apostoł Paweł napisał, że „tych wewnątrz” organizacji powinni sądzić przedstawiciele zboru, czyli jego nadzorcy (1Ko 5:12, 13). Zarówno Paweł, jak i Piotr podkreślili w swych listach do współchrześcijan, że starsi mają bacznie obserwować stan duchowy zboru oraz wspierać i upominać każdego, kto postępuje niemądrze lub niewłaściwie (2Tm 4:2; 1Pt 5:1, 2; por. Gal 6:1). Człowieka, który wywołuje podziały albo popiera sekty, najpierw ostrzega się raz i drugi, a dopiero potem można poczynić dalsze kroki (Tyt 3:10, 11). Zatwardziałych grzeszników należy usunąć, wykluczyć ze zboru. Ta forma skarcenia ma im uświadomić, że ich grzeszne postępowanie nie może być tolerowane (1Tm 1:20). Paweł polecił, by tego rodzaju sprawy rozpatrywali mężczyźni, którym powierzono w zborze odpowiedzialną rolę sędziów (1Ko 5:1-5; 6:1-5). Oskarżenie mogą przyjąć tylko wtedy, gdy jest dwóch lub trzech świadków. Następnie mają rozważyć dowody „bez uprzedzenia, nie czyniąc nic z nieprzychylnym nastawieniem” (1Tm 5:19, 21).

Jezus polecił swym uczniom, by ewentualne osobiste nieporozumienia starali się najpierw załatwić między sobą. Gdyby to się nie udało, a sprawa była poważna, mieli ją przedstawić do rozpatrzenia zborowi (tzn. mężczyznom odpowiedzialnym za jego funkcjonowanie). Paweł pouczył później chrześcijan, by właśnie w ten sposób rozwiązywali spory, zamiast udawać się do świeckich sądów (Mt 18:15-17; 1Ko 6:1-8; zob. SPRAWA SĄDOWA).

Orzeczenie w jakiejś sprawie, wydane przez osobę do tego uprawnioną (2Sm 8:15; 1Kl 3:16-28; 10:9; 2Kl 25:6; 2Kn 19:8-10). Jehowa Bóg, jako Sędzia, Ustawodawca i Król narodu izraelskiego (Iz 33:22), dał mu obszerny zbiór praw. Zawarte w nim rozstrzygnięcia stanowiły wytyczne do podejmowania decyzji w kwestiach dotyczących zarówno poszczególnych osób, jak i spraw wewnętrznych i zewnętrznych całego narodu (zob. PRAWO; SĄD; SPRAWA SĄDOWA).

Wiele z tych rozstrzygnięć Bóg podał Izraelitom przy górze Synaj (Neh 9:13). Inne przekazywał wtedy, gdy zaistniały szczególne okoliczności. Na przykład po śmierci Manassesyty Celofchada, który nie pozostawił po sobie męskiego potomka, wyłoniło się pytanie, czy dziedzictwo zmarłego mogą otrzymać jego córki. Orzeczenie wydane przez Jehowę stało się podstawą do rozsądzania tego rodzaju spraw (Lb 27:1-11; 36:1-12; zob. też Kpł 24:10-16). Podobny precedens prawny stanowiła decyzja