W Izajasza 1:13, 14 wymieniono go obok sabatu i okresów świątecznych. A z Amosa 8:5 wynika, że do czasów tzw. proroków późniejszych przyjął się zwyczaj, by w dni nowiu nie prowadzić działalności handlowej. Było to coś więcej, niż nakazywały Pisma. Ale jak na to wskazują dwa wspomniane wyżej fragmenty, obchody nowiu stały się dla Żydów czczą formalnością, znienawidzoną przez Jehowę.

Dzień nowiu uważano głównie za okazję do spotkań i ucztowania. Wynika to z reakcji Saula, gdy podczas nowiu Dawid nie zasiadł z nim do posiłku. Pomyślał sobie: „Coś się stało, tak iż jest nieczysty, bo jeszcze się nie oczyścił” (1Sm 20:5, 18, 24, 26). Chociaż tego dnia można było wykonywać pewne prace zabronione w sabat, przeznaczano go raczej na rozważanie spraw duchowych. Ludzie uczestniczyli w zgromadzeniach (Ps 81:3; Iz 1:13; 66:23; Eze 46:3) lub odwiedzali proroków (mężów Bożych) (2Kl 4:23).

Obchody nowiu nie miały związku z kultem księżyca, praktykowanym przez niektóre narody pogańskie, ani z astrologią (Sdz 8:21; 2Kl 23:5; Hi 31:26-28).

Izajasz zapowiedział nadejście czasów, gdy z okazji nowiu ‛wszelkie ciało będzie przychodzić, by się kłaniać przed Jehową’ (Iz 66:23). Kiedy w niewoli babilońskiej prorok Ezechiel otrzymał wizję świątyni, Jehowa rzekł do niego: „Brama dziedzińca wewnętrznego, która jest zwrócona na wschód, ma pozostawać zamknięta przez sześć dni roboczych, a w dniu sabatu ma być otwarta, ma być otwarta również w dniu nowiu. A lud tej ziemi ma u wejścia bramy kłaniać się przed Jehową podczas sabatów i podczas dni nowiu” (Eze 46:1, 3).

Obecnie Żydzi odprawiają podczas nowiu wiele drobiazgowych ceremonii i przykładają do niego dużą wagę. Jednakże chrześcijanom powiedziano, że nie obowiązuje ich ani nów, ani sabat, gdyż należały one do rzeczy stanowiących zaledwie ‛cień tego, co miało nadejść’, a rzeczywistością jest Jezus Chrystus. Święta obchodzone przez Izrael cielesny miały znaczenie symboliczne i były zapowiedzią licznych dobrodziejstw udostępnianych za pośrednictwem Syna Bożego (Kol 2:16, 17).

Hebrajski wyraz ʼaszeráh (lm. ʼaszerím) prawdopodobnie oznacza 1) święty pal będący symbolem Aszery, kananejskiej bogini płodności (i dlatego zwany niekiedy aszerą) (Sdz 6:25, 26), oraz 2) samą tę boginię (2Kl 13:6, Bw; przyp. w NW). Nie zawsze jednak można ustalić, czy w danym wersecie słowo to odnosi się do bałwochwalczego przedmiotu, czy do bogini. W niektórych współczesnych przekładach biblijnych przetłumaczono je na „święty pal [lub „słup”]”, ale w miejscach, gdzie najprawdopodobniej chodzi o boginię, zastosowano transkrypcję (Bp, Bw). Z kolei inni posługują się wyłącznie hebrajskim słowem (BWP), a jeszcze inni konsekwentnie tłumaczą je na „święty pal” (NŚ). W starszych przekładach biblijnych zazwyczaj używa się słowa „gaj” (Bg, Wk). Jednakże nie pasuje ono do kontekstu w takich wersetach jak Sędziów 3:7 i 2 Królów 23:6, gdzie np. w Biblii gdańskiej jest mowa o służeniu „święconym gajom” i wynoszeniu „gaju święconego” ze świątyni w Jerozolimie.

Święte pale. Święte pale najprawdopodobniej ustawiano pionowo, a skoro Izraelitom nakazano je pościnać i spalić, przynajmniej częściowo musiały być wykonane z drewna (Wj 34:13; Pwt 12:3). Mogły to być zwykłe nieociosane pnie, a w niektórych wypadkach nawet drzewa, gdyż ludowi Bożemu nakazano: „Nie wolno ci zasadzić sobie żadnego drzewa, by stanowiło święty pal” (Pwt 16:21).

Zarówno mieszkańcy Izraela, jak i Judy lekceważyli dany przez Boga wyraźny zakaz czynienia świętych pali i słupów i ustawiali je „na każdym wysokim wzgórzu i pod każdym bujnym drzewem” obok ołtarzy ofiarnych. Istnieje pogląd, że pale symbolizowały pierwiastek żeński, a słupy — męski. Te przedmioty bałwochwalczego kultu, będące zapewne symbolami narządów płciowych, miały ścisły związek z wyuzdanymi orgiami seksualnymi, na co wskazuje wzmianka o nierządnikach świątynnych z czasów Rechoboama (1Kl 14:22-24; 2Kl 17:10). Tylko nieliczni królowie zachowali się tak jak Ezechiasz (i Jozjasz), który „pousuwał wyżyny i porozbijał święte słupy, i ściął święty pal” (2Kl 18:4; 2Kn 34:7).

Aszera. W tekstach z Ras Szamra bogini Aszera jest nazywana żoną Ela, „Stwórcy stworzeń”, a także „Panią Morza” i „Matką Bogów”, a zatem również matką Baala. Jak jednak wynika z Biblii i innych źródeł, trzy główne boginie występujące w kulcie Baala (Anat, Aszera i Asztarte) łączyło wiele podobieństw. Chociaż za żonę Baala uważano Asztarte, być może tę samą rolę przypisywano też Aszerze.

W okresie sędziów odstępczy Izraelici „służyli Baalom oraz świętym palom [ʼaszerím]” (Sdz 3:7, przyp. w NW; por. 2:13). Ponieważ wspomniano o tych bóstwach w lm., niewykluczone, że każda miejscowość miała swojego Baala i swoją Aszerę (Sdz 6:25). Jezebel, sydońska żona izraelskiego króla Achaba, gościła przy swym stole 450 proroków Baala i 400 proroków świętego pala, czyli aszery (1Kl 18:19).

Upadlający kult Aszery został wprowadzony nawet do świątyni Jehowy. Król Manasses umieścił w niej rzeźbiony wizerunek świętego pala, będący najwyraźniej symbolem bogini Aszery (2Kl 21:7). Za karę został uprowadzony do Babilonu, ale gdy wrócił do Jerozolimy, dał dowód skruchy, oczyszczając dom Jehowy z wszelkich bałwochwalczych przedmiotów. Jednakże jego syn Amon wznowił haniebny kult Baala i Aszery wraz z prostytucją sakralną (2Kn 33:11-13, 15, 21-23). Dlatego prawy król Jozjasz, który objął po nim tron, musiał zburzyć „domy nierządników świątynnych w domu Jehowy, gdzie niewiasty tkały namiotowe świątyńki dla świętego pala” (2Kl 23:4-7).

Hebrajskie słowo tłumaczone na „święty słup” oznacza coś ustawionego, wzniesionego. Najwyraźniej był to falliczny symbol Baala, a niekiedy również innych fałszywych bogów (Wj 23:24; 2Kl 3:2; 10:27). W różnych miejscach na Bliskim Wschodzie znaleziono kamienne słupy niebędące elementami konstrukcyjnymi. Na ich religijny charakter wskazuje odkrycie obok nich różnych przedmiotów kultu. Niektóre z tych słupów są nieociosane i mają wysokość ok. 2 m lub więcej.

Zanim Izraelici wkroczyli do Ziemi Obiecanej, Bóg zakazał im stawiania świętych słupów i polecił porozbijać te, które wznieśli Kananejczycy (Wj 34:13; Kpł 26:1; Pwt 12:3; 16:22). Sposób, w jaki nakazał je niszczyć, sugeruje, że były wykonane z kamienia. Jednakże w 2 Królów 10:26 jest mowa o paleniu świętych słupów, co by znaczyło, że niektóre zrobiono z drewna. W tym wypadku może też chodzić o święte pale (aszery) (zob. ŚWIĘTY PAL).

Izraelici zlekceważyli wyraźne przestrogi Boże przekazane przez Mojżesza. Na terytorium obu królestw — judzkiego oraz izraelskiego — postawili mnóstwo świętych słupów (1Kl 14:22, 23; 2Kl 17:10). Wierni królowie judzcy, np. Asa, Ezechiasz i Jozjasz, rozbijali jednak takie słupy (2Kl 18:4; 23:14; 2Kn 14:3); również Jehu, gdy wykorzeniał kult Baala z dziesięcioplemiennego królestwa, zburzył święty słup tego bożka (2Kl 10:27, 28).

(hebr. chazír [„świnia; dzik”]; gr. choíros, hys [„maciora”]).

Świnia domowa (Sus domestica) to średniej wielkości ssak o grubej skórze pokrytej zwykle szorstką szczeciną i krępej budowie ciała. Nogi, szyja i ogon są krótkie, a wydłużony pysk zakończony jest ryjem. Zwierzę to ma rozdzielone kopyta, ale nie przeżuwa pokarmu, toteż według Prawa Mojżeszowego nie nadawało się na pożywienie ani na ofiarę (Kpł 11:7; Pwt 14:8).

Wprawdzie o wydaniu przez Jehowę zakazu jedzenia wieprzowiny nie musiały decydować względy zdrowotne, ale spożywanie tego mięsa wiązało się i nadal się wiąże z pewnymi niebezpieczeństwami. Świnie są wszystkożerne, zjadają nawet padlinę i odpadki, dlatego łatwo się zarażają różnymi pasożytami, które mogą wywoływać włośnicę, glistnicę i inne choroby.

Izraelici na ogół uważali świnię za zwierzę budzące szczególny wstręt. Z tego względu słowa: „Kto ofiarowuje dar — [jest] jak ten, kto ofiarowuje krew świni!” wskazują na skrajnie odrażającą formę kultu (Iz 66:3). Mało co byłoby dla Izraelitów równie niestosowne jak złoty kolczyk w ryju świni. Właśnie takiego porównania użyto w Przysłów 11:22 w odniesieniu do kobiety pięknej, lecz pozbawionej rozsądku.

Co prawda odstępczy Izraelici jadali wieprzowinę (Iz 65:4; 66:17), jednakże apokryficzne księgi 1 Machabejska (1:63, BT) i 2 Machabejska (6:18, 19; 7:1, 2, BT) donoszą, że gdy nad Palestyną panował syryjski król Antioch IV Epifanes, który wszczął okrutną kampanię mającą na celu wyrugowanie wielbienia Jehowy, wielu Żydów nie chciało jeść wieprzowiny i wolało raczej umrzeć za nieposłuszeństwo rozkazom króla, niż złamać prawo Boże.

Niektóre narody nie jadały wieprzowiny, lecz wśród Greków uchodziła ona za przysmak. Zapewne więc pod wpływem kultury hellenistycznej w czasach ziemskiej służby Jezusa hodowano świnie w Palestynie, zwłaszcza na terenie Dekapolu. W krainie Gadareńczyków było co najmniej jedno stado liczące ok. 2000 świń. Gdy Jezus pozwolił wejść w nie wypędzonym demonom, całe stado rzuciło się z urwiska i utopiło w morzu (Mt 8:28-32; Mk 5:11-13).

Świnie, w które weszły wypędzone demony. Nie można krytykować Jezusa za wyrażenie zgody na wejście tych demonów w świnie, zwłaszcza że w grę mogły wchodzić dodatkowe czynniki niewyjawione w Biblii, np. właścicielami tego stada mogli być Żydzi, co czyniłoby ich winnymi lekceważenia Prawa. Jezus oczywiście nie musiał z góry przewidywać, co demony zrobią po wejściu w te nieczyste zwierzęta. Być może chciały zawładnąć świniami, bo sprawiało im to jakąś wynaturzoną, sadystyczną przyjemność. Nie ulega też wątpliwości, iż człowiek jest wart więcej niż stado świń (por. Mt 12:12). Poza tym zwierzęta te