Król Rechoboam chełpił się, że podczas gdy jego ojciec, Salomon, karał Izraelitów „biczami”, on będzie ich smagał „batogami”. Mówił to w sensie przenośnym, ale być może miał przy tym na myśli batogi z rzemieniami, do których przymocowano jakieś ostre przedmioty, gdyż hebrajskie słowo przetłumaczone na „batogi” (ʽakrabbím) dosłownie znaczy „skorpiony” (1Kl 12:11, 14, przyp. w NW; 2Kn 10:11, 14).

Elifaz Temanita wspomniał o „biczu języka” (Hi 4:1; 5:21). Zapewne miał na myśli posługiwanie się językiem w sposób, który wywołuje szkody, np. szerzenie oszczerstw lub rzucanie obelg (por. Prz 12:18; Jak 3:5-10).

Podczas Paschy w 30 r. n.e. Jezus „uczyniwszy (...) bicz z powrozów, wypędził ich wszystkich ze świątyni, a także owce i bydło”. Jezus użył tego bicza tylko na zwierzęta, a nie na ludzi, o czym świadczy okoliczność, że sprzedawców gołębi wypędził słownie, a nie biczem. Ponadto wypędzając biczem bydło, uniemożliwił tym handlarzom prowadzenie interesów, oni zaś zapewne musieli pójść za swymi zwierzętami, by je połapać (Jn 2:13-17).

Zobacz CHŁOSTA.

(prawdopodobnie: „syn Dekera”).

Przyboczny Jehu. „Zgodnie ze słowem Jehowy” rzucił ciało izraelskiego króla Jehorama na pole Nabota (2Kl 9:25, 26).

Ktoś, kto nie posiada dóbr materialnych ani niezbędnych środków do życia; także ktoś godny pożałowania ze względu na braki duchowe.

Problem ubóstwa istnieje od najdawniejszych czasów. W ciągu wieków ludzi biednych na ogół było więcej niż bogatych. Jezus z docenianiem wypowiedział się kiedyś o pewnym przejawie szczodrości, po czym przyznał, że wśród niedoskonałych ludzi ubóstwo jest nieuniknione. Do swych uczniów rzekł: „Biednych bowiem zawsze macie u siebie i kiedy tylko chcecie, zawsze możecie im wyświadczać dobro, ale mnie nie zawsze macie” (Mk 14:7). Biblia przedstawia zrównoważony pogląd na tę sprawę: wyraża współczucie dla uciśnionych, ale potępia tych, którzy z powodu lenistwa niejako ‛zjadają własne ciała’ (Kzn 4:1, 5; Prz 6:6-11). Poza tym podkreśla przewagę pomyślności duchowej nad materialną (1Tm 6:17-19). Apostoł Paweł oznajmił: „Nic nie przynieśliśmy na świat, nic też nie możemy wynieść. Mając więc wyżywienie i odzież oraz schronienie, będziemy z tego zadowoleni” (1Tm 6:7, 8). Jednakże Pismo Święte nie uczy, że ubóstwo samo w sobie jest cnotą; ostrzega też przed pokusą do kradzieży, do której prowadzi skrajna nędza (Prz 6:30, 31; 30:8, 9; por. Ef 4:28).

Biedni w Izraelu. Jehowa nie chciał, by ktokolwiek wśród Izraelitów cierpiał ubóstwo. Dał im na własność ziemię (Lb 34:2-12). Z wyjątkiem Lewitów, którzy za swą służbę w przybytku dostawali dziesiątą część wszystkich plonów, każda rodzina w Izraelu otrzymała dziedziczną posiadłość, dzięki czemu miała środki na utrzymanie (Lb 18:20, 21). Prawa własności były dobrze zabezpieczone. Przepisy dotyczące dziedziczenia gwarantowały, że dana posiadłość pozostanie w rodzinie lub w plemieniu, do którego należała (Lb 27:7-11; 36:6-9; Pwt 21:15-17; zob. DZIEDZICTWO). Ponadto ziemi nie wolno było sprzedać na zawsze (Kpł 25:23). W roku jubileuszowym wszelkie sprzedane posiadłości dziedziczne wracały do swych prawowitych właścicieli (Kpł 25:13). A zatem nawet jeśli ktoś roztrwonił majątek, jego potomstwo nie traciło swego dziedzictwa bezpowrotnie.

Gdyby Izraelici wiernie trzymali się prawa Bożego, w dużym stopniu zapobiegałoby to ubóstwu (Pwt 15:4, 5). Niestety, wskutek nieposłuszeństwa pozbawiali się błogosławieństwa Jehowy i ubożeli w wyniku takich nieszczęść, jak najazdy wrogów czy dotkliwe susze (Pwt 28:22-25; por. Sdz 6:1-6; 1Kl 17:1; 18:17, 18; Jak 5:17, 18). Poszczególne osoby sprowadzały nędzę na siebie i swoje rodziny przez lenistwo (Prz 6:10, 11; 10:4; 19:15; 20:13; 24:30-34), pijaństwo, obżarstwo (Prz 23:21) lub pogoń za przyjemnościami (Prz 21:17). Czasami do ubóstwa doprowadzały nieprzewidziane okoliczności. Gdy w rodzinie umarł ojciec, zostawiał osieroconą żonę i dzieci. Wypadek lub choroba mogły uniemożliwić komuś wykonywanie pracy okresowo lub na stałe. Dlatego Jehowa oznajmił Izraelitom: „Ubogiego (...) nigdy nie zabraknie w tej ziemi” (Pwt 15:11).

Jednakże Prawo Mojżeszowe zapewniało ubogim konkretną pomoc. W okresie żniw mogli zbierać to, co pozostało na polach, w sadach i winnicach, więc nie musieli żebrać ani uciekać się do kradzieży (Kpł 19:9, 10; 23:22; Pwt 24:19-21). Inni Izraelici mieli być wobec nich szczodrzy i pożyczać im pieniądze, nie żądając odsetek (Wj 22:25; Kpł 25:35-37; Pwt 15:7-10; zob. DŁUG, DŁUŻNIK). W celu zdobycia środków finansowych osoba będąca w potrzebie mogła na jakiś czas sprzedać swą ziemię lub nawet zaprzedać siebie w niewolę (Kpł 25:25-28, 39-54). Żeby nie nakładać na ubogich zbyt ciężkiego brzemienia, Prawo pozwalało im składać mniej kosztowne ofiary (Kpł 12:8; 14:21, 22; 27:8).