dla zilustrowania potęgi Nebukadneccara, nadciągającego przeciwko Egiptowi, nawiązano do imponującego wyglądu Karmelu (a zwłaszcza jego cypla, stromo opadającego ku morzu) i wymieniono go obok góry Tabor dumnie wznoszącej się nad doliną Jizreel (Jer 46:18).

Wzgórza Karmelu najwyraźniej stanowiły jedno z głównych miejsc, w których szukali schronienia mieszkańcy Samarii. Chociaż nie należały do najwyższych, zapewniały dobrą kryjówkę, gdyż były słabo zaludnione, porośnięte gęstym lasem, a na ich stokach, w miękkich skałach wapiennych, znajdowało się mnóstwo jaskiń. Prorok Amos ostrzegł jednak, że nawet tam nie zdołają się ukryć osoby uciekające przed sprawiedliwym sądem Jehowy (Am 9:3).

W Biblii góra Karmel pojawia się przede wszystkim w związku z działalnością proroków Eliasza i Elizeusza (ILUSTRACJA, t. 1, s. 950). To właśnie tam Eliasz polecił królowi Achabowi zgromadzić lud i przeprowadził sprawdzian boskości, w którym uczestniczyło 450 proroków Baala, a on sam reprezentował Jehowę (1Kl 18:19-39). Następnie kazał zebrać tych fałszywych proroków w dolinie potoku Kiszon, po czym ich pozabijał (1Kl 18:40). Potok ten płynie u wsch. podnóży Karmelu i uchodzi do zatoki Hajfa. Na szczycie Karmelu Eliasz modlił się o zakończenie trzyipółletniej suszy, a jego sługa dostrzegł stamtąd małą chmurkę, która przyniosła wielką ulewę (1Kl 18:42-45; Jak 5:17). Z Karmelu Eliasz biegł przynajmniej 30 km do Jizreel i dzięki pomocy Jehowy przez całą drogę wyprzedzał rydwan Achaba (1Kl 18:46).

Następca Eliasza, Elizeusz, po rozstaniu się z nim nad Jordanem udał się z Jerycha przez Betel właśnie na górę Karmel (2Kl 2:15, 23, 25). Przebywał tam również wtedy, gdy przyszła prosić go o pomoc kobieta z Szunem (nieco na pn. od Jizreel), której zmarło dziecko (2Kl 4:8, 20, 25).

2. Miasto w górzystym regionie Judy (Joz 15:1, 48, 55), na ogół utożsamiane przez geografów z Chirbat al-Karmil (Chorbat Karmel), które leży 11 km na pd. pd. wsch. od Hebronu.

Król Saul wzniósł w Karmelu „pomnik” (hebr. jad), zapewne w celu upamiętnienia swego zwycięstwa nad Amalekitami (1Sm 15:12). Chociaż występujący w tym fragmencie hebrajski wyraz jad na ogół jest oddawany słowem „ręka”, można go również odnieść do „pomnika” lub obelisku. Wskazuje na to użyty w tej relacji czasownik „wznosił sobie” oraz okoliczność, że wiele lat później „Pomnik [jad] Absaloma” nazwano kolumną (2Sm 18:18).

Gdy Dawid uciekał przed pragnącym go zabić Saulem, na górskich pastwiskach w okolicach Karmelu swe wielkie stada wypasał „Nabal z Karmelu” (choć prawdopodobnie był mieszkańcem pobliskiego Maonu) (1Sm 25:2; 30:5, Bw; 2Sm 2:2, Bw; 3:3). Kiedy Nabal odmówił ludziom Dawida zasłużonej zapłaty za chronienie jego trzody, Dawid tylko dzięki inicjatywie i taktowi żony tego człowieka, Abigail, nie splamił się winą krwi (1Sm 25:2-35). Później Abigail została żoną Dawida (1Sm 25:36-42; 27:3; 1Kn 3:1).

Jednym z mocarzy w wojsku Dawida był „Checro z Karmelu” (2Sm 23:8, 35; 1Kn 11:26, 37).

(prawdopodobnie: „hodowca winorośli”).

1. Syn Rubena i brat Chanocha, Pallu i Checrona; przodek Karmitów. Przybył do Egiptu wraz z resztą rodziny Jakuba (Rdz 46:9; Wj 6:14; Lb 26:6; 1Kn 5:3).

2. Ojciec Achana; potomek Judy i Tamar poprzez Zeracha i Zabdiego (Joz 7:1, 18). Karmiego wymieniono w 1 Kronik 4:1 wśród „synów Judy”, ale określenie to najwyraźniej obejmuje też jego późniejszych potomków (por. 1Kn 2:4-7).

(„[od; należący do] Karmiego”).

Ród wywodzący się od Karmiego, syna Rubena (Lb 26:5, 6).

(„owoc”).

Chrześcijanin z Troady, u którego Paweł zostawił okrycie. Zapewne gościł u siebie Pawła, gdy apostoł przebywał w jego mieście (2Tm 4:13).

Wymieniony jako pierwszy z grona siedmiu książąt Medii i Persji, których rady zasięgał Aswerus, gdy Waszti okazała nieposłuszeństwo (Est 1:14; zob. MEMUCHAN).

(od rdzenia oznaczającego: „miasto”).

Miasto należące do dziedzictwa Zebulona, przekazane Lewitom z rodu Merariego (Joz 21:34). Niektórzy utożsamiają je z Kattat (Joz 19:15).

(forma nazwy Kiriataim: „podwójne miasto”).

Miasto na terytorium Naftalego przekazane Lewitom z rodu Gerszona (Joz 21:27, 32). W 1 Kronik 6:76 najwyraźniej występuje jako Kiriataim. Kartan jest zazwyczaj utożsamiane z Chirbat al-Kuraja, leżącym ok. 21 km na zach. pn. zach. od kotliny Chule.

Oddziały żołnierzy, które dopomogły Jehojadzie obalić Atalię i osadzić na tronie judzkim Jehoasza (2Kl 11:4, 13-16, 19).

Wielu uczonych uważa, że karyjska straż przyboczna to inne określenie Keretytów, którzy służyli w siłach zbrojnych Dawida i Salomona. Część znawców przedmiotu jest zdania, iż Keretyci stanowili również specjalną straż przyboczną tych królów (2Sm 8:18; 1Kl 1:38; 1Kn 18:17). Na związek karyjskiej straży przybocznej z Keretytami wskazuje ponadto tekst masorecki, gdzie w 2 Samuela 20:23 wspomniano o „karyjskiej straży przybocznej”, natomiast w uwadze marginesowej oraz w wielu manuskryptach hebrajskich wymieniono tam „Keretytów”.

W starożytności w pd.-zach. części Azji Mniejszej istniała kraina o nazwie Karia. Ponieważ w wersetach z Ezechiela 25:16 i Sofoniasza 2:5 zestawiono Keretytów z Filistynami, a w greckiej Septuagincie jest w tych miejscach zamiast o Keretytach mowa o „Kreteńczykach”, niektórzy utrzymują, że karyjska straż przyboczna mogła się rekrutować z ludzi, którzy pierwotnie przybyli z Karii przez Kretę.

(prawdopodobnie: „miejsce obrabiających srebro”).

„Miejsce” znajdujące się najwyraźniej w Babilonii, zapewne w pobliżu punktu zbornego wygnańców, którzy w r. 468 p.n.e. wracali z Ezdraszem do Jerozolimy (Ezd 8:17-20). Biblia podaje, że gdy Ezdrasz obozował nad Ahawą, pozyskał w Kasifii lewitów i netynejczyków, ale nie precyzuje, czy chodziło o jakieś miasto, czy region.

(hebr. kiddáh; keciʽáh).

Roślina opisywana w Biblii dwoma słowami hebrajskimi, które jednak odnoszą się do tego samego drzewa lub uzyskiwanego z niego produktu, co wynika z przekładów syryjskich i z targumów. Kasja, czyli cynamonowiec wonny (Cinnamomum cassia), rośnie obecnie we wsch. Azji i należy do tej samej rodziny co cynamonowiec cejloński. Może osiągać wysokość 12 m i ma połyskujące, sztywne liście. Pozbawiona zewnętrznej warstwy kora ze ściętych gałęzi po wyschnięciu zwija się w rurki, które potem trafiają na sprzedaż. Kora kasji jest ostrzejsza w smaku i bardziej szorstka niż kora cynamonowca. Pąki przypominające kształtem goździki są używane jako przyprawa do potraw, a wysuszone dojrzałe kwiaty służą za aromatyczne kadzidło.

Kasja, jako jedna z „najwyborniejszych wonności”, wchodziła w skład olejku do świętego namaszczania, sporządzonego podczas wznoszenia przybytku (Wj 30:23-25). Należała też do głównych produktów, którymi handlowali kupcy Tyru (Eze 27:19). W Psalmie 45:8 słowa keciʽáh użyto w odniesieniu do szat króla roztaczających w czasie jego zaślubin wspaniały zapach. Wyraz ten występuje jeszcze tylko w imieniu drugiej córki Hioba, Kecji, która mu się urodziła, gdy już wyzdrowiał po swej ciężkiej chorobie (Hi 42:14).

Syn albo dalsi potomkowie Micraima, syna Chama. Według relacji biblijnej od Kasluchim „wywodzą się Filistyni” (Rdz 10:6, 13, 14; 1Kn 1:8, 11, 12). Ponieważ z innych wersetów wynika, że Filistyni pochodzą z wyspy Kaftor, czyli z Krety (Jer 47:4; Am 9:7), zdaniem niektórych uczonych powyższe wyjaśnienie należałoby umieścić po ostatnich wymienionych potomkach Micraima, tzn. po Kaftorytach, których przodkiem był Kaftorim. Jednakże w podanych wersetach wcale nie trzeba się dopatrywać sprzeczności. Księga Rodzaju (i równoległe sprawozdanie z 1 Kronik) kieruje uwagę na genealogię. Tymczasem wzmianki o tym, iż Filistyni pochodzą z Kaftoru, przypuszczalnie mają charakter geograficzny i wskazują, że przywędrowali z terytorium należącego do Kaftorytów.

Kasluchim i jego potomkowie nie występują w żadnym innym miejscu w Biblii ani nie pozostawili po sobie trwałego śladu w historii świeckiej. Poza wyjaśnieniem, że pochodzą od Micraima, którego imię było w czasach biblijnych synonimem Egiptu, nie ma informacji co do tego, gdzie się osiedlili.

Miasto na terytorium Zebulona (Joz 19:10, 15), często utożsamiane z Kitronem (Sdz 1:30).

Wyspa leżąca niedaleko pd.-zach. wybrzeży Krety; apostoł Paweł i Łukasz minęli ją w swej podróży do Rzymu ok. 58 r. n.e. Po podniesieniu kotwicy w Pięknych Przystaniach statek, którym podróżowali, płynął wzdłuż pd. brzegu Krety i zapewne po opłynięciu przylądka Matala został porwany przez huraganowy wiatr, spychający go w kierunku mielizn przy pn. brzegach Afryki. Wtedy jednak znalazł się pod osłoną „pewnej wysepki o nazwie Kauda”. Wody leżące po jej pd.-zach. stronie były najprawdopodobniej osłonięte od wiatru i mniej wzburzone. Pozwoliło to załodze wciągnąć na pokład łódkę, opasać statek od spodu i spuścić osprzęt (Dz 27:13-17).

Wspomniana przez Łukasza wyspa Kauda nosi dziś nazwę Gawdos, ma 11 km długości i 5 km szerokości i znajduje się ok. 65 km na zach. pd. zach. od Pięknych Przystani.

Zobacz PRZESTĘPSTWA I KARY (Największe przestępstwa przeciw Prawu).