objaśniał słuchaczom przeczytany fragment (Łk 4:16). Postępowano tak wtedy już od wielu lat. „Mojżesz bowiem od starożytnych czasów miał w jednym mieście po drugim tych, którzy go głoszą, ponieważ w każdy sabat odczytuje się go na głos w synagogach” (Dz 15:21). Publiczne czytanie Prawa i Proroków było powszechnie przyjęte w synagogach i według źródeł rabinicznych odbywało się następująco: najpierw odczytywano Szemę, czyli swego rodzaju żydowskie wyznanie wiary, zaczerpnięte z Powtórzonego Prawa 6:4-9 i 11:13-21 oraz Liczb 15:37-41. Potem czytano urywek Tory, czyli Prawa (Pięcioksięgu), dzielonej na ogół tak, by zapoznać się z całością w ciągu roku. Następnie odczytywano haftarę, czyli fragmenty Proroków, które opatrywano stosownym komentarzem. Na zakończenie wygłaszano zachęcające przemówienie. Po takim publicznym czytaniu w synagodze w Antiochii Pizydyjskiej zaproszono Pawła, by wygłosił do zgromadzonych słowo zachęty (Dz 13:15).

W zborze chrześcijańskim. W I w. n.e. mało kto posiadał odpisy licznych zwojów biblijnych, toteż z ich treścią zapoznawano się dzięki publicznemu czytaniu. Apostoł Paweł polecił zborom, by na zebraniach chrześcijańskich publicznie czytano jego listy, a potem wymieniano się z innymi zborami i odczytywano też listy skierowane do nich (Kol 4:16; 1Ts 5:27). Młodemu nadzorcy chrześcijańskiemu Tymoteuszowi radził, by przykładał się do „publicznego czytania, do usilnego zachęcania, do nauczania” (1Tm 4:13).

Czytający publicznie mieli to robić płynnie (Hab 2:2). Ponieważ publiczne czytanie służy pouczaniu innych, lektor musi nie tylko doskonale rozumieć tekst, ale też dobrze wyczuwać intencje pisarza, by ich nie wypaczyć i nie wprowadzić słuchaczy w błąd. Według Objawienia 1:3 szczęśliwy jest zarówno ten, kto czyta na głos owo proroctwo, jak i ci, którzy słuchają i przestrzegają tego, co w nim napisano.

(z łac.: „popularny”).

Bogaty posiadacz ziemski z Malty, który po rozbiciu się u jej wybrzeży statku wiozącego Pawła i jego towarzyszy przez trzy dni życzliwie ich podejmował. Z kolei Paweł uzdrowił ojca Publiusza, dręczonego gorączką i czerwonką (Dz 28:7, 8).

Publiusz był „naczelnikiem wyspy”. Jak się wydaje, chodziło tu o oficjalny tytuł, taki jak „namiestnik”, prawdopodobnie określający głównego urzędnika rzymskiego na wyspie.

Zobacz SOWY.

Niewielkie pudełko z czterema fragmentami Prawa Mojżeszowego (Wj 13:1-10, 11-16; Pwt 6:4-9; 11:13-21), noszone przez żydowskich mężczyzn na czole i lewej ręce. Na temat zwyczaju przymocowywania do ciała takich pudełeczek, zwanych filakteriami, w dziele The Jewish Encyclopedia (1976, t. X, s. 21) powiedziano: „Przepis o noszeniu filakterii rabini wywodzili z czterech wersetów biblijnych (Powt. Pr. vi. 8, xi. 18; Wyj. xiii. 9, 16). Chociaż większość komentatorów interpretowała te wersety dosłownie, (...) zdaniem rabinów w Biblii podano tylko ogólną zasadę, natomiast jej zastosowanie i rozwinięcie jest wyłącznie kwestią tradycji i dedukcji”.

Jezus Chrystus potępił uczonych w piśmie i faryzeuszy za ‛poszerzanie pudełeczek z fragmentami Pisma, które nosili dla ochrony’ (Mt 23:5). Powiększając je, prawdopodobnie chcieli wywołać wrażenie, że bardzo gorliwie i sumiennie przestrzegają Prawa. Jak wynika ze słów Jezusa, uważali te pudełka za amulety. Greckie słowo fylaktérion oznacza przede wszystkim posterunek, warownię lub zabezpieczenie, ochronę (zob. PRZEPASKA MIĘDZY OCZAMI).

(z łac.: „skromny”).

Towarzysz Pawła w końcowym okresie życia apostoła. Przesłał pozdrowienia Tymoteuszowi (2Tm 4:21).

1. Imię, którym określono jednego z królów asyryjskich w 2 Królów 15:19 i 1 Kronik 5:26. Kiedy w Izraelu panował Menachem, Pul wtargnął do Palestyny i Menachem zapłacił mu daninę. Kwestia tożsamości Pula przez długi czas pozostawała nierozstrzygnięta. Niemniej obecnie większość uczonych jest zdania, że chodzi o asyryjskiego króla Tiglat-Pilesera III, gdyż na tabliczce z listą dynastyczną, znanej jako „Babilońska lista królów (A)”, występuje imię „Pulu”, a w odpowiednim miejscu „Kroniki synchronicznej” znajduje się imię zapisane w postaci „Tukultiapileszarra” (Ancient Near Eastern Texts, red. J. Pritchard, 1974, ss. 272, 273). Być może jako „Pul” był znany w Babilonie albo było to jego imię własne, a imię Tiglat-Pileser (Tilgat-Pilneser) przyjął po wstąpieniu na tron asyryjski. W takim wypadku zestawienie z 1 Kronik 5:26: ‛Pul, król Asyrii — Tilgat-Pilneser, król Asyrii’, odnosi się do jednej i tej samej osoby (zob. TIGLAT-PILESER [III]).

2. Kraj lub naród wymieniony jedynie w Izajasza 66:19 obok nazwy Tarszisz (prawdopodobnie pd. Hiszpania) i Lud (na pn. Afryki). Najwyraźniej