jest sprawiedliwość, a „poziomnicą” — prawość (Ef 2:20, 21; 1Pt 2:4-8; Iz 28:16, 17). Jezus powiedział także, że ‛świątynia jego ciała’ może być wzniesiona „w trzy dni”, chociaż świątynię w Jerozolimie wraz z otaczającymi ją budynkami budowano już wtedy od 46 lat i prace wciąż nie były ukończone (Jn 2:18-22). Paweł, jako „mądry kierownik robót”, zachęcał do budowania z ogniotrwałych materiałów wysokiej jakości na fundamencie, którym jest Chrystus (1Ko 3:10-17). O miłości powiedziano, że odgrywa zasadniczą rolę w budowaniu innych (1Ko 8:1; por. Ps 89:2). W wizji danej Janowi ukazano Nową Jerozolimę jako lśniące miasto zbudowane z drogocennych kamieni, którego mury opierały się na kamieniach fundamentowych oznaczonych imionami „dwunastu apostołów Baranka” (Obj 21:9-27). O Bogu powiedziano, że jest „tym, który zbudował wszystko”, i dlatego nie mieszka w budynkach wzniesionych przez ludzi (Heb 3:4; Iz 66:1; Dz 7:48-50; 17:24, 25).

Główny reprezentant narodu przed Bogiem. Nadzorował pracę wszystkich pozostałych kapłanów.

Biblia nazywa go „arcykapłanem” (dosł. „wielkim kapłanem”) (Lb 35:25, 28; Joz 20:6, przyp. w NW), „kapłanem, pomazańcem” (Kpł 4:3), „naczelnym [dosł. „głównym”] kapłanem” (2Kl 25:18, przyp. w NW; 2Kn 26:20, przyp. w NW), „przełożonym” (2Kn 24:6) lub po prostu „kapłanem” (2Kn 26:17). W tym ostatnim wypadku często kontekst wskazuje, że chodzi o arcykapłana. W Chrześcijańskich Pismach Greckich wyrażenie „naczelni kapłani” najwyraźniej określa ważniejszych kapłanów, do których mogli się zaliczać wcześniejsi arcykapłani, zdjęci z urzędu, oraz być może naczelnicy 24 oddziałów kapłańskich (Mt 2:4; Mk 8:31).

Pierwszy izraelski arcykapłan, Aaron, został powołany przez samego Boga (Heb 5:4). Potem urząd ten przechodził z ojca na najstarszego syna, chyba że ów zmarł lub nie spełniał wymogów, tak jak to było w wypadku dwóch najstarszych synów Aarona, którzy zgrzeszyli przeciwko Jehowie i ponieśli śmierć (Kpł 10:1, 2). Król Salomon pozbawił stanowiska urzędującego arcykapłana — czym spełnił Boże proroctwo — i ustanowił w jego miejsce innego wykwalifikowanego mężczyznę z rodu Aarona (1Kl 2:26, 27, 35). Kiedy później Izraelici znaleźli się pod panowaniem obcych narodów, pogańscy władcy usuwali i ustanawiali arcykapłanów według własnego upodobania. Wydaje się jednak, że przez całe dzieje narodu izraelskiego aż do zburzenia Jerozolimy w 70 r. n.e. arcykapłani wywodzili się z rodu Aarona, choć mogły się zdarzyć wyjątki, jak np. Menelaos, zwany też Oniaszem (Dawne dzieje Izraela, XII, V, 1), który jak wynika z 2 Machabejskiej 3:4, 5 (przyp. w BT) i 4:23, był Beniaminitą.

Wymagania i kwalifikacje. Ze względu na piastowanie bardzo zaszczytnego urzędu, i to mającego znaczenie prorocze, oraz pozostawanie w bliskich stosunkach z Jehową w roli reprezentanta narodu arcykapłan musiał sprostać wysokim wymaganiom.

Listę wad fizycznych uniemożliwiających usługiwanie w charakterze kapłana podaje Kapłańska 21:16-23. Na arcykapłana nałożono jeszcze dodatkowe ograniczenia. Mógł wziąć sobie za żonę jedynie dziewicę izraelską — nie wolno mu było poślubić wdowy (Kpł 21:13-15). Co więcej, nie mógł się skalać z powodu zmarłego, tzn. nie mógł dotknąć żadnych zwłok, nawet ojca czy matki, gdyż stałby się nieczysty. Nie wolno mu było wichrzyć włosów ani rozdzierać szat na znak żałoby (Kpł 21:10-12).

Biblia nie precyzuje, w jakim wieku można było zostać arcykapłanem. A choć podaje, że lewici kończyli służbę w wieku 50 lat, to jednak nie wspomina, by w stan spoczynku przechodzili kapłani, co pozwala wnioskować, że arcykapłan pełnił swój urząd aż do śmierci (Lb 8:24, 25). Aaron miał 83 lata, gdy udał się z Mojżeszem do faraona. Arcykapłanem najwyraźniej został w następnym roku (Wj 7:7). Umarł w wieku 123 lat. Przez cały ten czas usługiwał jako arcykapłan (Lb 20:28; 33:39). O tym, że arcykapłan pozostawał na swym stanowisku dożywotnio, świadczy postanowienie co do miast schronienia, zawierające nakaz, by nieumyślny zabójca przebywał tam aż do śmierci arcykapłana (Lb 35:25).

Wprowadzenie na urząd. Na to, jaki urząd Jehowa zamierzał powierzyć Aaronowi, częściowo wskazywały przywileje, którymi obdarzał go po wyjściu Izraelitów z Egiptu. Gdy szli przez pustkowie ku górze Synaj, polecił Aaronowi nasypać manny do dzbana i złożyć go na przechowanie przed Świadectwem. Było to jeszcze przed wzniesieniem namiotu spotkania i wykonaniem Arki Przymierza (Wj 16:33, 34, przyp. w NW). Później i święty namiot, i Arkę poruczył pieczy Aarona. Ponadto zaprosił jego i jego dwóch synów razem z 70 starszymi Izraela pod górę Horeb, gdzie zobaczyli wizję Boga (Wj 24:1-11).

Jednakże po raz pierwszy Jehowa bezpośrednio powiedział, że wybrał Aarona i jego synów do pełnienia służby kapłańskiej, gdy dawał Mojżeszowi wskazówki dotyczące wykonania szat dla kapłanów (Wj 28). Następnie opisując Mojżeszowi, w jaki sposób ma ich wprowadzić na urząd kapłański, wyraźnie oświadczył: „Do nich będzie należeć kapłaństwo według ustawy po czas niezmierzony” (Wj 29:9).

Z uwagi na majestat i czystość Jehowy Aaron i jego synowie nie mogli przystąpić do pełnienia obowiązków kapłańskich, dopóki nie zostali uświęceni i wprowadzeni na urząd podczas specjalnej ceremonii (Wj 29). Jej przebiegiem kierował Mojżesz jako pośrednik przymierza Prawa. W ciągu siedmiu dni, od 1 do 7 Nisan 1512 r. p.n.e., ‛ręce kapłanów zostały napełnione mocą’, by mogli pełnoprawnie wykonywać swe zadania (Kpł 8). Nazajutrz, 8 Nisan, po raz pierwszy dokonali przebłagania za naród (w bardzo podobny sposób, jak się to miało odbywać podczas dorocznego Dnia Przebłagania wyznaczonego na 10 Tiszri) (Kpł 9). Było to stosowne, wręcz konieczne, gdyż naród izraelski potrzebował oczyszczenia z grzechów, m.in. popełnionych nieco wcześniej w związku ze złotym cielcem (Wj 32).

Jeden z ważnych elementów wprowadzenia Aarona na urząd arcykapłański stanowiło namaszczenie — Mojżesz wylał mu na głowę święty olejek, sporządzony dokładnie według wskazówek podanych przez Boga (Wj 30:22-25, 30-33; Kpł 8:1, 2, 12; Ps 133:2). Późniejszych arcykapłanów, następców Aarona, nazywano „pomazańcami”. Co prawda Biblia ani razu nie opisuje, by dosłownie wylewano na nich olejek, zawiera jednak następujący nakaz: „A święte szaty należące do Aarona będą służyć jego synom po nim, by w nich zostali namaszczeni i by w nich napełniono ich rękę mocą. Przez siedem dni będzie je nosił kapłan, który spośród jego synów nastąpi po nim i który będzie przychodził do namiotu spotkania, aby usługiwać w miejscu świętym” (Wj 29:29, 30).

Urzędowe szaty. Na co dzień arcykapłan nosił lniane szaty, takie jak wszyscy kapłani, ale przy pewnych okazjach ubierał się w piękny, odświętny strój. W 28 i 39 rozdz. Wyjścia opisano, jak wyglądał ów strój oraz jak go wykonano pod nadzorem Mojżesza zgodnie ze wskazówkami Bożymi. Najbliżej ciała (oprócz bielizny dolnej z tkaniny lnianej, sięgającej „od bioder po uda”, którą zakładali wszyscy kapłani, „by zakrywała nagie ciało”; Wj 28:42) była długa szata (hebr. kuttònet) z delikatnego lnu (prawdopodobnie białego) utkana w kratę. Przypuszczalnie miała długie rękawy, sięgała do kostek i została utkana w jednym kawałku. Uzupełnienie stanowiła szarfa z delikatnego skręcanego lnu, przetkanego niebieską, purpurową i szkarłatną nitką, zapewne przewiązywana w pasie (Wj 28:39; 39:29).

Z delikatnego lnu był też wykonany zawój, który najwyraźniej różnił się od nakryć głowy pozostałych kapłanów (Wj 28:39). Z przodu przymocowano do niego lśniącą płytkę ze szczerego złota, na której wyryte były słowa: „Świętość należy do Jehowy” (Wj 28:36). Nazywano ją „świętym znakiem poświęcenia” (Wj 29:6; 39:30).

Na lnianą szatę arcykapłan wkładał niebieski płaszcz bez rękawów (hebr. meʽíl). Prawdopodobnie on także został utkany w jednym kawałku, a wokół otworu u góry miał wzmocnioną obwódkę, żeby się nie rozdarł. Wkładano go przez głowę. Był krótszy niż długa szata lniana, a do dolnego brzegu miał przymocowane na przemian złote dzwoneczki i jabłka granatu z niebieskiej, purpurowej i szkarłatnej przędzy. Kiedy arcykapłan chodził po sanktuarium, słychać było dźwięk dzwoneczków (Wj 28:31-35).

Efod — przypominającą fartuch szatę, która składała się z części przedniej i tylnej, a sięgała poniżej pasa — nosili wszyscy kapłani, a czasami nawet inne osoby (1Sm 2:18; 2Sm 6:14). Ale efod będący elementem uroczystych szat arcykapłana został w szczególny sposób wyhaftowany. Wykonano go z delikatnego skręcanego lnu, niebieskiego włókna, wełny barwionej czerwonawą purpurą, przędzy barwionej szkarłatem z czerwców oraz ze złotych nitek (złoto rozklepano na cienkie arkusze, z których nacięto nitek) (Wj 39:2, 3). Dwa naramienniki prawdopodobnie ciągnęły się po obu stronach tylnej części efodu, od ramion do przepaski. Na szczycie każdego naramiennika znajdował się kamień onyksowy w złotej oprawie, a na każdym kamieniu wyryto po sześć imion synów Izraela (Jakuba), w kolejności ich narodzin. Efod był obwiązany w pasie przepaską z tego samego materiału, która była „na nim” — prawdopodobnie przymocowana do niego na stałe (Wj 28:6-14).

Bez wątpienia najkosztowniejszą i najokazalszą częścią ubioru arcykapłana był napierśnik sądu. Wykonano go z tych samych materiałów co efod, w kształcie prostokąta o długości dwa razy większej niż szerokość, tak iż po złożeniu we dwoje tworzył coś w rodzaju kwadratowej kieszeni o boku długości ok. 22 cm (zob. NAPIERŚNIK). Był ozdobiony 12 kamieniami szlachetnymi w złotych oprawach — na każdym wygrawerowano imię jednego z synów Izraela. Kamienie te: rubin, topaz, szmaragd i inne, uszeregowano w czterech rzędach. W rogach napierśnika wykonano złote pierścienie — przez dwa górne przechodziły dwa złote łańcuszki, splecione robotą powroźniczą, przymocowane do naramienników efodu. Do dwóch dolnych pierścieni był przywiązany niebieski sznur, łączący