Ta sama zasada odnosiła się do wszelkiej powierzonej własności, a także do stosunków rodzinnych — np. najstarszego brata uważano za prawnego opiekuna młodszego rodzeństwa. Pozwala to zrozumieć troskę Rubena (najstarszego syna Jakuba) o życie Józefa, gdy pozostali bracia chcieli go zabić. Ruben powiedział: „‚Nie zadawajmy śmiertelnego ciosu jego duszy’. (...) ‚Nie przelewajcie krwi (...) nie podnoście na niego ręki’. Zamierzał bowiem uwolnić go z ich ręki, żeby go zwrócić ojcu”. A gdy zobaczył, że Józefa nie ma, tak się tym przejął, że „rozdarł swoje szaty” i wykrzyknął: „Dziecko przepadło! A ja — gdzież mam się udać?” (Rdz 37:18-30). Wiedział, że może być pociągnięty do odpowiedzialności za zniknięcie Józefa. Żeby uchronić przed tym Rubena, bracia chytrze spreparowali dowód na to, że Józefa zabiło dzikie zwierzę — umoczyli jego pasiastą szatę we krwi kozła. Następnie przedstawili ten dowód swemu ojcu, Jakubowi (który jako patriarcha był też sędzią), a on uwolnił Rubena od wszelkiej odpowiedzialności, gdyż po obejrzeniu zakrwawionej szaty uznał, że Józef został rozszarpany (Rdz 37:31-33).

W Galatów 3:19-25 określenia „strzeżeni” oraz „straż” mają znaczenie duchowe. Paweł oznajmia, że Prawo ujawniało występki i że „Pismo oddało wszystko razem pod straż grzechu”. Dalej wyjaśnia: „Zanim jednak nadeszła wiara, byliśmy strzeżeni przez prawo, razem oddani pod straż, i wypatrywaliśmy wiary, która miała zostać objawiona”. Podkreśla więc, że do ‛nadejścia wiary’ w Chrystusa cieleśni Izraelici znajdowali się pod duchową strażą Prawa, niejako byli przez nie pilnowani.

Zwrot ‛oddać pod straż’ w niektórych wypadkach oznacza czasowe pozbawienie wolności. Przykładem tego jest pół-Izraelita, który w obozie izraelskim lżył imię Jehowy. W sprawozdaniu czytamy, że po tym występku „oddano go pod straż, dopóki nie otrzymają wyraźnego oznajmienia według tego, co powie Jehowa” (Kpł 24:10-16, 23). Izraelici zwykle nie trzymali przestępców pod strażą zbyt długo, gdyż prawo wymagało jak najszybszego wymierzenia sprawiedliwości (Joz 7:20, 22-25). Ale w powyższej sytuacji, jak również w wypadku człowieka, który złamał prawo dotyczące sabatu, co opisano w Liczb 15:32-36, czekano na objaśnienie prawa. A kiedy było już jasne, co w danej sprawie postanowił Jehowa, niezwłocznie wykonywano wyrok. Również Piotr i inni apostołowie zostali oddani pod straż (choć niesłusznie) do czasu rozprawy przed Sanhedrynem, która miała się odbyć następnego dnia (Dz 4:3; 5:17, 18). Ponadto Pismo Święte wspomina, że spotkało to także Jeremiasza, przy czym w tym wypadku nie było to zwykłe osadzenie w areszcie, lecz faktyczne uwięzienie (Jer 37:21).

Zobacz też hasło STRAŻNIK.

Punkt lub stanowisko obserwacyjne, często zbudowane na murze miejskim (zob. WIEŻA). Strażnice budowano też na pustkowiu bądź przy granicy. Miały przede wszystkim znaczenie militarne i służyły ochronie miasta lub granic; wznoszono je także jako miejsce schronienia dla pasterzy i rolników w odludnych okolicach. Ułatwiały strażnikom ostrzeganie przed grabieżcami, dzięki czemu można było ochronić stada i plony (2Kn 20:24; Iz 21:8; 32:14).

Kilka miast nosiło nazwę „Micpe” albo „Micpa” (co znaczy „strażnica”), zapewne dlatego, że wybudowano je na wysokich wzniesieniach lub posiadały okazałe wieże. W Biblii czasami się je rozróżnia przez podanie, gdzie leżały, np. „Micpe w Gileadzie” (Sdz 11:29) czy „Micpe w Moabie” (1Sm 22:3).

Jakub usypał kopiec kamieni i nazwał go „Galeed” (czyli „kopiec świadectwa”) oraz „Strażnica”. Wtedy Laban powiedział: „Niechaj Jehowa będzie na straży między mną a tobą, gdy się nawzajem nie będziemy widzieć” (Rdz 31:45-49). Ten kopiec kamieni miał stanowić świadectwo, że Jehowa dopilnuje, by Jakub i Laban przestrzegali zawartego przymierza pokoju.

Ktoś, kto chroni ludzi lub mienie, często w nocy, i kto w razie niebezpieczeństwa wszczyna alarm, w wojsku zazwyczaj nazywany wartownikiem; osoba pilnująca kogoś zatrzymanego bądź uwięzionego (Jer 51:12; Dz 12:6; 28:16).

Dla ochrony przed kradzieżą lub zniszczeniem nieraz wyznaczano kogoś do pilnowania stad czy owoców dojrzewających w winnicach; tacy strażnicy przebywali w szałasach albo korzystali z wybudowanych w tym celu wysokich wież strażniczych (2Kl 17:9; 2Kn 20:24; Hi 27:18; Iz 1:8). Wśród wojsk oblegających lub atakujących jakieś warowne miejsce również bywali strażnicy, czyli wartownicy, którzy dostarczali dowódcom informacji o znaczeniu militarnym (Jer 51:12). Gdy król Saul znajdował się z wojskiem w obozie polowym, miał osobistych strażników, których obowiązkiem było dbanie o jego bezpieczeństwo (1Sm 14:16; 26:15, 16).

W miastach strażnicy często stali na murach lub w wieżach, by móc z daleka dostrzec, że ktoś się zbliża (2Sm 18:24-27; 2Kl 9:17-20). Czasami patrolowali też ulice (PnP 3:3; 5:7). Bywało, że ktoś, kto odczuwał lęk i nie spał w nocy, wielokrotnie pytał strażnika, czy wszystko jest w porządku (Iz 21:11, 12); rzecz jasna, sami strażnicy tęsknie wyczekiwali poranka (Ps 130:6). Szczęśliwe było miasto, nad którym oprócz strażników czuwał Jehowa (Ps 127:1).

W świętych Pismach z czasów przedchrześcijańskich w wielu wypadkach rzeczownik tłumaczony na „straż” pochodzi od hebrajskiego czasownika szamár, oznaczającego „strzec; zachowywać; pilnować” (Rdz 3:24; 17:9; 37:11; 1Sm 26:15). Funkcję strażników pełnili w nocy ludzie pracujący pod kierownictwem Nehemiasza przy odbudowie muru Jerozolimy (Neh 4:22, 23). Królowie miewali przy sobie straż złożoną z biegaczy towarzyszących ich rydwanom; zadbali o nią również Absalom i Adoniasz, gdy usiłowali przywłaszczyć sobie tron Izraela (2Sm 15:1; 1Kl 1:5). Za panowania Rechoboama biegacze pilnowali wejść do pałacu i trzymali straż przy cennych miedzianych tarczach (1Kl 14:27, 28). Arcykapłan Jehojada przy pomocy biegaczy i karyjskiej straży przybocznej zapewnił ochronę na terenie świątyni młodemu królowi Jehoaszowi oraz wykonał wyrok na Atalii (2Kl 11:4-21; zob. BIEGACZE; KARYJSKA STRAŻ PRZYBOCZNA).

Hebrajskie słowo tabbách, oddane w 1 Samuela 9:23 jako „kucharz”, oznaczało przede wszystkim „rzeźnika”, a z czasem zaczęło się odnosić do „wykonawcy wyroków”; w innych miejscach określa straż przyboczną egipskiego faraona i babilońskiego króla Nebukadneccara (Rdz 37:36; 2Kl 25:8, 11, 20; Dn 2:14). W odniesieniu do straży przybocznej Dawida (2Sm 23:23; 1Kn 11:25) oraz straży Saula pod dowództwem Dawida (1Sm 22:14) użyto hebrajskiego wyrazu miszmáʽat, w zasadzie oznaczającego „tych, którzy słuchają”, a przetłumaczonego w Izajasza 11:14 na „poddanych”.

W rzymskich więzieniach panował zwyczaj przykuwania więźnia do strażnika, a dla większego bezpieczeństwa nawet do dwóch strażników (Dz 12:4, 6). Jednakże podczas pierwszego uwięzienia w Rzymie zwolniono Pawła z tego ograniczenia i jedynie musiał zamieszkać z żołnierzem w wynajętym przez siebie domu (Dz 28:16, 30). Kiedy został uwięziony po raz drugi, mógł być już przykuwany do strażnika.

Chcąc zapobiec rozpowszechnieniu wiadomości o zmartwychwstaniu Jezusa, naczelni kapłani przekupili rzymskich strażników, by rozpowiadali kłamstwo, że uczniowie Jezusa wykradli jego ciało (Mt 27:62-66; 28:11-15; zob. ŻOŁNIERZ).

W r. 13 p.n.e. Cezar August utworzył rzymską gwardię pretoriańską, która miała pełnić obowiązki cesarskiej straży przybocznej (Flp 1:12, 13). Cesarz Tyberiusz zakwaterował tę gwardię na stałe w pobliżu murów Rzymu i przy jej pomocy tłumił wszelkie niepokoje. Dlatego dowódca tej straży, liczącej ok. 10 000 ludzi, dysponował dużą władzą. Z czasem gwardia pretoriańska stała się tak potężna, że mogła wynosić na tron lub obalać cesarzy.

Świątyni w Jerozolimie strzegli kapłani i lewici zorganizowani w grupy, którym przewodzili przełożeni (zob. PRZEŁOŻONY ŚWIĄTYNI).

Znaczenie przenośne. Jehowa wzbudzał proroków, którzy pełnili rolę symbolicznych strażników narodu izraelskiego (Jer 6:17) i którzy z kolei wypowiadali się niekiedy o strażnikach w sensie przenośnym (Iz 21:6, 8; 52:8; 62:6; Oz 9:8). Ci prorocy-strażnicy mieli obowiązek ostrzegać niegodziwych przed zbliżającą się zagładą, a gdyby tego nie zrobili, zostaliby za to pociągnięci do odpowiedzialności. Oczywiście jeśli ludzie nie reagowali na ostrzeżenia, ich krew spadała na nich samych (Eze 3:17-21; 33:1-9). Niewierny prorok był równie bezużyteczny jak ślepy strażnik albo niemy pies (Iz 56:10).

Zobacz NOC.

Zobacz KARYJSKA STRAŻ PRZYBOCZNA; STRAŻNIK.

Zobacz BRAMA.

Zobacz HERODA, STRONNICTWO.

(hebr. bat hajjaʽanáh; renaním [lm.]).

Jak się uważa, pierwsza z tych hebrajskich nazw znaczy „córka chciwca” lub „córka jałowego gruntu”; do strusia pasują oba te określenia. Druga nazwa, prawdopodobnie oznaczająca „przenikliwie krzyczącego ptaka”, także trafnie opisuje strusia, którego „ochrypły, rozdzierający głos przypomina porykiwanie lwa” (The Smithsonian Series, 1944, t. 9, s. 105; por. Mi 1:8).

Struś (Struthio camelus) jest największym żyjącym na świecie ptakiem. Jego wzrost mierzony do czubka głowy może przekroczyć 2 m, a waga 140 kg. Głowę ma stosunkowo małą, płaską z bardzo dużymi oczami, szyję gibką, metrowej długości, nogi silne, pozbawione piór, podobnie zresztą jak głowa i szyja. Natomiast tułów strusia jest bujnie upierzony — długie, miękkie pióra skrzydeł i ogona były cenione już w starożytności. U samca są one lśniące, czarne i białe, u samicy szarobure. Struś wyróżnia się spośród innych ptaków tym, że posiada zaledwie po dwa palce u stóp — jeden wyposażony w duży pazur, który w razie