Zbory ściśle trzymały się wskazówek ciała kierowniczego, które nadzorowało też ustanawianie starszych (Tyt 1:1, 5). Zgodnie z jego zaleceniami, wydawanymi pod wpływem ducha świętego, w każdym zborze mianowano nadzorców i wspierających ich sług pomocniczych. Mężczyźni, którym powierzano tak odpowiedzialne funkcje, musieli spełniać określone wymagania (1Tm 3:1-13; Tyt 1:5-9). Podróżujący przedstawiciele ciała kierowniczego, tacy jak Paweł, naśladowali Chrystusa i byli dla współwyznawców wzorem (1Ko 11:1; Flp 4:9). Zresztą wszyscy duchowi pasterze mieli być „przykładami dla trzody” (1Pt 5:2, 3), okazywać serdeczną troskę o poszczególnych członków zboru (1Ts 2:5-12) i nieść pomoc osobom chorym pod względem duchowym (Gal 6:1; Jak 5:13-16; zob. NADZORCA; SŁUGA, USŁUGUJĄCY; STARSZY).

A zatem tak jak w zborze izraelskim Jehowa ustanowił starszych, naczelników, sędziów oraz urzędników (Joz 23:2), tak też zbór naśladowców Chrystusa powierzył pieczy wypróbowanych starszych (Dz 14:23). I podobnie jak w Izraelu odpowiedzialni mężczyźni występowali niekiedy w imieniu całej społeczności, np. w sprawach sądowniczych (Pwt 16:18), tak samo każdy zbór chrześcijański miał być reprezentowany w tego rodzaju sytuacjach przez godnych zaufania mężczyzn, których duch święty ustanowił nadzorcami (Dz 20:28; 1Ko 5:1-5). Jednak nieporozumienia między członkami zboru należało wyjaśniać zgodnie ze wskazówkami Jezusa Chrystusa zanotowanymi w Mateusza 18:15-17. (Początkowo wytyczne te odnosiły się również do zboru żydowskiego, ponieważ zostały podane, zanim Jehowa go odrzucił).

Jehowa Bóg rozmieścił członki duchowego „ciała” Chrystusowego „tak, jak mu się spodobało”. Paweł oświadczył: „Bóg tych umieścił w zborze: po pierwsze apostołów, po drugie proroków, po trzecie nauczycieli; potem potężne dzieła, potem dary uzdrawiania, pomocne usługi, zdolności kierowania, różne języki”. Nie wszyscy wykonywali takie same zadania, ale wszyscy byli w zborze potrzebni (1Ko 12:12-31). Paweł wyjaśnił, że apostołowie, prorocy, ewangelizatorzy, pasterze i nauczyciele zostali powołani „w celu korygowania świętych, dla dzieła usługiwania, dla budowania ciała Chrystusowego, aż wszyscy dojdziemy do jedności w wierze i w dokładnym poznaniu Syna Bożego, do męża dorosłego, do miary wzrostu właściwego pełni Chrystusowej” (Ef 4:11-16).

Zbór Izraela otrzymał od Boga prawa i miał pamiętać, iż „nie samym chlebem żyje człowiek, lecz człowiek żyje każdą wypowiedzią z ust Jehowy” (Pwt 8:1-3). Także Jezus Chrystus wiedział, że „nie samym chlebem ma żyć człowiek, lecz każdą wypowiedzią, która przechodzi przez usta Jehowy” (Mt 4:1-4). Dlatego zapewnia zborowi chrześcijańskiemu obfitość niezbędnego pokarmu duchowego. Jak wspomniał, udostępnia go „czeladzi” poprzez „niewolnika wiernego i roztropnego”. W proroctwie dotyczącym swej obecności i „zakończenia systemu rzeczy” Jezus zaznaczył, że „pan” tego „niewolnika” miał po przybyciu ustanowić go „nad całym swoim mieniem” (Mt 24:3, 45-47).

W zborze izraelskim przywiązywano bardzo dużą wagę do zgromadzeń mających na celu wielbienie Jehowy i analizowanie Jego praw (Pwt 31:12; Neh 8:1-8). Tak samo w chrześcijańskim zborze Bożym ogromną rolę odgrywają wspólne zebrania, na których oddaje się cześć Jehowie i studiuje Pismo Święte. Adresatów Listu do Hebrajczyków usilnie zachęcono, by nie opuszczali takich zebrań (Heb 10:24, 25). W synagogach, powstałych w nieco późniejszym okresie historii Żydów, czytano i objaśniano Pisma, modlono się i wysławiano Boga. Te same elementy zostały przeniesione do chrześcijańskich miejsc zebrań, aczkolwiek bez rytuałów, w które z czasem obrosły nabożeństwa synagogalne. W synagogach nie było wyodrębnionej klasy duchownych — czytać i komentować Pisma mógł każdy pobożny Żyd. Również w zborze wczesnochrześcijańskim nie istniał podział na kler i laików. Oczywiście tak jak w synagogach, kobiety nie nauczały ani nie sprawowały zwierzchnictwa nad mężczyznami (1Tm 2:11, 12).

Jehowa, który zorganizował naśladowców Jezusa Chrystusa w zbory, „nie jest Bogiem nieporządku, lecz pokoju”, dlatego na spotkaniach chrześcijańskiego zboru Bożego panował ład i porządek, co przyczyniało dobrodziejstw duchowych wszystkim obecnym (1Ko 14:26-35, 40; zob. ZGROMADZENIE).

Zobacz BROŃ, ZBROJA.

Zobacz UMIEJĘTNOŚĆ MYŚLENIA.

Ten, kto zawodzi czyjeś zaufanie, nie dotrzymuje podjętych zobowiązań albo sprzeniewierza się swemu krajowi bądź władcy. Największym wiarołomcą opisanym w Biblii był „Judasz Iskariot, który się stał zdrajcą” (Łk 6:16). Grecki rzeczownik prodòtes („ten, kto wydaje; zdrajca”, od czasownika oznaczającego „wydawać; przekazywać; zdradzać”) trafnie określa Judasza, który został powołany do grona apostołów, ale