Sąd o specjalnych kompetencjach lub szczególnym znaczeniu. W niektórych przekładach Biblii słowo to występuje w 1 Koryntian 4:3, gdzie Paweł oznajmił: „Dla mnie zaś jest sprawą bardzo błahą, czy miałbym być osądzany przez was czy przez jakiś trybunał ludzki [gr. anthropínes heméras, dosł. „ludzki dzień”]”. Użyte tu wyrażenie greckie oznacza dzień wyznaczony przez człowieczego sędziego na rozprawę albo wydanie wyroku.

Paweł napisał, że on sam, na równi z Apollosem, Kefasem czy innymi chrześcijanami, niejako należał do braci z korynckiego zboru — w tym sensie, że im usługiwał (1Ko 3:21, 22). Ale niektórzy członkowie tego zboru krytykowali go i osądzali, ponieważ mieli skłonności do sekciarstwa, byli usposobieni cieleśnie, a nie duchowo, i skupiali uwagę na ludziach zamiast na Chrystusie (1Ko 9:1-4). Paweł umiejętnie bronił swego usługiwania (1Ko 9:5-27), podając ogólną zasadę, iż dla chrześcijanina nie może być najważniejsze to, jak go osądzą ludzie — czy to Koryntianie, czy jakiś sąd powołany w wyznaczonym dniu. Jemu samemu zależało przede wszystkim na tym, jak w przyszłym dniu sądu oceni go Bóg (za pośrednictwem Jezusa). To od Niego otrzymał obowiązki szafarza, z których musiał się wiernie wywiązać (1Ko 1:8; 4:2-5; Heb 4:13).

(od gr. rdzenia oznaczającego: „żyć w zbytku”).

Chrześcijanka mieszkająca w Rzymie, którą Paweł pozdrowił w swym liście i pochwalił za ciężką pracę (Rz 16:12). Być może Tryfena była cielesną siostrą wymienionej z nią Tryfozy, gdyż nierzadko się zdarzyło, że członkom rodziny nadawano imiona wywodzące się od tego samego rdzenia, jak to jest w tym wypadku. Oba imiona były popularne wśród kobiet z domu Cezara, ale Biblia nie podaje, czy te dwie chrześcijanki należały do tego grona (Flp 4:22).

(od gr. rdzenia oznaczającego: „żyć w zbytku”).

Chrześcijanka z Rzymu, którą pozdrowił i pochwalił Paweł (Rz 16:12; zob. TRYFENA).

Zobacz POCHÓD TRYUMFALNY.

(hebr. kanéh; gr. kálamos).

Określenia używane w językach oryginalnych najwyraźniej odnoszą się do różnych gatunków trzcin występujących na mokradłach (Hi 40:21; Ps 68:30; Iz 19:6; 35:7; zob. SŁODKA TRZCINA, TATARAK). Część uczonych uważa, że na ogół chodzi o trzcinę laskową (Arundo donax). Roślina ta jest rozpowszechniona w Egipcie, Palestynie i Syrii. Jej łodyga ma u podstawy średnicę od 5 do 8 cm, osiąga ok. 2—5 m wysokości i jest zakończona dużą wiechą białych kwiatów. Liście mają od 30 do 90 cm długości. Na mokradłach i nad brzegami rzek w Izraelu występuje również trzcina pospolita (Phragmites australis), która ma szerokie liście, sztywne, gładkie łodygi zakończone puszystą wiechą z kwiatami i osiąga od 1,5 do 5 m wysokości.

Szydzący z Jezusa żołnierze rzymscy włożyli mu w prawą rękę trzcinę niczym królewskie berło, a potem go nią bili. Kiedy zawisł na palu, na trzcinie podano mu gąbkę nasączoną kwaśnym winem (Mt 27:29, 30, 48; Jn 19:29; zob. HIZOP).

Trzciny używano również do mierzenia długości. W Ezechiela 40:5 podano, że trzcina miernicza miała długość 6 łokci. Jeśli chodziło o zwykły łokieć, to mierzyła 2,67 m, a jeśli długi łokieć — to 3,11 m (Obj 11:1; 21:15, 16; zob. MIARY I WAGI).

Znaczenie przenośne. „Trzcina” symbolizuje w Biblii chwiejność i kruchość (1Kl 14:15; Eze 29:6, 7). Egipt przyrównano do złamanej trzciny, której ostre kawałki wbijają się w dłoń każdego, kto się na niej oprze (2Kl 18:21; Iz 36:6). Jezus powiedział o Janie Chrzcicielu: „Co wyszliście zobaczyć na pustkowiu? Trzcinę kołysaną przez wiatr?” (Mt 11:7). Być może słowa te miały pokazać, że Jan Chrzciciel nie jest człowiekiem chwiejnym ani niezdecydowanym, lecz stanowczym, konsekwentnym i prostolinijnym. W Mateusza 12:20 (por. Iz 42:3) „zgnieciona trzcina” zapewne symbolizuje uciskany lud, do którego należał mężczyzna z uschłą ręką, uleczony przez Jezusa w sabat (Mt 12:10-14; zob. Mt 23:4; Mk 6:34).

Zobacz WNĘTRZNOŚCI.

Greckie słowa néfo (czasownik) i nefálios (przymiotnik) odnoszą się głównie do stanu, w którym człowiek nie jest pod wpływem żadnych środków odurzających. Jednak w Biblii najczęściej występują w sensie przenośnym. Zawierają myśl o zachowywaniu powagi, umiaru w nawykach, czujności i zdrowego rozsądku. Pokrewnego słowa eknéfo, które znaczy „wytrzeźwieć; ocknąć się”, użyto w greckiej Septuagincie w Rodzaju 9:24: „Noe ocknął się [obudził się] po winie”. To samo greckie słowo występuje w tym przekładzie w Joela 1:5, gdzie prorok wzywa duchowych „opilców” Izraela, by się ‛ocucili’, i w Habakuka 2:19, gdzie zapowiedziano biada tym, którzy oddają cześć bożkom i mówią do kawałków drewna i kamienia: „Przebudźże się!”

Wśród wymagań stawianych nadzorcom w zborze chrześcijańskim apostoł Paweł wymienił zachowywanie „umiaru w nawykach” (gr. nefálios). Obejmuje to wystrzeganie się nadużywania wina, o czym świadczy też wypowiedź, że nadzorca nie może ‛awanturować się po pijanemu’. Słowo nefálios wskazuje, iż taki mężczyzna powinien nie tylko zachowywać umiar w korzystaniu z napojów alkoholowych, lecz także kierować się zdrowym rozsądkiem i przejawiać powściągliwość w innych dziedzinach, np. w mowie i zachowaniu (1Tm 3:2, 3).

Również chrześcijanki zachęcono, żeby ‛były poważne, nie rzucały oszczerstw, zachowywały umiar w nawykach, były wierne we wszystkim’ (1Tm 3:11). Podobną radę skierowano do mężczyzn i kobiet w podeszłym wieku. Sędziwe chrześcijanki powinny świecić przykładem, ponieważ mają „przywodzić do opamiętania młode kobiety”, aby były dobrymi żonami i matkami i podporządkowywały się swym mężom (Tyt 2:2-5).

Kiedy w zborze korynckim pojawili się ludzie, którzy pewną fałszywą nauką wprowadzali innych w błąd, Paweł oznajmił: „Złe towarzystwo psuje pożyteczne zwyczaje. Otrzeźwiejcie [forma słowa eknéfo] zgodnie z prawością i nie trwajcie w grzechu, bo niektórzy nie znają Boga. Mówię, żeby was zawstydzić” (1Ko 15:33, 34). Chrześcijanie mieli więc otrzeźwieć — wyrwać się ze stanu zamroczenia spowodowanego fałszywą nauką, która doprowadzała pewne osoby do duchowej choroby, a nawet śmierci (1Ko 11:30). W podobnym duchu Paweł pisał wcześniej do Tesaloniczan, których również niepokoili ludzie głoszący poglądy sprzeczne z naukami apostołów. Paweł oświadczył, że „dzień Jehowy” nadejdzie nagle, ale prawdziwych, wiernych chrześcijan nie zaskoczy jak złodziei. Nie wolno im tylko popadać w senność — powinni dokładać starań, by ‛czuwać i zachowywać trzeźwość umysłu’ (1Ts 5:2-6, 8).

Paweł ostrzegał też Tymoteusza przed nadejściem odstępstwa, które mogło stanowić zagrożenie dla prawdziwych chrześcijan. Tymoteusz, zwłaszcza jako nadzorca, miał ‛cierpieć zło, wykonywać dzieło ewangelizatora i dokładnie pełnić swe usługiwanie’ oraz zachowywać „we wszystkim trzeźwość umysłu” (2Tm 4:3-5). Dzięki takiej trzeźwości rozumiał, że Pawła wkrótce zabraknie (2Tm 4:6-8), a i on sam kiedyś odejdzie, dlatego to, czego się nauczył, musi przekazywać wiernym ludziom, którzy z kolei będą odpowiednio wykwalifikowani do nauczania drugich (2Tm 2:2). Chodziło o to, by zbór mógł oprzeć się odstępstwu, stanowiąc „filar i podporę prawdy” (1Tm 3:15).

Także apostoł Piotr zdawał sobie sprawę, że za jakiś czas nie będzie ani jego, ani innych apostołów (2Pt 1:14), którzy powstrzymywali rozwój odstępstwa propagowanego przez Diabła. W związku z tym zachęcał chrześcijan, by trzymali się mocno nadziei wybawienia za pośrednictwem Chrystusa. Radził im: „Zachowujcie całkowitą trzeźwość umysłu; oprzyjcie swą nadzieję na niezasłużonej życzliwości, której macie dostąpić przy objawieniu Jezusa Chrystusa” (1Pt 1:13). Z uwagi na znaczenie dzisiejszych czasów i coraz większe prześladowania ze strony świata chrześcijanie powinni odznaczać się trzeźwym umysłem i czujnością oraz pamiętać o modlitwie, dzięki czemu będą mieć siły potrzebne do wytrwania (1Pt 4:7). Ponieważ Diabeł krąży niczym ryczący lew, starając się kogoś pożreć, muszą mu się zdecydowanie przeciwstawić. To także wymaga panowania nad sobą, powagi i trzeźwości umysłu (1Pt 5:8, 9).

Nagły wstrząs lub drżenie powierzchni ziemi spowodowane przez siły działające we wnętrzu planety. Hebrajski rzeczownik ráʽasz odnosi się nie tylko do „trzęsienia ziemi” (1Kl 19:11; Am 1:1); określa się nim także „dudnienie” biegnącego konia albo maszerującej armii (Hi 39:24; Iz 9:5, przyp. w NW), „turkot” rydwanów wojennych (Jer 47:3) i „potrząsanie” oszczepem (Hi 41:29). Greckie słowo seismòs, tłumaczone na „trzęsienie ziemi”, oznacza wstrząs, potrząsanie lub drżenie (Mt 27:54; por. Mt 27:51; 28:4; Obj 6:13).

W czasach biblijnych ziemia czasami drżała bądź trzęsła się w wyniku działania naturalnych sił geologicznych (Za 14:5), a niekiedy także wskutek bezpośredniej ingerencji Boga, który w ten sposób wykonywał wyrok lub ingerował w wydarzenia ze względu na swych sług. Geologia obszaru Izraela wyjaśnia dawne przejawy aktywności sejsmicznej, trwającej zresztą do dziś.

Teren świątyni jerozolimskiej leży w pasie strukturalnie niestabilnego podłoża. Wzniesiony tam meczet Al-Aksa (nie chodzi o tzw. Kopułę na Skale) wielokrotnie już uszkodziły trzęsienia ziemi.

Silne trzęsienie, któremu najwyraźniej towarzyszyła działalność wulkaniczna, stanowiło budzącą lęk oprawę zawarcia przymierza Prawa u stóp Synaju (Wj 19:18; Ps 68:8). Był to bezpośredni przejaw mocy Jehowy, który przemawiał z tej góry za pośrednictwem anioła (Wj 19:19; Gal 3:19; Heb 12:18-21).

Czasami przerażające trzęsienia ziemi były świadectwem sądu Jehowy nad tymi, którzy