sobie duże ilości witamin z grupy B, wytwarzanych przez bakterie w pokarmie w jelicie grubym” (The Natural History of Mammals, 1964, s. 41). W książce Mammals of the World (E. P. Walker, 1964, t. II, s. 647) powiedziano na ten temat: „Może to przywodzić na myśl proces ‚przeżuwania’ charakterystyczny dla przeżuwaczy” (zob. hasło PRZEŻUWANIE POKARMU).

(ז) (zájin).

Siódma litera alfabetu hebrajskiego. Ogólnie biorąc, odpowiada ona polskiej literze „z”; w tekście hebrajskim występuje na początku każdego z wersetów Psalmu 119:49-56.

(prawdopodobnie skrócona forma imienia Zachariasz: „Jehowa pamiętał”).

Założyciel rodu w Izraelu. Jego potomkowie w liczbie 760 mężczyzn powrócili z niewoli babilońskiej w 537 r. p.n.e. (Ezd 2:1, 2, 9; Neh 7:14).

(od rdzenia oznaczającego: „pamiętać; wspomnieć”).

1. Rubenita, którego syn Szammua był jednym z 12 zwiadowców wysłanych przez Mojżesza do Ziemi Obiecanej (Lb 13:3, 4).

2. Symeonita, którego syn Szimej miał bardzo liczne potomstwo (1Kn 4:24-27).

3. Lewita z rodu Merariego, syn Jaazjasza (1Kn 24:26, 27).

4. Przełożony trzeciej grupy muzyków lewickich, syn Asafa, Gerszonita (1Kn 6:39, 43; 25:2, 10; Neh 12:35). Najprawdopodobniej występuje też pod imieniem Zabdi (Neh 11:17) oraz Zikri (1Kn 9:15).

5. Jeden z budowniczych wznoszących pod nadzorem Nehemiasza mur Jerozolimy; syn Imriego (Neh 3:2).

6. Lewita, którego podpis widniał pod przymierzem zobowiązującym do wierności, zawartym za czasów namiestnika Nehemiasza. Zakkur mógł złożyć go osobiście lub uczynił to w jego imieniu któryś z potomków (Neh 9:38; 10:1, 9, 12). Może chodzić o postać omówioną poniżej.

7. Lewita, którego syn Chanan za rządów namiestnika Nehemiasza otrzymał zadanie należytego rozdzielania dziesięciny (Neh 13:10-13). Być może tożsamy z omówionym powyżej (poz. 6).

1. Hebrajskie słowo ʼittím użyte w Izajasza 19:3 odnosi się do egipskich „zaklinaczy”. Określenie chéwer (tłumaczone na „zaklęcie”) oznacza magiczną formułę wypowiadaną, śpiewaną lub zapisywaną w celu rzucenia na kogoś uroku (Ps 58:5; Iz 47:9, 12). Wyraz lechaszím („ozdobne, brzęczące muszelki”) pochodzi od rdzenia oznaczającego „szeptać; zaklinać”, z czego wynika, że ozdoby noszone przez córki Syjonu najwyraźniej były amuletami (Iz 3:20; por. 2Sm 12:19; Ps 58:5). Stosowanie zaklęć, podobnie jak wszelkie praktyki spirytystyczne, należało do „obrzydliwości”, których Jehowa wyraźnie zabronił swemu ludowi (Pwt 18:9-11). Starożytni Babilończycy, Egipcjanie i członkowie innych narodów wierzyli w moc uroków i bardzo często je rzucali (Iz 19:3; 47:9, 12).

Zaklinanie węży. Zaklinanie węży może być formą spirytyzmu i pozostałością starożytnego kultu tych zwierząt. Zaklinacz rzekomo potrafi zaczarować węża (najczęściej jest to kobra) za pomocą muzyki, granej zazwyczaj na flecie lub piszczałce. Wbrew utartym opiniom węże nie są całkowicie głuche. Z Psalmu 58:4, 5 wynika, iż słyszą głos zaklinaczy i muzykę. Niektórzy sądzą, że chodzi o zwykłą sztuczkę, której można nauczyć także inne zwierzę, np. ptaka. W tym celu trzeba umieścić węża w koszyku z pokrywą, grać spokojną muzykę, a gdy tylko zechce uciec, natychmiast przykryć koszyk — dopóki wąż nie nauczy się posłusznie unosić na dźwięk muzyki bez podejmowania próby ucieczki. Nawet jeśli niekiedy istotnie jest to jedynie wyuczony trik, zaklinanie węży nierzadko ma wyraźny związek ze spirytyzmem.

Biblijne wzmianki o tej spirytystycznej praktyce dowodzą, że była ona znana już w czasach starożytnych (Ps 58:4, 5; Kzn 10:11; Iz 3:3; Jer 8:17).

2. Hebrajskie słowo ʼaszszáf (aram. ʼaszáf; „czarodzieje”, Bp) znaczy „zaklinacz; nekromanta; czarownik” (A Hebrew and English Lexicon of the Old Testament, red. F. Brown, S. R. Driver i C. A. Briggs, 1980, ss. 80, 1083; L. Koehler i W. Baumgartner, Lexicon in Veteris Testamenti Libros, Lejda 1958, ss. 95, 1055). „Zaklinacz” to osoba, która w swych praktykach czarnoksięskich wzywa jakieś duchy, np. duchy zmarłych. A „nekromanta” to ktoś, kto wróży i przepowiada przyszłość za sprawą rzekomych kontaktów ze zmarłymi.

Bóg potępił wszelkie próby kontaktowania się ze zmarłymi. „A gdyby wam powiedzieli: ‚Zwróćcie się do mediów spirytystycznych albo do mających ducha przepowiadania, którzy kwilą i mówią półgłosem’ — czyż każdy lud nie powinien się zwracać do swego Boga? Czy należy się zwracać do umarłych w sprawie żyjących?” (Iz 8:19). Chociaż praktyki takie były w Izraelu zabronione, niewierny król Saul odwiedził kobietę w En-Dor, będącą „mistrzynią jako medium spirytystyczne”, która kontaktowała się z demonami i twierdziła, że przywołuje zmarłych (1Sm 28:7; Kpł 20:27).