Zbliżał się koniec 40-letniej wędrówki przez pustkowie, gdy Izraelici dotarli do tego regionu i rozłożyli się obozem „w górach Abarim” (Lb 33:47, 48). Następnie zeszli na równiny moabskie leżące na wsch. od Jordanu, przy pn. krańcu Morza Martwego. Tam rozbili ostatni obóz przed przekroczeniem Jordanu. Tam też Jehowa powiedział do Mojżesza: „Wstąp na tę górę Abarim, górę Nebo, która jest w ziemi moabskiej, naprzeciw Jerycha, i zobacz ziemię Kanaan, którą daję synom Izraela jako posiadłość” (Pwt 32:49; Lb 27:12).

Można by stąd wyciągnąć wniosek, że region Abarim, razem z pasmem górskim, leżał w pn.-zach. części ziemi Moabitów. Niemniej mógł też obejmować cały łańcuch urwistych gór ciągnący się z pn. na pd. wzdłuż wsch. wybrzeża Morza Martwego. W Liczb 21:11 oraz 33:44 jest mowa o postoju Izraelitów w „Ijje-Abarim”, a z kontekstu wynika, że miejsce to znajdowało się na pd. od Moabu, przy pd. krańcu Morza Martwego. Być może było ono wysuniętym najdalej na pd. punktem regionu zwanego Abarim (zob. IJJE-ABARIM).

Wszystko przemawia za tym, że jednym z wyższych szczytów Abarim była góra Nebo (zob. NEBO 3).

Aramejski wyraz ʼabbáʼ ma silne zabarwienie emocjonalne; odpowiada poprzedzonemu przedimkiem hebrajskiemu rzeczownikowi ʼaw i znaczy dosłownie „ojcze” lub „[ten] ojciec”. W ten sposób dzieci zwracały się pieszczotliwie do ojca. Słowo to mieściło w sobie ciepło polskiego „tata” czy „tatuś”, a jednocześnie zachowywało godność kryjącą się w wyrazie „ojciec”, świadczyło zarówno o zażyłości, jak i o szacunku. Było więc nie tyle tytułem, ile czułym określeniem i jednym z pierwszych słów, które dziecko uczyło się wymawiać.

Ten aramejski wyraz występuje w Piśmie Świętym trzy razy. W oryginale greckim, podobnie jak w większości przekładów, jest zawsze transliterowany. Za każdym razem tuż po nim występuje tłumaczenie na grekę: ho patér, co dosłownie oznacza „[ten] ojciec” lub „ojcze” (wołacz). We wszystkich wypadkach odnosi się do Ojca niebiańskiego, Jehowy.

Według sprawozdania Marka określeniem tym posłużył się Jezus, gdy na krótko przed śmiercią modlił się w ogrodzie Getsemani do Jehowy Boga, mówiąc: „Abba, Ojcze, dla ciebie wszystko jest możliwe; zabierz ten kielich ode mnie. Jednakże nie to, co ja chcę, ale co ty chcesz” (Mk 14:36). Jest to gorąca prośba Syna do ukochanego Ojca, po której szybko zapewnia on, że w każdym wypadku pozostanie posłuszny.

Słowa tego dwukrotnie używa też w swoich listach Paweł: w Rzymian 8:15 oraz Galatów 4:6. W obu miejscach jest odniesione do chrześcijan powołanych na duchowych synów Bożych i wskazuje na zażyłą więź z Ojcem. Chociaż są „niewolnikami Boga” i zostali „kupieni za określoną cenę”, to zarazem są też synami w domu miłującego Ojca, co wyraźnie im uprzytomnił ich Pan, Jezus, poprzez ducha świętego (Rz 6:22; 1Ko 7:23).

Zdaniem niektórych słowa ʼAbbáʼ oraz „Ojcze” umieszczono obok siebie nie tylko jako tłumaczenie z aramejskiego na grecki, lecz przede wszystkim jako świadectwo dziecięcej ufności i uległości, połączonej z dojrzałym zrozumieniem więzi synowskiej i łączących się z nią powinności. Z wersetów tych zdaje się wynikać, że w czasach apostolskich chrześcijanie posługiwali się określeniem ʼAbbáʼ w modlitwach do Boga.

W pierwszych wiekach naszej ery słowa ʼAbbáʼ zaczęto używać jako tytułu honorowego żydowskich rabinów i w takim charakterze występuje ono w Talmudzie Babilońskim (Berachot 16b). Już wcześniej ʼAw, czyli „Ojcem” Sanhedrynu nazywano wiceprzewodniczącego owego trybunału. W późniejszym okresie tytułowali tak biskupów również wyznawcy kościołów koptyjskiego, etiopskiego i syryjskiego, a określany tym mianem biskup Aleksandrii stał się „papą”, czyli papieżem owej części kościoła wschodniego. Od aramejskiego ʼabbáʼ wywodzą się też słowa „opat” oraz „opactwo”. Hieronim, tłumacz łacińskiej Wulgaty, sprzeciwiał się używaniu tytułu „opat” w odniesieniu do ówczesnych mnichów katolickich, uważając, że jest to sprzeczne z poleceniem Jezusa z Mateusza 23:9: „I nikogo na ziemi nie nazywajcie waszym ojcem, bo jeden jest wasz Ojciec, ten niebiański”.

(„sługa”).

1. Ojciec Adonirama (1Kl 4:6). Jego syn, Adoniram — najwyraźniej nazywany też Adoramem i Hadoramem — był księciem, któremu podlegali ludzie powołani do robót przymusowych za panowania Dawida, Salomona i Rechoboama (2Sm 20:24; 1Kl 12:18; 2Kn 10:18). Tak więc Abda żył zapewne współcześnie z królem Dawidem.

2. Jeden z potomków Jedutuna z plemienia Lewiego (Neh 11:17, 18). Wszystko wskazuje na to, że Lewita Abda to Abdiasz wspomniany w 1 Kronik 9:16. Należał do wygnańców, którzy powrócili z Babilonu do Jerozolimy.

(„sługa Boga”).

Ojciec Szelemiasza, jednego z trzech mężczyzn, których król Jehojakim wysłał w celu pochwycenia proroka Jeremiasza i jego sekretarza, Barucha (Jer 36:26).