jego zastosowania. Dzięki korzystaniu z tej nadanej przez Boga władzy zbór zachowuje czystość oraz uznanie w Jego oczach. Apostoł Paweł, któremu też powierzono taką władzę, polecił usunąć ze zboru rozpustnika i kazirodcę, który współżył z żoną swego ojca (1Ko 5:1, 5, 11, 13). Wykluczył również Hymeneusza i Aleksandra (1Tm 1:19, 20). Natomiast Diotrefes najwyraźniej podejmował nieuzasadnione próby wykluczania współwyznawców (3Jn 9, 10).

Do wykroczeń, które mogą prowadzić do wykluczenia ze zboru chrześcijańskiego, należą: rozpusta, cudzołóstwo, homoseksualizm, chciwość, zdzierstwo, kradzież, kłamstwo, pijaństwo, rzucanie obelg, spirytyzm, morderstwo, bałwochwalstwo, odstępstwo i wywoływanie podziałów w zborze (1Ko 5:9-13; 6:9, 10; Tyt 3:10, 11; Obj 21:8). Zanim się wykluczy kogoś, kto propaguje sekciarskie poglądy, należy go życzliwie ostrzec raz i drugi. W zborze chrześcijańskim obowiązuje zasada wyłuszczona w Prawie Mojżeszowym, że oskarżenie musi być oparte na zeznaniach dwóch lub trzech świadków (1Tm 5:19). Osoby trwające w grzechu należy upominać na podstawie Pisma Świętego wobec „obserwatorów” (np. tych, którzy zeznawali w sprawie ich grzesznego postępowania), żeby także oni odczuwali zdrową bojaźń i nie popełnili takiego grzechu (1Tm 5:20; zob. UPOMNIENIE).

Pismo Święte wzywa też członków zboru chrześcijańskiego, by przestali obcować z tymi, którzy są nieporządni i nie postępują właściwie, choć nie zasługują na całkowite wykluczenie. Paweł napisał o kimś takim do chrześcijan w Tesalonice: „Przestańcie z nim obcować, żeby się zawstydził. Jednakże nie uważajcie go za nieprzyjaciela, lecz w dalszym ciągu napominajcie jak brata” (2Ts 3:6, 11, 13-15).

Natomiast jeśli chodzi o kogoś, kto był chrześcijaninem, ale sam się odłączył od zboru lub został z niego wykluczony, Paweł polecił, żeby ‛przestać się z takim zadawać’, a apostoł Jan napisał: „Wcale go nie przyjmujcie do domu ani nie zwracajcie się do niego z pozdrowieniem” (1Ko 5:11; 2Jn 9, 10).

Jeżeli po wykluczeniu ze zboru ktoś okazuje szczerą skruchę, może do niego powrócić (2Ko 2:5-8). Stanowi to również ochronę dla zboru, by nie dał się przechytrzyć Szatanowi i nie popadł z jednej skrajności w drugą, przechodząc od pobłażania złu do nadmiernej surowości i braku przebaczenia (2Ko 2:10, 11).

Zobacz GRZECH.

Hebrajski czasownik gaʼál, pojawiający się po raz pierwszy w Rodzaju 48:16 (‛wybawiać’), oznacza też „wykupić” lub „odkupić” i odnosi się do odkupienia własności czy dziedzictwa bliskiego krewnego lub do wykupienia jego samego z niewoli; słowa tego używano także w stosunku do mściciela krwi (Ps 74:2; Iz 43:1). Obowiązek wystąpienia w roli wykupiciela (hebr. goʼél) przypadał krewnym najwyraźniej w następującej kolejności: 1) brat, 2) stryj, 3) syn stryja, 4) jakikolwiek inny powinowaty (Kpł 25:48, 49; por. kolejność podaną w Lb 27:5-11; zob. MŚCICIEL KRWI).

Prawo Mojżeszowe przewidywało, że jeśli zubożały Izraelita sprzedał siebie w niewolę, wykupiciel mógł go z niej wykupić (Kpł 25:47-54). Jeżeli ktoś sprzedał swą dziedziczną posiadłość, wykupiciel mógł ją odkupić i zwrócić pierwotnemu właścicielowi (Kpł 25:25-27). Nie można jednak było wykupić niczego, co zostało „poświęcone” lub „poświęcone na zagładę”, nawet jeśli to było ludzkie życie (Kpł 27:21, 28, 29; zob. RZECZ POŚWIĘCONA).

Przykład wykupu, którego dokonał goʼél, można znaleźć w Księdze Rut. Kiedy Rut powiedziała swej teściowej, Noemi, że zbierała pokłosie na polu Boaza, ta zawołała uradowana: „Mąż ten jest z nami spokrewniony. To jeden z naszych wykupicieli” (Rut 2:20). Boaz zgodził się wziąć na siebie ten obowiązek i uroczyście dokonał wykupu wobec sędziów i świadków, ale dopiero wtedy, gdy ze swych praw zrezygnował człowiek, który był bliżej niż on spokrewniony z Noemi (Rut 3:9, 12, 13; 4:1-17).

Jehowa jako Wykupiciel. Składając w ofierze swego jednorodzonego Syna, Jehowa wystąpił w roli Wykupiciela ludzkości i wykupił ją od grzechu i śmierci oraz z mocy grobu. Syn Boży musiał przyjść na ziemię i „pod każdym względem stać się podobny do swych ‚braci’” jako ‛współuczestnik ciała i krwi’, wskutek czego został bliskim krewnym rodziny ludzkiej (Heb 2:11-17). Apostoł Paweł napisał do chrześcijan: „Przez niego dostępujemy uwolnienia na podstawie okupu dzięki jego krwi” (Ef 1:7; por. Obj 5:9; 14:3, 4; więcej szczegółów podano pod hasłem OKUP).

Wyrażenie to nawiązuje do faktu, iż Jehowa nie toleruje żadnej rywalizacji, tzn. nie pozwala oddawać czci innym bogom. Hebrajskie słowo kannáʼ jest używane tylko w odniesieniu do Boga i oznacza „wymagający wyłącznego oddania; zazdrosny” (Wj 20:5, przyp. w NW; zob. ZAZDROŚĆ, GORLIWOŚĆ).

Bóg nie odda nikomu należnej Jemu chwały (Iz 42:8). Kto przestaje okazywać Mu wyłączne