(„od [należący do] Pallu”).

Rodzina Rubenitów pochodząca od Pallu (Lb 26:5).

(hebr. tamár, tòmer, Sdz 4:5; gr. foíniks).

Palma daktylowa (Phoenix dactylifera), obecnie występująca tylko w niektórych częściach Palestyny, niegdyś porastała całą tę krainę i najwyraźniej była typową rośliną dla tego regionu, podobnie jak w dolinie Nilu w Egipcie. Po zburzeniu Jerozolimy przez Rzymian cesarz Wespazjan kazał wybić monety z wizerunkiem płaczącej kobiety siedzącej pod palmą i napisem „IVDAEA CAPTA” (ILUSTRACJA, t. 2, s. 751).

Palmy kojarzyły się z oazami i stanowiły upragniony widok dla osób wędrujących przez pustynię; 70 palm rosło przy 12 źródłach w Elim, drugim miejscu obozowania Izraelitów po przejściu przez Morze Czerwone (Wj 15:27; Lb 33:9). Dzięki długim korzeniom, które mogą czerpać wodę z pokładów niedostępnych dla innych roślin, palmy dobrze rosną nawet w warunkach pustynnych.

W czasach biblijnych wiele palm rosło wokół Jeziora Galilejskiego (Wojna żydowska, III, X, 8 [516, 517]), jak również na niżej położonych terenach w upalnej dolinie Jordanu; szczególnie dużo było ich wokół En-Gedi (Engade) (Dawne dzieje Izraela, IX, I, 2) i Jerycha, nazywanego „miastem palm” (Pwt 34:3; Sdz 1:16; 3:13; 2Kn 28:15). Niektóre rosły również na wyżej położonych terenach, np. „palma Debory” w górzystym regionie Efraima (Sdz 4:5). Na pewno występowały też wokół Jerozolimy, gdyż ich liście wykorzystywano w okresie Święta Szałasów (Kpł 23:40; Neh 8:15), a także użyto ich podczas wjazdu Jezusa do miasta (Jn 12:12, 13). Nazwa jednego z miast wybudowanych przez Salomona, Tamar, znaczy właśnie „palma” (1Kl 9:17, 18). Krainę, gdzie leżały Tyr i Sydon, nazwano później Fenicją od greckiego słowa foíniks („palma”) (Dz 11:19; 15:3) i prawdopodobnie takie samo jest znaczenie nazwy miasta Feniks na Krecie (Dz 27:12).

Wysoka i smukła palma, której pojedynczy, prosty pień o wysokości do 30 m jest zwieńczony pękiem długich, pierzastych liści, urzeka swym pięknem. Dziewczęta, którym nadano imię Tamar („palma”), z pewnością były z niego dumne — nosiła je synowa Judy (Rdz 38:6), siostra Absaloma (2Sm 13:1) oraz jego córka, o której powiedziano, że była „kobietą o nader pięknym wyglądzie” (2Sm 14:27). Smukłą postać Szulamitki przyrównano do palmy, a jej piersi — do gron daktyli (PnP 7:7, 8). Spiralne ułożenie włókien w zdrewniałej kłodzinie sprawia, że roślina ta jest wyjątkowo giętka i mocna.

Palma zaczyna w pełni plonować dopiero po 10—15 latach i owocuje przez jakieś 100 lat, po czym jej wydajność spada i pod koniec drugiego stulecia roślina umiera. Owoce tworzą ogromne zwisające grona, a ich zbiór przypada na przełom sierpnia i września. Arabowie mówią, że palma ma tyle zastosowań, ile jest dni w roku. Owoce palmy wykorzystuje się na wiele sposobów, a z jej liści wyplata się dachy i ściany domów, jak również płoty, maty, kosze, a nawet naczynia. Z włókien sporządza się sznury i liny do łodzi. Nasiona, czyli pestki daktyli, po zmieleniu służą za karmę dla wielbłądów. Z palmy pozyskuje się ponadto cukier, olej, garbniki i żywicę, a z jej soku wytwarza się wysokoprocentowy napój alkoholowy zwany arakiem.

Ze względu na smukłość, piękno i płodność palm ryte wizerunki tych drzew stanowiły stosowną ozdobę drzwi i ścian świątyni Salomona (1Kl 6:29, 32, 35; 2Kn 3:5), jak również boków wózków używanych do służby świątynnej (1Kl 7:36, 37). W świątyni ukazanej w wizji Ezechielowi palmy zdobiły pilastry jej bram oraz odrzwia i ściany samej świątyni (Eze 40:16-37; 41:15-26). Ponieważ palma jest prosta, wysoka i daje obfity owoc, stanowi też trafny symbol prawego człowieka ‛zasadzonego na dziedzińcach domu Jehowy’ (Ps 92:12, 13).

Okoliczność, iż ludzie witający Jezusa jako „króla Izraela” (Jn 12:12, 13) mieli gałęzie palmowe, najwyraźniej stanowiła przejaw hołdu i podporządkowania mu się jako królowi. W Objawieniu 7:9, 10 o członkach „wielkiej rzeszy” podobnie powiedziano, że trzymają w ręku gałęzie palmowe i przypisują swe wybawienie Bogu i Barankowi.

Narzędzie śmierci, na którym stracono Jezusa Chrystusa (Mt 27:32-40; Mk 15:21-30; Łk 23:26; Jn 19:17-19, 25). W klasycznej grece słowo stauròs, oddane w Przekładzie Nowego Świata przez „pal męki”, oznacza przede wszystkim słup, pal lub kół i nic nie przemawia za tym, by pisarze Chrześcijańskich Pism Greckich nazywali nim skrzyżowane kawałki drewna (zob. ZAWIESZENIE NA PALU; Dodatek 6 w GNŚ).

W książce The Non-Christian Cross (Londyn 1896, ss. 23, 24) J. D. Parsons napisał: „W oryginalnej grece licznych pism tworzących Nowy Testament nie ma ani jednego zdania, z którego by nawet pośrednio wynikało, że użyty w wypadku Jezusa stauros był inny niż zwykły stauros, nie mówiąc już o tym, żeby składał się on nie z jednego kawałka drewna, lecz z dwóch, zbitych w formie krzyża. (...) Nasi nauczyciele wyraźnie wprowadzają nas w błąd, gdy w tłumaczeniu greckich dokumentów kościoła na nasz język ojczysty oddają słowo stauros przez ‚krzyż’ i gdy to popierają umieszczaniem w naszych słownikach wyjaśnienia, iż stauros znaczy krzyż, nie informując dokładnie, że za czasów apostolskich nie takie było jego podstawowe znaczenie, że takiego znaczenia nie nabrało ono potem jeszcze przez długi czas, a jeśli w ogóle do tego doszło, to tylko dlatego, iż pomimo braku przekonywających dowodów z jakiegoś względu zakładano, że ten jeden stauros, na którym stracono Jezusa, miał taki szczególny kształt”.

Dlaczego Jezus musiał umrzeć na palu. Izraelici zobowiązali się przestrzegać Prawa, które nadał im Jehowa (Wj 24:3). Jednakże jako potomkowie grzesznego Adama, nie potrafili robić tego w sposób doskonały, toteż dostali się pod przekleństwo Prawa. Aby to szczególne przekleństwo mogło zostać z nich zdjęte, Jezus musiał zawisnąć na palu jak przeklęty zbrodniarz. Apostoł Paweł wyjaśnił to następująco: „Wszyscy bowiem, którzy polegają na uczynkach prawa, są pod przekleństwem, bo jest napisane: ‚Przeklęty każdy, kto nie trwa we wszystkich rzeczach zapisanych w zwoju Prawa, aby je czynić’. (...) Chrystus przez nabycie uwolnił nas od przekleństwa Prawa, stawszy się za nas przekleństwem, ponieważ jest napisane: ‚Przeklęty każdy zawieszony na palu’” (Gal 3:10-13).

Znaczenie przenośne. „Pal męki” czasami wyobraża cierpienia, hańbę lub udręki związane z naśladowaniem Jezusa Chrystusa. On sam powiedział: „Kto nie przyjmuje swego pala męki i nie idzie za mną, nie jest mnie godzien” (Mt 10:38; 16:24; Mk 8:34; Łk 9:23; 14:27). Wyrażenie to bywa też synonimem męczeńskiej śmierci Jezusa, która umożliwia ludziom wykupienie z grzechu i pojednanie jej z Bogiem (1Ko 1:17, 18).

Śmierć Jezusa na palu męki dała podstawy do usunięcia Prawa, które oddzielało Żydów od nie-Żydów. Dzięki niej jedni i drudzy mogli się „w pełni z Bogiem pojednać w jednym ciele przez pal męki” (Ef 2:11-16; Kol 1:20; 2:13, 14). Gorszyło to wielu Żydów, według których nieodzownym warunkiem zaskarbienia sobie uznania Bożego było obrzezanie i trzymanie się Prawa Mojżeszowego. Dlatego apostoł Paweł napisał: „Jeżeli zaś ja, bracia, dalej głoszę obrzezanie, to dlaczego dalej jestem prześladowany? Przecież wtedy zostałaby zniesiona przyczyna zgorszenia — pal męki” (Gal 5:11). „Wszyscy, którzy chcą się przypodobać w ciele — właśnie ci próbują was przymusić do obrzezania, byle tylko nie znosić prześladowania z powodu pala męki Chrystusa, Jezusa. Co do mnie, obym się nigdy nie chlubił, chyba że palem męki naszego Pana, Jezusa Chrystusa, przez którego świat dla mnie zawisł na palu, a ja dla świata” (Gal 6:12, 14). Paweł był przez Żydów prześladowany za głoszenie, iż chcąc dostąpić wybawienia, trzeba uwierzyć w wartość śmierci Jezusa na palu męki. On właśnie tak uczynił, dlatego uznawał świat za martwy, potępiony, zawieszony na palu, a w oczach świata sam był znienawidzonym przestępcą, straconym na palu.

Osoby, które zostały chrześcijanami, lecz potem pogrążyły się w niemoralnym postępowaniu, okazały się „nieprzyjaciółmi Chrystusowego pala męki” (Flp 3:18, 19). Swymi uczynkami dowiodły, że nie cenią dobrodziejstw płynących z męczeńskiej śmierci Jezusa. ‛Podeptały Syna Bożego i za pospolitą uznały wartość krwi przymierza, którą zostały uświęcone’ (Heb 10:29).

(skrócona forma imienia Paltiel).

1. Naczelnik z plemienia Beniamina, wybrany do grupy 12 zwiadowców, którzy w r. 1512 p.n.e. przeprowadzili rozpoznanie w ziemi Kanaan. Ojcem jego był Rafu (Lb 13:2, 3, 9, 27-33).

2. Zobacz PALTIEL 2.

(„sprawcą mego ocalenia jest Bóg”).

1. Syn Azzana; przedstawiciel plemienia Issachara podczas podziału Ziemi Obiecanej na dziedziczne posiadłości (Lb 34:17, 18, 26).

2. Syn Laisza, pochodzący z Gallim. Kiedy Saul prześladował Dawida, wydał za Paltiego (Paltiela) swą córkę Michal, żonę Dawida (1Sm 25:44). Gdy Dawid został królem, zażądał od Abnera i Isz-Boszeta, by mu ją oddano. To bardzo zasmuciło Paltiela, który szedł za nią i płakał, aż Abner kazał mu wrócić do domu (2Sm 3:13-16).

(„z [należący do] Bet-Pelet [lub: domu Peleta]”).

Przydomek Cheleca, jednego z mocarzy Dawida; na ogół uważa się, że określenie to nawiązuje do jego rodzinnej miejscowości Bet-Pelet (2Sm 23:8, 26). Na równoległych listach z 1 Kronik 11:27 i 27:10 Chelec nazwany jest „Pelonitą” (zob. PELONITA).

Królewska rezydencja monarchy; niekiedy także przestronna i okazała siedziba księcia lub kogoś wpływowego i zamożnego (Dn 4:4; Łk 11:21; zob. PAŁAC NAMIESTNIKA). Hebrajskie słowo hechál, oznaczające „pałac”, często odnoszono do świątyni jako miejsca przebywania Wszechwładnego Pana, Jehowy (1Sm 1:9; 1Kl 6:3; Ezd 5:14; Dn 5:3). Starożytne pałace niejednokrotnie przypominały