bardziej miłowali się wzajemnie, pracowali własnymi rękami (4:9-12), zachowywali czujność duchową (5:6-10), darzyli uznaniem tych, którzy wśród nich ciężko pracują, ‛napominali nieporządnych, pocieszali swą mową dusze przygnębione, wspierali słabych, wobec wszystkich byli wielkodusznie cierpliwi’ oraz ‛powstrzymywali się od wszelkiej formy niegodziwości’ (5:11-22).

Tło drugiego listu. Chrześcijanie w Tesalonice wciąż wiernie znosili prześladowania i uciski oraz wzrastali we wzajemnej miłości. Niezwykle też rosła ich wiara. Dlatego tak jak w pierwszym liście Paweł pochwalił ich i zachęcił, by dalej stali niewzruszenie (2Ts 1:3-12; 2:13-17).

Jednakże niektórzy w zborze błędnie twierdzili, iż bardzo bliska jest obecność Jezusa Chrystusa. Prawdopodobnie pojawił się nawet jakiś list, który niesłusznie przypisali Pawłowi i z którego wysnuli wniosek, że „już nastał dzień Jehowy” (2Ts 2:1, 2). Być może z tego względu apostoł potwierdził autentyczność swego drugiego listu słowami: „Oto pozdrowienie moje, Pawłowe, moją własną ręką, będące znakiem w każdym liście; tak właśnie piszę” (3:17). Paweł nie chciał, by bracia dali się obałamucić i przyjęli fałszywe nauki, więc wykazał, że nadchodzący dzień Jehowy poprzedzą jeszcze inne wydarzenia. Napisał: „On nie nastanie, dopóki wpierw nie nadejdzie odstępstwo i nie zostanie objawiony człowiek bezprawia, syn zagłady” (2:3).

Poza tym znów trzeba było się zająć problemem, który pojawił się w zborze już wcześniej. W pierwszym liście Paweł napisał Tesaloniczanom: „Usilnie was (...) zachęcamy, bracia, (...) żebyście postawili sobie za cel prowadzić ciche życie oraz dbać o swoje sprawy i pracować własnymi rękami, tak jak wam nakazaliśmy; abyście postępowali przyzwoicie wobec ludzi będących na zewnątrz i niczego nie potrzebowali” (1Ts 4:10-12). Niektórzy w zborze nie wzięli sobie tego napomnienia do serca. Takim Paweł nakazał, by „w cichości pracując, jedli pokarm, na który sami zarobili”, po czym dodał: „Ale jeśli ktoś nie jest posłuszny naszemu słowu przekazanemu w tym liście, miejcie go za naznaczonego, przestańcie z nim obcować, żeby się zawstydził. Jednakże nie uważajcie go za nieprzyjaciela, lecz w dalszym ciągu napominajcie jak brata” (2Ts 3:10-15).

Główny port morski Macedonii; ok. r. 50 n.e. Paweł utworzył tam zbór chrześcijański. Obecnie miasto nosi nazwę Saloniki (ILUSTRACJA, t. 2, s. 749). Tesalonikę założył Kasander w r. 316 lub 315 p.n.e.; wcześniej zburzył on ok. 26 miast, w tym pobliskie Therme, co znaczy „gorące źródło”. Nowe miasto nazwał od imienia swej żony, siostry Aleksandra Wielkiego. Wybudował je w zach. części Półwyspu Chalcydyckiego, nad Zatoką Termajską (obecnie Zatoka Salonicka), na skrzyżowaniu szlaku wiodącego na pn. do Dunaju z główną drogą (brukowana Droga Egnatyjska [Via Egnatia] wybudowana przez Rzymian), która biegła setki kilometrów przez Macedonię i dochodziła aż do Adriatyku.

Mniej więcej w połowie II w. p.n.e. Macedonia była podzielona na cztery okręgi, a stolicą drugiego była Tesalonika. Jakiś czas później Macedonię uczyniono prowincją rzymską i Tesalonika została ośrodkiem jej administracji. Gdy więc dotarli tam Paweł z Sylasem, było to tętniące życiem, ważne miasto, położone ok. 120 km na zach. od Filippi.

Paweł przez trzy sabaty nauczał w tamtejszej synagodze. Niektórzy Żydzi, a z nimi wielkie mnóstwo greckich prozelitów, uwierzyli i przyłączyli się do Pawła i Sylasa; było wśród nich „niemało przedniejszych niewiast” (Dz 17:1-4). Nie podano, jak długo apostoł się tam zatrzymał, ale był to wystarczająco długi okres, żeby wraz ze swym towarzyszem znalazł pracę zapewniającą im utrzymanie. Chociaż Paweł jako apostoł miał prawo korzystać z pomocy materialnej osób, którym usługiwał pod względem duchowym, dawał przykład, ‛jedząc pokarm, na który sam zarobił’ (1Ko 9:4-18; 1Ts 2:9; 2Ts 3:7-12). Być może postępował tak dlatego, że niektórzy mieli tam skłonność do lenistwa. W czasie pobytu w Tesalonice Paweł dwukrotnie otrzymał od braci w Filippi dary na zaspokojenie swych potrzeb (Flp 4:16).

Po jakimś czasie miejscowi Żydzi, którzy odrzucili orędzie Pawła, zwołali próżniaków z rynku i tłumnie napadli na dom Jazona, gdzie zatrzymał się apostoł. Gdy się zorientowali, że go tam nie ma, zawlekli Jazona i innych uczniów przed władców miasta, czyli dosłownie z greckiego „politarchów” (Dz 17:5-9; BT). Co ciekawe, w samej Tesalonice i jej okolicach odnaleziono inskrypcje z tamtego okresu, które w odniesieniu do pewnych miejscowych urzędników używają określenia „politarchowie”.

Ze względów bezpieczeństwa bracia z Tesaloniki odesłali w nocy Pawła i Sylasa do Berei. Paweł stwierdził, że Berejczycy ‛byli szlachetniej usposobieni niż tamci w Tesalonice, gdyż nie tylko przyjęli słowo z największą gotowością umysłu, ale też każdego dnia starannie badali Pisma, czy tak się rzeczy mają’. Wkrótce jednak przybyli przeciwni Żydzi z Tesaloniki i podburzyli tłum, wskutek czego Paweł musiał potajemnie opuścić Bereę (Dz 17:10-15).

W niecały rok po opuszczeniu Tesaloniki Paweł napisał z Koryntu swój pierwszy list do chrześcijan w tym mieście. Wcześniej posłał Tymoteusza, by ich pocieszył i pokrzepił, a potem otrzymał od niego pomyślne wieści. W liście pochwalił ich za to, że są pięknym wzorem „dla wszystkich wierzących w Macedonii i w Achai”, oraz zachęcił, by nie zrażali się prześladowaniami (1Ts 1:1-8; 3:1-13; 4:1). Był to prawdopodobnie pierwszy z natchnionych listów Pawła i oprócz Ewangelii według Mateusza pierwsza spisana księga Chrześcijańskich Pism Greckich. Wkrótce apostoł napisał drugi list do Tesaloniczan, w którym przestrzegł ich przed fałszywymi nauczycielami (2Ts 1:1; 2:1-3).

W następnych latach Paweł niewątpliwie ponownie odwiedzał Tesalonikę, gdy podczas swych podróży przechodził przez Macedonię (Dz 20:1-3; 1Tm 1:3). Niektórych Tesaloniczan wymieniono z imienia jako towarzyszy podróży Pawła, np. Arystarcha i Sekundusa (Dz 20:4; 27:2). Tesalonika mogła być rodzinnym miastem Demasa, który udał się tam, gdy opuścił Pawła w Rzymie (2Tm 4:10).

W Pismach Hebrajskich ojciec męża jakiejś kobiety, czyli jej teść, jest określany słowem cham (Rdz 38:13, 25; 1Sm 4:19, 21), a żeńska forma tego wyrazu, chamòt, odnosi się do teściowej, czyli matki męża (Rut 1:14; Mi 7:6).

Czasownik chatán znaczy „spowinowacać się” (Pwt 7:3; 1Sm 18:20-27; 1Kl 3:1; 2Kn 18:1). Męską formą imiesłowu pochodzącego od tego czasownika określano teścia mężczyzny, czyli ojca jego żony, a żeńską — teściową (Pwt 27:23).

Ponieważ narzeczonych traktowano jak małżeństwo, zaręczoną kobietę jeszcze przed ślubem nazywano żoną (Sdz 14:20). A zatem mężczyznę określano mianem „zięcia” (rzeczownik pochodzący od słowa chatán) bez względu na to, czy małżeństwo zostało już zawarte (Sdz 19:5; 1Sm 22:14; Neh 6:18; 13:28), czy też było dopiero planowane, jak w wypadku „zięciów” Lota (Rdz 19:12, 14; por. Sdz 15:6). Córki Lota nie wyszły jeszcze za mąż, a jedynie się zaręczyły, gdyż w przeciwnym razie zapewne nie mieszkałyby z ojcem, lecz w domach swych mężów. Wspomniani w Biblii dwaj mężczyźni byli w gruncie rzeczy narzeczonymi tych dziewcząt, a więc nie faktycznymi, lecz przyszłymi zięciami Lota. Wskazuje na to także tekst hebrajski, który można przetłumaczyć: „Zięciowie, którzy mieli pojąć [czyli „zamierzali poślubić”] jego córki” (Rdz 19:14; zob. Bg, Bp, BT, Bw).

W Chrześcijańskich Pismach Greckich na „teść” tłumaczone jest słowo pentheròs (Jn 18:13), a jego żeńska forma, pentherá — na „teściowa” (Mt 8:14; 10:35; Mk 1:30; Łk 4:38; 12:53; zob. SYNOWA).

(ט) (tet).

Dziewiąta litera alfabetu hebrajskiego. Reprezentowana przez nią głoska odpowiada wzmocnionemu polskiemu „t”, wypowiedzianemu przy silnym dociśnięciu języka do podniebienia. Od dźwięku zapisywanego literą taw (ת) różni się przede wszystkim brakiem przydechu po „t”. W tekście oryginału hebrajskiego tet pojawia się na początku każdego wersetu z Psalmu 119:65-72.