których łączna wartość wynosiła 50 000 sztuk srebra (tzn. 37 200 dolarów, jeśli były to denary) (Dz 8:9-13; 19:19).

Naturalne pragnienie poznania przyszłości człowiek zaspokaja przez oddawanie czci i służenie Wspaniałemu Stwórcy, ponieważ Bóg przez swój kanał łączności życzliwie objawia to, co ludzie dla swego dobra powinni wiedzieć wcześniej (Am 3:7). Ale kto odwraca się i oddala od Jehowy — od początku znającego koniec każdej sprawy — ten łatwo ulega wpływowi demonów. Wymownym przykładem może być Saul, który początkowo pytał o przyszłe wydarzenia Jehowę, lecz gdy z powodu swej niewierności został przez Niego odrzucony, zdał się na kierownictwo demonów (1Sm 28:6, 7; 1Kn 10:13, 14).

A zatem poznanie prawdy objawionej przez Boga nie ma nic wspólnego ze zdobywaniem informacji za pośrednictwem wróżbiarstwa. Tych, którzy w dążeniu do odgadnięcia przyszłości uciekają się do wróżb, niewidzialne siły demoniczne często wprawiają w silne drgawki. Niekiedy sami wprowadzają się w trans, słuchając dziwacznej muzyki i przyjmując narkotyki. Natomiast prawdziwi słudzy Jehowy przemawiający pod wpływem ducha świętego nigdy nie doświadczają takich zaburzeń fizycznych czy psychicznych (Dz 6:15; 2Pt 1:21). Prorocy Boży pełnili swą służbę odpowiedzialnie i bezpłatnie, tymczasem pogańscy wróżbici samolubnie czerpali ze swego rzemiosła zyski.

Żadnej formy wróżbiarstwa Biblia nie przedstawia w korzystnym świetle. Często potępia spirytystyczne praktyki wróżbiarskie na równi z cudzołóstwem i rozpustą (2Kl 9:22; Nah 3:4; Mal 3:5; Gal 5:19, 20; Obj 9:21; 21:8; 22:15). Grzech wróżbiarstwa jest w oczach Boga porównywalny z buntowniczością (1Sm 15:23). Nie ma więc podstaw biblijnych, by kontakty Jehowy z Jego sługami uznawać za formę „dobrego” wróżbiarstwa.

Jehowa krzyżuje szyki wróżbitom. Nieograniczoną moc Jehowy w porównaniu ze znikomymi możliwościami wróżbitów uprawiających magię dobitnie ukazują wydarzenia z czasów Mojżesza i Aarona. Gdy na oczach faraona laska Aarona stała się wężem, egipscy czarownicy najwyraźniej potrafili dokonać podobnego cudu. Jakże jednak zostali upokorzeni, kiedy laska Aarona połknęła ich laski! Najwyraźniej też potrafili zamienić wodę w krew i rozmnożyć w kraju żaby. Ale gdy za sprawą Jehowy proch zamienił się w komary, mimo swej znajomości sztuk tajemnych musieli przyznać, że jest w tym „palec Boży” (Wj 7:8-12, 19-22; 8:5-11, 16-19; 9:11).

Niegodziwy Haman, chcąc ustalić najbardziej dogodny czas na wytracenie ludu Jehowy, rozkazał (zapewne jakiemuś astrologowi) rzucać „pur, czyli los, dzień po dniu i miesiąc po miesiącu” (Est 3:7-9). W pewnym komentarzu do tego wersetu powiedziano: „Stosując taką metodę ustalenia najodpowiedniejszego dnia na przeprowadzenie swej okrutnej intrygi, Haman postąpił zgodnie ze zwyczajem królów i możnowładców perskich, którzy nigdy nie podejmowali żadnych działań bez konsultacji z astrologami i upewnienia się co do szczęśliwej godziny” (Commentary on the Whole Bible, red. R. Jamieson, A. R. Fausset i D. Brown). Na podstawie tej wróżby Haman niezwłocznie przystąpił do realizacji swojego niegodziwego planu. Jehowa jednak ponownie pokazał, że ma moc wybawić swój lud, a Haman, który zaufał wróżbom, został powieszony na palu przygotowanym dla Mardocheusza (Est 9:24, 25).

Wyższość mocy Jehowy nad siłami okultystycznymi wyraźnie widać było też wtedy, gdy Moabici, „mając w ręku zapłatę za wróżbę”, przyszli nająć mezopotamskiego wróżbitę Balaama, by przeklął Izraelitów (Lb 22:7). Chociaż Balaam próbował „poszukać złowieszczych znaków”, za sprawą Jehowy wypowiadał same błogosławieństwa. Zmuszony przez Boga, w jednej ze swych przypowieści oznajmił: „Przeciw Jakubowi nie ma złowieszczego zaklęcia ani żadnej wróżby przeciw Izraelowi” (Lb rozdz. 23, 24).

„Duch Pytona”. W macedońskim mieście Filippi Paweł spotkał służącą opętaną przez „ducha — demona wróżbiarstwa”, dosłownie „ducha Pytona” (gr. pneúma pýthona; Dz 16:16). Pyton to imię mitycznego węża, strażnika świątyni w greckich Delfach i tamtejszej wyroczni. Z czasem słowo pýthon zaczęło oznaczać osobę, która potrafi przepowiadać przyszłość, oraz ducha, który przez nią przemawia. Wprawdzie później było też używane jako synonim brzuchomówcy, ale w tym miejscu Dziejów Apostolskich odnosiło się do demona, który umożliwiał owej dziewczynie przepowiadanie przyszłości.

Sytuacja lub zjawisko uznawane za znak czegoś dobrego lub złego, co ma się wydarzyć w przyszłości (Rdz 30:27; Lb 24:1). Prawo Boże dane Izraelowi wyraźnie zabraniało wypatrywania znaków wróżebnych, będącego formą wróżbiarstwa (Kpł 19:26; Pwt 18:10). Ale odstępcy, tacy jak judzki król Manasses, nie przestrzegali tego zakazu (2Kl 17:17; 21:6). Ponieważ Biblia potępia tę praktykę, wypowiedź wiernego Józefa, że używa swego srebrnego kielicha do odczytywania znaków wróżebnych, najwyraźniej stanowiła tylko element pewnego fortelu (Rdz 44:5, 15). Józef nie chciał być postrzegany jako czciciel Jehowy, lecz jako zarządca kraju, w którym panuje religia fałszywa. W ten sposób ukrył, kim jest naprawdę, i nie dał braciom żadnych podstaw do podejrzeń, że coś go z nimi łączy (zob. WRÓŻBIARSTWO).

W Przekładzie Nowego Świata słowo „wrzód” jest tłumaczeniem dwóch hebrajskich słów: szechín i mazòr. Pierwsze z nich oznacza miejscowy, bolesny stan zapalny skóry wywołany nie zranieniem, lecz zakażeniem przez bakterie mieszków włosowych albo gruczołów potowych bądź łojowych, zwany ropniem lub czyrakiem. Zaczyna się on od niewielkiego, czerwonego obrzęku, a w końcu w zmienionym miejscu gromadzi się ropa i powstaje twardy czop. Niekiedy na zakażonym ciele może się rozwinąć kilka ropni i wtedy mówi się o czyraku mnogim (karbunkule). Stanowi on większe zagrożenie niż pojedynczy czyrak, gdyż obejmuje większą powierzchnię, bywa bardziej bolesny i niekiedy towarzyszy mu ból głowy, gorączka oraz ogólne wyczerpanie. Może nawet przyprawić chorego o śmierć.

Kiedy Jehowa poraził Egipt szóstą plagą, na jego mieszkańcach i ich zwierzętach wystąpiły „wrzody pokrywające się pęcherzami” (Wj 9:8-11). Mogły to być duże, guzowate wykwity ropne, które przypominały pęcherze i prawdopodobnie obejmowały znaczną powierzchnię skóry. Jednakże krótki opis biblijny nie pozwala na jednoznaczne utożsamienie tych zmian z którąś z chorób znanych obecnie.

Izraelitów ostrzeżono, że jeśli będą nieposłuszni Bogu, On dotknie ich „ropniem egipskim”. Powiedziano im też: „Jehowa dotknie cię złośliwym ropniem [hebr. biszchín raʽ] na kolanach i nogach, z którego nie zdołasz się wyleczyć, od spodu twej stopy aż po czubek twej głowy” (Pwt 28:15, 27, 35).

Z Prawa Mojżeszowego wynikało, że na miejscu wygojonego wrzodu mogły się pojawić wykwity lub plamy przypominające trąd. Niekiedy objawy od razu wskazywały, że chory jest dotknięty trądem, toteż uznawano go za nieczystego; w innych wypadkach poddawano go siedmiodniowej kwarantannie. Jeżeli po tym czasie zmiana chorobowa się nie rozprzestrzeniła, kapłan stwierdzał ‛zapalenie wrzodu’ i uznawał daną osobę za czystą (Kpł 13:18-23).

Szatan poraził Hioba „złośliwym wrzodem [biszchín raʽ] od spodu stopy aż po czubek głowy” (Hi 2:7). Trudno dokładnie zidentyfikować tę chorobę. Udręczony Hiob skrobał się glinianą skorupą (Hi 2:8). Jego oddech stał się cuchnący, ciało przeszywał przejmujący ból, a skóra pokryła się czerwiami i strupami, sczerniała i odpadała (Hi 7:5; 19:17; 30:17, 30).

O judzkim królu Ezechiaszu, który cierpiał z powodu wrzodu, powiedziano, że „śmiertelnie zachorował”. Za radą Izajasza na wrzód położono okład ze sprasowanych fig i wtedy Ezechiasz stopniowo odzyskał zdrowie (2Kl 20:1, 7; Iz 38:1, 21). Stało się to jednak nie tylko dzięki naturalnemu środkowi leczniczemu, ale przede wszystkim dzięki działaniu Jehowy (2Kl 20:5).

Drugim hebrajskim słowem tłumaczonym na „wrzód” jest mazòr. Zdaniem niektórych uczonych odnosi się ono do rany, która wymaga wyciśnięcia gromadzących się w niej substancji. W Chrześcijańskich Pismach Greckich wrzód jest określany słowem hélkos, które pojawia się też w Septuagincie w Wyjścia 9:9 i Hioba 2:7 jako odpowiednik hebrajskiego wyrazu szechín.

Słowa mazòr i hélkos mogą także oznaczać ubytek w tkankach, który nie jest typową raną, ale czasami powstaje w wyniku niewielkiego urazu, np. otarcia skóry. Takie ubytki tworzą się na zewnątrz lub wewnątrz — na skórze lub błonie śluzowej. Często ropieją i powodują stopniowy rozpad i obumieranie zajętej tkanki. Owrzodzenie połączone ze stanem zapalnym i piekącym bólem nierzadko występuje na podudziach.

Znaczenie przenośne. O Efraimie (Izraelu) proroczo powiedziano, że jest chory, a o Judzie, że ma „wrzód”; ich stan był spowodowany czynieniem zła, co pociągnęło za sobą utratę łaski Bożej. Zamiast zaufać, że Jehowa ochroni ich przed wrogami, Izraelici daremnie szukali pomocy u króla Asyrii, który nie mógł usunąć z nich tego „wrzodu” (Oz 5:13). Również o Syjonie, którego mieszkańcy zostali uprowadzeni do Babilonu, napisano, że był trapiony przez wrzód (Jer 30:12-15, 17; por. Łk 16:20, 21; Obj 16:2, 10, 11).

Zobacz BRAMA.

Zobacz SŁONE, MORZE.

Termin będący tłumaczeniem hebrajskiego wyrazu mizrách, który dosłownie znaczy „wschód słońca” (Pwt 3:27; 1Kn 4:39), oraz grupy rzeczowników pochodnych od czasownika kadám, czyli „być, znajdować się przed” (Eze 48:2). Kiedy