Na przykład plemię Dana najpierw przyrównano ogólnie do „węża [nachász]”, a potem konkretnie do „węża rogatego [szefifòn]”, leżącego na skraju drogi i kąsającego wrogów Izraela (Rdz 49:17). Greckim odpowiednikiem tego pierwszego hebrajskiego terminu jest słowo òfis, które również ma znaczenie ogólne. Chociaż wiele węży żyjących obecnie w Izraelu nie należy do jadowitych, Biblia przeważnie wspomina o takich, które są jadowite lub niebezpieczne.

Zdaniem leksykografów właśnie do węży jadowitych odnoszą się hebrajskie słowa céfaʽ i cifʽoní, a ich wymowa prawdopodobnie przypomina syczący dźwięk wydawany przez te węże, gdy ktoś się do nich zbliża. Oba te określenia mogą dotyczyć jakiejś żmii, ale nie ma co do tego pewności. W Biblii gdańskiej, w Izajasza 11:8; 14:29 i 59:5, błędnie odniesiono je do mitycznego „bazyliszka”.

W relacji o przemienieniu laski Mojżesza w węża (Wj 7:9-13) użyto hebrajskiego słowa tannín, które niewątpliwie oznacza tu „wielkiego węża”, gdyż w innych wersetach odnosi się do potworów morskich (Rdz 1:21; Hi 7:12; Ps 74:13; 148:7; Iz 27:1; 51:9). W Powtórzonego Prawa 32:33 i Psalmie 91:13, gdzie wymieniono także kobry, słowo to wyraźnie oznacza jadowite węże. Jedno ze źródeł w Jerozolimie po niewoli babilońskiej nazywano „Źródłem Wielkiego Węża” (Neh 2:13).

Różne wersety nawiązują do charakterystycznych zachowań węży: wicia się (Hi 26:13), kąsania i chowania się w kamiennych murach (Kzn 10:8, 11; Am 5:19) oraz przejawiania ostrożności (Rdz 3:1). Jezus zachęcił swych uczniów do naśladowania tej ostatniej cechy, gdy radził im, jaką postawę mają przyjąć wobec przeciwników przypominających wilki (Mt 10:16).

O ostrożności węży wybitny brytyjski zoolog H. W. Parker napisał w książce Snakes: A Natural History (1977, s. 49): „Nawet gdy zostanie przełamana ostatnia linia obrony, kontratak początkowo bywa symulowany — wąż kilkakrotnie rzuca się z pozorną wściekłością, lecz nie dosięga napastnika, a czasami w ogóle nie otwiera paszczy. Nierzadko zdarza się wtedy, że ukradkiem się rozwija i jest gotowy do szybkiej ucieczki, gdyby przeciwnik się wycofał. Jeśli jednak dochodzi do prawdziwego ataku, wąż zachowuje się jak podczas polowania, choć atakuje z większą zaciętością. Gatunki, które normalnie po ukąszeniu ofiary wypuszczają ją lub tylko przytrzymują, w takiej sytuacji wielokrotnie kąsają napastnika albo go szarpią”.

Znaczenie przenośne. Biblijne wzmianki o wężach często mają znaczenie przenośne: do jadu tych zwierząt przyrównano kłamstwa niegodziwych (Ps 58:3, 4), do ich języka — ostry język ludzi, którzy knują zło (Ps 140:3), a o nadmiarze wina powiedziano, że kąsa jak wąż (Prz 23:32). Natomiast wypowiedź, iż ‛pokarmem węża będzie proch’, ilustruje uwolnienie odrodzonego ludu Jehowy od przemocy i wszelkich szkód (Iz 65:25).

Poza tym w sensie symbolicznym wąż pojawia się w Bożych zapowiedziach sądu nad różnymi narodami, m.in. nad Filisteą (Iz 14:29), niewierną Judą (Jer 8:17) i Egiptem, którego głos przyrównano do głosu węża, co może nawiązywać do syczenia uciekającego węża lub do zawodzenia Egipcjan po doznanej klęsce (Jer 46:22). Ta ostatnia wzmianka zapewne miała również ukazać, że egipscy faraonowie daremnie nosili na swej koronie ureusa — wizerunek świętego węża symbolizujący opiekę Uadżyt, bogini-kobry. W Micheasza 7:17 zapowiedziano, że wszystkie narody sprzeciwiające się ludowi Bożemu będą musiały „zlizywać proch jak węże” (zob. też Am 9:3).

W Jeremiasza 51:34 mieszkanka Syjonu przyrównała króla Nebukadneccara (Nebukadreccara) do „wielkiego węża”, który ją połknął.

Szatan Diabeł. W Objawieniu 12:9 i 20:2 głównego przeciwnika Bożego, Szatana, nazwano „pradawnym wężem”, najwidoczniej dlatego, że podczas rozmowy z kobietą w Edenie posłużył się literalnym wężem (Rdz 3:1-15). Jako „pradawny wąż” jest on także duchowym praojcem innych przeciwników Bożych, toteż Jezus powiedział do nich: „Węże, pomiocie żmijowy” (Mt 23:33; por. Jn 8:44; 1Jn 3:12).

W religii fałszywej. Wąż był często używany w religiach pogańskich jako symbol i jako obiekt kultu (ILUSTRACJE, t. 2, s. 530). W Mezopotamii, Kanaanie i Egipcie był symbolem zarówno samej płodności, jak i bogiń płodności; dwa skręcone ze sobą węże wskazywały na płodność w wyniku zespolenia fizycznego. A ponieważ wąż co jakiś czas zrzuca skórę, był też symbolem ciągłego odnawiania się życia.

Król Ezechiasz wykorzenił wśród swych poddanych kult węża, rozbijając jego miedziany posąg, który sporządził Mojżesz na pustkowiu w czasie plagi jadowitych węży (Lb 21:6-9; 2Kl 18:4; zob. MIEDZIANY WĄŻ; OGNISTY WĄŻ).

(hebr. kippòz).

Wąż zawdzięczający swe miano zapewne temu, że szybko jak strzała rzuca się na ofiarę (podobnie robi to grzechotnik). Hebrajski rdzeń, od którego pochodzi jego nazwa, wydaje się spokrewniony z arabskim rdzeniem czasownikowym oznaczającym „skakać”. Węża-strzałę wymieniono w proroctwie Izajasza (34:15) wśród stworzeń, które miały zamieszkiwać Edom. Zapowiedź ta wskazywała, że Edom zostanie tak spustoszony, iż wspomniany wąż znajdzie tam bezpieczne miejsce, by ‛zrobić sobie gniazdo i składać jaja, i wylęgać je, i zbierać je pod swój cień’. Większość węży faktycznie składa jaja, a werset ten może też nawiązywać do zwyczaju owijania się wokół jaj, zaobserwowanego u niektórych gatunków. W książce Snakes: A Natural History (1977, s. 55) H. W. Parker napisał: „‚Wysiadywanie’ jaj i owijanie się wokół nich pozwala je chronić i w pewnym stopniu kontrolować ich ciepłotę, gdyż w zależności od pogody matka może przykrywać lub odkrywać jaja i w ten sposób zapewnia im w miarę stałą temperaturę, najczęściej nieco wyższą od otoczenia, a splecionym ciałem osłania je przed niebezpieczeństwami”.

Samuel Bochart (1599-1667) w swym dziele Hierozoicon (Lipsk 1796, t. 3, cz. II, ks. III, rozdz. XI, ss. 194-204) dokładnie przeanalizował hebrajskie słowo kippòz i doszedł do wniosku, że odnosi się ono do węża, który po grecku nazywa się akontías, a po łacinie — iaculus, czyli do strzelca stepowego. Jednak współcześni językoznawcy nie są zgodni co do znaczenia tego hebrajskiego słowa.

Kobieta, która straciła męża i nie poślubiła potem nikogo innego. Śmierć współmałżonka rozwiązuje związek małżeński, toteż wdowa może ponownie wyjść za mąż (Rut 1:8-13; Rz 7:2, 3; 1Ko 7:8, 9). Prawo Mojżeszowe podtrzymało zwyczaj znany już w społeczeństwie patriarchalnym, nakazujący mężczyźnie, którego brat umarł bezdzietnie, ożenić się z wdową i mieć z nią dziecko, aby zachować ród zmarłego (Rdz 38:8; Pwt 25:5-10; Rut 4:3-10; zob. LEWIRACKIE, MAŁŻEŃSTWO).

Po śmierci męża wdowa mogła wrócić do domu swego ojca (Rdz 38:11). Prawo Mojżeszowe odrębnie regulowało sytuację owdowiałej lub rozwiedzionej córki kapłana. Mogła ona korzystać z dziesięciny i innych środków, jakie przysługiwały jej ojcu na utrzymanie domowników. Dzięki temu nie groziło jej popadnięcie w ubóstwo, co okryłoby hańbą urząd kapłański (Kpł 22:13). Wdowy, które nie miały żadnego oparcia w krewnych, mogły w myśl prawa Bożego zbierać pokłosie na polach oraz resztki owoców w sadach oliwnych i winnicach (Pwt 24:19-21), uczestniczyć w obchodach dorocznych świąt (Pwt 16:10-14), a co trzeci rok korzystać z dziesięcin składanych przez naród (Pwt 14:28, 29; 26:12, 13).

Jehowa i Chrystus troszczą się o wdowy. Jehowa oznajmił, że „sprawuje sąd na rzecz chłopca nie mającego ojca i na rzecz wdowy” (Pwt 10:18). Prawo Mojżeszowe wyraźnie nakazywało traktować wdowy sprawiedliwie i bezstronnie (Wj 22:22-24; Pwt 24:17). Kto wypaczał sąd nad wdową, miał być przeklęty (Pwt 27:19). Również prorocy nawoływali, by należycie odnosić się do wdów (Iz 1:17, 23; 10:1, 2; Jer 22:3; Eze 22:7; Za 7:9, 10; Mal 3:5).

Jezusowi także leżała na sercu pomyślność owdowiałych Izraelitek, czego dowiódł, gdy potępił uczonych w piśmie za to, że „pożerają domy wdów” (Mk 12:38-40; Łk 20:46, 47).

Pomoc udzielana wdowom przez chrześcijan. Kiedy wkrótce po dniu Pięćdziesiątnicy 33 r. n.e. zaszła potrzeba codziennego rozdzielania pożywienia między członków zboru chrześcijańskiego, z jakiegoś powodu przeoczano wdowy mówiące po grecku. Gdy dowiedzieli się o tym apostołowie, uznali sprawę za tak ważną, że wyznaczyli „siedmiu mężczyzn mających dobre świadectwo, pełnych ducha i mądrości” i powierzyli im nadzorowanie sprawiedliwego podziału żywności (Dz 6:1-6).

W 1 Tymoteusza 5:3-16 apostoł Paweł podał dokładne instrukcje co do udzielania pomocy owdowiałym chrześcijankom. Jeżeli któraś z nich pozostawała bez środków do życia, zbór powinien otoczyć ją życzliwą troską. Ale jeśli miała dzieci lub wnuki, to obowiązek zaspokajania jej potrzeb spoczywał właśnie na nich. Apostoł napisał też: „Jeżeli któraś wierząca kobieta ma wdowy [w rodzinie], niech je wspomaga, a zbór niech nie będzie obarczony brzemieniem. Może on wtedy wspomagać te, które rzeczywiście są wdowami [tzn. nie mają żadnych krewnych]”. Na listę wdów otrzymujących pomoc materialną ze strony zboru mogła zostać wciągnięta chrześcijanka, która miała „co najmniej sześćdziesiąt lat”, przykładnie się prowadziła, była znana z wiernej i oddanej służby dla Jehowy oraz okazywania innym miłości i gościnności. Natomiast młodym wdowom apostoł zalecał, żeby wychodziły za mąż, rodziły dzieci i prowadziły dom, dzięki czemu unikną niestosownych podniet seksualnych oraz sidła bezczynności i nie będą „plotkować i mieszać się w cudze sprawy”.

O tym, jak ważne jest opiekowanie się sierotami i wdowami w ich ucisku, pisał również Jakub (przyrodni brat Jezusa). Troskę o takie osoby wymienił obok pozostawania niesplamionym przez świat i wyjaśnił, że na tym właśnie polega