Historyczność. Jezus i jego apostołowie ogółem ponad 70 razy powoływali się na Abrahama w swych wypowiedziach. W przykładzie o bogaczu i Łazarzu Jezus nawiązał do Abrahama w sensie symbolicznym (Łk 16:19-31). Gdy przeciwnicy chełpili się tym, że są potomstwem Abrahama, Jezus szybko wykazał ich obłudę, mówiąc: „Jeżeli jesteście dziećmi Abrahama, to spełniajcie uczynki Abrahama” (Jn 8:31-58; Mt 3:9, 10). Apostoł Paweł powiedział, iż warunkiem uznania kogoś za prawego nie jest pochodzenie cielesne, ale taka wiara, jaką miał Abraham (Rz 4:1-12; 9:6-8). Wykazał również, że prawdziwym potomstwem Abrahama jest Chrystus oraz ci, którzy należą do Chrystusa jako „dziedzice według obietnicy” (Gal 3:16, 29). Nawiązał też do życzliwości i gościnności okazanej przez Abrahama obcym i wymienił go w 11 rozdz. Hebrajczyków obok wielu innych wybitnych świadków Jehowy. Wyjaśnił także, iż dwie niewiasty, Sara i Hagar — żona i nałożnica Abrahama — stanowiły proroczy pierwowzór dwóch przymierzy zawartych przez Jehowę (Gal 4:22-31; Heb 11:8). Biblijny pisarz Jakub dodał, że Abraham poparł swą wiarę prawymi uczynkami i dlatego został nazwany „przyjacielem Jehowy” (Jak 2:21-23).

Odkrycia archeologiczne potwierdzają różne szczegóły z biblijnej relacji o Abrahamie, m.in. położenie geograficzne wielu miejsc oraz ówczesne zwyczaje, związane np. z zakupem pola od Hetytów, wyborem Eliezera na dziedzica czy sposobem potraktowania Hagar.

Zobacz ABRAHAM.

Zaszczytne zawołanie wznoszone przed rydwanem Józefa, gdy faraon uczynił go drugą osobistością w swym państwie (Rdz 41:43). Jeżeli było pochodzenia hebrajskiego, jak się domyślał starożytny tłumacz Akwila i co znajduje poparcie w łacińskiej Wulgacie, mogło oznaczać „ugnijcie kolana” i w zbliżony sposób zostało oddane w pewnych przekładach (Bw, BWP, Kr). Wielu biblistów uważa jednak, iż chodzi raczej o podobne słowo w jakimś innym języku. Według jednych mógł to być np. babiloński lub asyryjski tytuł wysokiego dostojnika, oznaczający tyle co „widzący” lub „wielki wezyr”. Niektórzy sięgają do koptyjskiego i doszukują się znaczenia „pokłońcie głowy”, a inni przypominają, że podobnego okrzyku używają Arabowie, gdy nakazują wielbłądom uklęknąć. W syryjskiej Peszitcie czytamy: „Ojciec i Władca!” W opinii innych badaczy jest to wyraz typowo egipski. Zdaniem Hieronima oraz Orygenesa, który pochodził z Egiptu, zawołanie to oznaczało „rodowity Egipcjanin” i przypuszczalnie było publicznym obwieszczeniem naturalizacji, co wiązało się z pogardliwym stosunkiem Egipcjan do cudzoziemców. Podobne wyrażenie odkryte na pewnym papirusie znaczy „twe polecenie jest dla nas czymś pożądanym”, czyli „jesteśmy na twe usługi” (H. Tomkins, The Life and Times of Joseph in the Light of Egyptian Lore, Londyn 1891, ss. 49, 50).

A zatem dokładne znaczenie tego słowa nie zostało dotąd ustalone i dlatego niektóre przekłady go nie tłumaczą (Bp, BT, NŚ). Taki niehebrajski zwyczaj publicznego wznoszenia okrzyku przed czcigodną osobistością jadącą konno przez miasto opisano też w Estery 6:11, gdzie Mardocheusz został publicznie uczczony na polecenie króla perskiego Aswerusa.

Jedno z miejsc obozowania Izraelitów, gdy szli z Egiptu przez pustkowie. Zostało wymienione między Jotbatą a Ecjon-Geber i bywa identyfikowane z oazą ʽAjn Defija (ʽEn ʽAwrona), leżącą ok. 14 km na pn. pn. wsch. od Ecjon-Geber (Lb 33:34, 35).

(„Ojciec [tzn. Bóg] jest pokojem”).

Trzeci z sześciu synów, którzy urodzili się Dawidowi w Hebronie. Jego matką była Maaka, córka Talmaja, króla Geszuru (2Sm 3:3-5). Absalom miał trzech synów i jedną córkę (2Sm 14:27). W 1 Królów 15:2, 10 najwyraźniej właśnie jego nazwano Abiszalomem (zob. 2Kn 11:20, 21).

Rodzina Absaloma słynęła z urody, a on sam był znany w całym kraju jako człowiek wyjątkowo przystojny. Jego bujne włosy, strzyżone raz do roku, ważyły ok. 200 sykli (2,3 kg); ich ciężar niewątpliwie zwiększały stosowane maści i olejki. Jego siostra Tamar również była piękna; także jego córka, nosząca imię po swej ciotce, miała „nader piękny wygląd” (2Sm 13:1; 14:25-27). Zamiast jednak przynieść pożytek, uroda ta przyczyniła się raczej do strasznych wydarzeń, które sprowadziły ogromny smutek na Dawida, ojca Absaloma, i wywołały wiele zamieszania w całym kraju.

Zamordowanie Amnona. Ponieważ siostra Absaloma Tamar była bardzo urodziwa, zakochał się w niej jej starszy, przyrodni brat Amnon. Udając chorego, doprowadził do tego, że Tamar przysłano do jego domu, by mu przygotowała coś do jedzenia, a wtedy ją zgwałcił. Jego namiętna miłość przerodziła się w pełną pogardy nienawiść, kazał więc wyrzucić Tamar na ulicę. Ta rozdarła swą pasiastą szatę, jaką nosiły córki królewskie będące dziewicami, i posypała sobie głowę popiołem. W takim stanie napotkał ją Absalom. Szybko się zorientował w sytuacji i natychmiast nabrał podejrzeń co do Amnona, co wskazuje, że już wcześniej zauważył jego żądzę. Absalom pozwolił siostrze zamieszkać w swym domu i polecił, żeby nie występowała z oskarżeniem (2Sm 13:1-20).

Zdaniem biblisty Johna Kitto okoliczność, iż opiekę nad Tamar roztoczył Absalom, a nie jej ojciec, harmonizuje ze zwyczajami Bliskiego Wschodu, gdzie w rodzinach poligamicznych najbliższe więzi łączą rodzeństwo pochodzące z jednej matki, a córki „znajdują się pod szczególną opieką brata, który (...) we wszystkim, co ma związek z ich bezpieczeństwem i honorem, troszczy się o nie bardziej niż sam ojciec” (Daily Bible Illustrations, „Samuel, Saul, and David”, 1857, s. 384). Wcześniej zemsty za zhańbienie Diny dokonali właśnie jej dwaj rodzeni bracia, Lewi i Symeon (Rdz 34:25).

Gdy o upokorzeniu Tamar usłyszał Dawid, bardzo się rozgniewał, ale być może z braku formalnego oskarżenia popartego dowodami lub zeznaniami świadków nie poczynił żadnych kroków przeciwko winnemu (Pwt 19:15). Możliwe, że Absalom wolał nie nagłaśniać sprawy złamania Prawa przez Amnona (Kpł 18:9; 20:17), aby nie sprowadzać złej sławy na swą rodzinę, ale mimo to żywił do niego morderczą nienawiść i stwarzając pozory panowania nad sobą, czekał na stosowny moment, by wywrzeć zemstę (por. Prz 26:24-26; Kpł 19:17). Od tej pory zaczął się stawać człowiekiem perfidnym i nielojalnym, a opis jego uczynków zajmuje większą część kolejnych sześciu rozdziałów 2 Samuela (2Sm 13:21, 22).

Minęły dwa lata. Nadszedł radosny czas strzyżenia owiec, więc Absalom wyprawił w Baal-Chacor, ok. 22 km na pn. pn. wsch. od Jerozolimy, ucztę, na którą zaprosił synów królewskich oraz samego Dawida. Gdy król wymówił się od przybycia, Absalom wymógł na nim zgodę na to, by zamiast niego uczestniczył w niej Amnon, pierworodny Dawida (Prz 10:18). Podczas uczty, gdy Amnon ‛rozweselił się od wina’, Absalom kazał swym sługom go zabić. Pozostali synowie wrócili do Jerozolimy, a Absalom uciekł do syryjskiego królestwa Geszur, na wsch. od Morza Galilejskiego, gdzie panował jego dziadek (2Sm 13:23-38). W ten sposób zapowiedziany przez proroka Natana „miecz” spadł na „dom” Dawida i już do końca jego życia miał od niego nie odstąpić (2Sm 12:10).

Przywrócony do łask. Po trzech latach Dawid już pocieszył się po śmierci swego pierworodnego i zaczął odczuwać ojcowską tęsknotę za Absalomem. Joab, czytając w myślach króla, swego wuja, sprytnie skłonił go do warunkowego ułaskawienia Absaloma i pozwolenia mu na powrót, co prawda bez prawa pokazywania się na dworze ojca (2Sm 13:39; 14:1-24). Absalom wytrzymywał taką sytuację przez dwa lata, ale potem zaczął zabiegać o pełne ułaskawienie. Ponieważ Joab jako przedstawiciel króla nie chciał go odwiedzić, Absalom w końcu kazał podpalić pole jęczmienia należące do Joaba, a gdy ten zjawił się rozgniewany, Absalom powiedział mu, że oczekuje od króla ostatecznej decyzji i na zakończenie oznajmił: „Jeśli jest we mnie jakaś wina, niech on mnie uśmierci”. Gdy Joab przekazał wiadomość Dawidowi, ten przyjął swego syna, który padł przed nim na ziemię w geście symbolizującym całkowite podporządkowanie, a król pocałował go, co oznaczało pełne ułaskawienie (2Sm 14:28-33).

Zdradzieckie knowania. Pięć lat odosobnienia od ojca najwyraźniej sprawiło, że u Absaloma zanikły wszelkie naturalne uczucia synowskie względem Dawida. Ponadto trzy lata kontaktu z pogańską rodziną królewską mogły rozbudzić u niego niezdrową ambicję. Być może zaczął uważać, iż należy mu się tron, skoro od strony obojga rodziców pochodzi z rodzin królewskich. Ponieważ o drugim synu Dawida, Kileabie (Danielu), nie ma żadnych informacji poza wzmianką o jego urodzeniu, możliwe, że już zmarł, toteż teraz Absalom był najstarszym z żyjących synów (2Sm 3:3; 1Kn 3:1). Jednakże obietnica Boża dana Dawidowi w sprawie przyszłego „potomka”, który miał odziedziczyć tron, została złożona już po narodzinach Absaloma, powinien on zatem wiedzieć, że to nie jego Jehowa wybrał na króla (2Sm 7:12). Odkąd Absalom został przywrócony do łask, rozpoczął podstępną kampanię polityczną. Sprytnie udawał, że jest zatroskany o sprawy państwa i że osobiście interesuje się ludźmi. W wyrafinowany sposób sugerował ludziom, zwłaszcza tym spoza Judy, że na dworze królewskim nikt się nie interesuje ich problemami i że bardzo potrzebują takiego serdecznego człowieka jak Absalom (2Sm 15:1-6).

Nie wiadomo, jak rozumieć wyrażenie „po upływie czterdziestu lat” występujące w 2 Samuela 15:7. W greckiej Septuagincie (wyd. Lagarde’a), syryjskiej Peszitcie i łacińskiej Wulgacie mowa w tym miejscu o „czterech latach” (por. BT, Bw). Gdyby jednak te „cztery lata” liczyć od przywrócenia Absaloma do łask, oznaczałoby to, że czekał on aż sześć lat, żeby spełnić swój ślub, co jest mało prawdopodobne (2Sm 14:28). Ponieważ za panowania Dawida doszło jeszcze później do trzyletniego głodu, wojny z Filistynami i próby przejęcia tronu przez Adoniasza, wydarzenia związane z Absalomem musiały się rozegrać długo przed 40 rokiem panowania Dawida. Być może pisarzowi chodziło tu o 40 lat od pierwszego namaszczenia Dawida na króla przez Samuela. W takim wypadku Absalom wciąż jeszcze byłby wtedy