[pokropione krwią zwierząt], same zaś rzeczy niebiańskie — ofiarami lepszymi niż takie ofiary. Bo Chrystus wszedł nie do miejsca świętego uczynionego rękami, będącego odbiciem rzeczywistości, ale do samego nieba, żeby się teraz na naszą rzecz ukazywać przed osobą Boga” (Heb 9:7-12, 23, 24).

A zatem Jezus Chrystus, większy Arcykapłan na wzór Melchizedeka, uczynił to, co arcykapłan izraelski z rodu Aarona robił tylko obrazowo, gdy wstępował do ziemskiego Miejsca Najświętszego (Heb 9:24). Duchowi bracia Chrystusa, będący jego współdziedzicami, czerpią pokrzepienie z innych słów Listu do Hebrajczyków: „Abyśmy (...) my, którzyśmy uciekli do miejsca schronienia, mieli silną zachętę do uchwycenia się przedłożonej nam nadziei. Tę nadzieję mamy jako kotwicę dla duszy, pewną i niewzruszoną, a wchodzi ona poza zasłonę, gdzie dla naszego dobra wstąpił poprzednik, Jezus, który stał się na wieki arcykapłanem na sposób Melchizedeka” (Heb 6:18-20).

Paweł zachęcił tych chrześcijan, by ze swobodą przystępowali do Boga i mocno, bez wahania, trzymali się swej nadziei: „Skoro więc, bracia, mamy śmiałość, jeśli chodzi o drogę wstępu do miejsca świętego dzięki krwi Jezusa — drogę, którą on nam otworzył jako nową i żywą drogę przez zasłonę, to jest swoje ciało — i skoro mamy wielkiego kapłana nad domem Bożym, przystąpmy z sercami prawdziwymi w zupełnej pewności wiary, mając serca przez pokropienie oczyszczone od złego sumienia, a ciała obmyte wodą czystą. Trzymajmy się mocno publicznego oznajmiania naszej nadziei, bez wahania, bo wierny jest ten, który obiecał” (Heb 10:19-23).

Określenie używane w Biblii w kilku znaczeniach. 1) W sensie ogólnym było odnoszone do obozu izraelskiego albo do Jerozolimy i znajdujących się tam świętych miejsc, ale też oznaczało: 2) cały namiot spotkania, a później świątynię; 3) Miejsce Najświętsze, najskrytsze pomieszczenie w przybytku, a potem w świątyni lub 4) pierwsze pomieszczenie w przybytku i świątyni, w odróżnieniu od Miejsca Najświętszego. W każdym wypadku sens określenia „miejsce święte” lub „święte miejsce” można ustalić na podstawie kontekstu.

1. Obóz izraelski (Pwt 23:14); potem ziemia izraelska, a zwłaszcza miasto Jerozolima (por. Mt 24:15 z Łk 21:20; zob. Mt 27:53, gdzie występuje wyrażenie „święte miasto”). Tam znajdowało się sanktuarium Boga i tam niejako umieścił On swe imię; Jego lud też był uznawany za święty (Eze 21:2). Cały obóz, a później cała ziemia dana Izraelitom, miały być święte. Dlatego każdy, kto składał ofiary fałszywym bogom lub w jakiś inny sposób stawał się nieczysty, kalał sanktuarium Boga (Kpł 20:3; por. Kpł 18:21, 30; 19:30; Lb 5:2, 3; Jer 32:34; Eze 5:11; 23:38).

2. Namiot spotkania, a potem świątynia. Świętym miejscem nazywano cały teren przybytku lub świątyni, łącznie z ich dziedzińcami (Wj 38:24; 2Kn 29:5; Dz 21:28). Najważniejszymi obiektami na dziedzińcach były: ołtarz do składania ofiar i miedziany basen, które również uznawano za święte. Na dziedziniec przybytku czy świątyni miały wstęp tylko osoby ceremonialnie czyste. Na przykład kobieta podczas swej nieczystości nie mogła dotknąć niczego świętego ani wejść do świętego miejsca (Kpł 12:2-4). Przybytek najwyraźniej kalało też samo trwanie Izraelitów w nieczystości (Kpł 15:31). Ci, którzy w związku z oczyszczeniem z trądu składali ofiary, musieli je zostawić u wejścia na dziedziniec (Kpł 14:11). Żaden nieczysty nie mógł pod groźbą śmierci mieć udziału w ofierze współuczestnictwa (Kpł 7:20, 21).

3. Miejsce Najświętsze, najskrytsze pomieszczenie przybytku i świątyni. W Kapłańskiej 16:2 nazwano je „świętym miejscem [hebr. hakkòdesz: „święty”] poza zasłoną”. Najprawdopodobniej właśnie to pomieszczenie miał na myśli Paweł, gdy mówiąc o wstąpieniu Jezusa do nieba, wyjaśnił, że nie wszedł on do „miejsca świętego [gr. hágia: „święte” (lm.)] uczynionego rękami” (Heb 9:24). O „miejscu świętym” (dosł. o „świętych” — lm. podkreśla tu wspaniałość; zob. NTint) Paweł wspomniał także w Hebrajczyków 10:19.

W Miejscu Najświętszym przybytku znajdowała się tylko złota Arka Przymierza, na której pokrywie były dwa złote cheruby z rozpostartymi skrzydłami (Wj 25:10-22; 26:33). W świątyni zbudowanej przez Salomona stały tam jeszcze dwa duże cheruby, wykonane z drzewa oleistego i pokryte złotem (1Kl 6:23-28). Po niewoli babilońskiej w Miejscu Najświętszym nie było już świętej Arki.

Gdy arcykapłan wchodził do Miejsca Najświętszego, otaczały go cheruby wyhaftowane na wewnętrznej tkaninie okrywającej przybytek i na zasłonie (Wj 26:1, 31, 33). W świątyni Salomona ściany i sufity były wyłożone drewnem cedrowym i pokryte złotem, poza tym na ścianach znajdowały się płaskorzeźby przedstawiające cherubów, a także palmy, dyniowate ozdoby i kwiaty (1Kl 6:16-18, 29; 2Kn 3:7, 8).

4. Pierwsze, większe pomieszczenie przybytku i świątyni, zwane Miejscem Świętym, w odróżnieniu od Miejsca Najświętszego (Wj 26:33). Zajmowało dwie trzecie długości całej budowli (1Kl 6:16, 17; 2Kn 3:3, 8). W Miejscu Świętym przybytku po pd. stronie pomieszczenia stał złoty świecznik (Wj 25:31-40; 40:24, 25), po stronie zach., przed zasłoną oddzielającą Miejsce Najświętsze — złoty ołtarz kadzielny (Wj 30:1-6; 40:26, 27), a po stronie pn. — stół na chleby pokładne (Wj 25:23-30; 40:22, 23; Heb 9:2, 3). Razem z tymi sprzętami znajdowały się tam potrzebne złote naczynia i inne przybory, m.in. czasze, szczypce itd. W Miejscu Świętym świątyni oprócz złotego ołtarza było dziesięć stołów na chleby pokładne i dziesięć świeczników. Pięć z nich ustawiono po prawej stronie, a pięć po lewej (1Kl 7:48-50; 2Kn 4:7, 8, 19, 20).

Gdy kapłan przebywał w Miejscu Świętym przybytku, pomiędzy ramami i nad głową widział kolorowe cheruby wyhaftowane na wewnętrznej tkaninie okrywającej przybytek (Wj 26:1, 15). Na czterech złotych słupach wisiała zasłona oddzielająca Miejsce Najświętsze, na której także wyhaftowano cheruby (Wj 26:31-33). A przy wejściu do namiotu była kotara wykonana z kolorowej tkaniny (Wj 26:36). W świątyni na pokrytych złotem ścianach Miejsca Świętego znajdowały się płaskorzeźby przedstawiające cherubów, a także palmy, dyniowate ozdoby i girlandy kwiatów (1Kl 6:17, 18, 22, 29).

Znaczenie symboliczne. Wszystko to, co Bóg przedsięwziął dla odkupienia ludzkości na mocy ofiary złożonej przez Jezusa Chrystusa, nazwano „większym i doskonalszym namiotem, nie uczynionym rękami”. Apostoł Paweł napisał, że Chrystus wszedł „raz na zawsze (...) do miejsca świętego” tej wielkiej świątyni duchowej i „uzyskał dla nas wiecznotrwałe wyzwolenie” (Heb 9:11, 12). Gdy Chrystus wstąpił do nieba i stanął przed Jehową, niejako wszedł do miejsca wyobrażonego przez najskrytsze pomieszczenie przybytku, czyli Miejsce Najświętsze (Heb 9:24, 25). A zatem przybytek i związana z nim służba były „symbolicznym wyobrażeniem oraz cieniem rzeczy niebiańskich” (Heb 8:5).

Chrześcijańscy kapłani. Skoro siedzibę Boga nazwano sanktuarium, czyli świętym miejscem, więc i zbór chrześcijański przyrównano do świętego miejsca, do świątyni Bożej (1Ko 3:17; Ef 2:21, 22). O namaszczonych duchem naśladowcach Jezusa Chrystusa przebywających na ziemi powiedziano, że są ‛budowani jako duchowy dom, aby stanowili święte kapłaństwo’ i że są „królewskim kapłaństwem” (1Pt 2:5, 9). Starożytni kapłani usługiwali na dziedzińcu oraz w Miejscu Świętym i podobnie ci chrześcijańscy kapłani Boga pełnią służbę przed Jego symbolicznym ołtarzem, jak również w symbolicznym Miejscu Świętym. Kapłani w Izraelu musieli być czyści, toteż przed służbą w Miejscu Świętym obmywali się wodą z miedzianego basenu na dziedzińcu (Wj 40:30-32). Również o chrześcijanach uznanych za prawych powiedziano, że ‛zostali umyci’ (1Ko 6:11). Gdy izraelscy kapłani pełnili swe obowiązki, otaczały ich postacie cherubów widniejące na wewnętrznej tkaninie i zasłonie w przybytku. Przywodzi to na myśl wypowiedź apostoła do chrześcijańskich pomazańców, uznanych za prawych, mimo iż wciąż jeszcze przebywali na ziemi: „Bóg (...) posadził nas razem w miejscach niebiańskich w jedności z Chrystusem Jezusem” (Ef 2:4-6). Chrześcijanie należący do „królewskiego kapłaństwa” w ramach swej służby składają Bogu ofiary wysławiania (Heb 13:15), modlą się do Niego (co ma związek z kadzidłem; Obj 8:4), korzystają z duchowego pokarmu, jaki On dostarcza (tak jak kiedyś kapłani spożywali chleb pokładny; Mk 2:26), oraz ze światła płynącego z Bożego Słowa prawdy (jak ze świecznika; Ps 119:105). Apostoł Paweł napisał, że dzięki ofierze Jezusa Chrystusa mają nadzieję na wejście do rzeczywistego „Miejsca Najświętszego”, czyli do samego nieba (Heb 6:19, 20; 9:24; 1Pt 1:3, 4; zob. MIEJSCE NAJŚWIĘTSZE; ŚWIĘTA DANINA).

W pewnej przypowieści Jezus opowiedział o żebraku Łazarzu, który po śmierci został zaniesiony „na miejsce u piersi Abrahama”. Z kolei Jan powiedział o Jezusie, że „zajmuje miejsce u piersi Ojca” (Łk 16:22, 23; Jn 1:18). Wyrażenie „miejsce u piersi” nawiązuje do zwyczaju spożywania posiłków w pozycji półleżącej.

Goście układali się zwykle na lewym boku. Lewym łokciem opierali się na poduszce, a prawą rękę mieli wolną. Jedno łoże na ogół zajmowały trzy osoby, choć czasem mogło być ich nawet pięć. Każdy miał głowę blisko piersi lub wręcz na piersi spoczywającego za nim sąsiada. Ktoś, kto nie miał nikogo za plecami, zajmował najbardziej honorowe miejsce, a każdy przed nim ustępował mu rangą. Ponieważ goście spoczywali tak blisko siebie, zwyczaj nakazywał wyznaczyć przyjaciołom sąsiednie miejsca, dzięki czemu łatwo mogli przeprowadzić poufną rozmowę. Zajmowanie na uczcie miejsca u czyjejś piersi w gruncie rzeczy oznaczało cieszenie się szczególnymi względami danej osoby. W czasie ostatniej Paschy apostoł Jan, którego Jezus gorąco miłował, ‛półleżał u jego piersi’, a potem „oparł się na piersi Jezusa”, by dyskretnie zadać mu pewne pytanie (Jn 13:23, 25; 21:20).