względu na bliskie kontakty z domem królewskim zdolni eunuchowie często dochodzili do wysokich stanowisk. W szerszym znaczeniu określenie „eunuch” odnosiło się także do urzędników pełniących obowiązki na dworze króla, niekoniecznie będących kastratami.

Według przymierza Prawa eunuch nie mógł wejść do zboru ludu Bożego (Pwt 23:1). Dlatego nic nie wskazuje na to, by w Izraelu na potrzeby służby w pałacu królewskim okaleczano jakichś Izraelitów lub osiadłych przybyszów. W myśl Prawa Mojżeszowego niewolników należało obrzezać, a nie wykastrować. Natomiast wśród pogańskich narodów Wschodu istniał zwyczaj czynienia eunuchów z niektórych chłopców uprowadzonych do niewoli.

Eunuchem nazwano dworzanina, który sprawował pieczę nad skarbem królowej etiopskiej i któremu głosił Filip. Był nawróconym na judaizm prozelitą i przybył do Jerozolimy, by wielbić Boga. Ponieważ jednak według Prawa człowiek wykastrowany nie miał wstępu do zboru Izraela, określenie eunoúchos zostało tu użyte nie w sensie dosłownym, ale w znaczeniu „dworzanin” (Dz 8:26-39; Pwt 23:1). Etiopczyk Ebed-Melech, który uratował proroka Jeremiasza uwięzionego w cysternie, był eunuchem na dworze króla Sedekiasza. Wydaje się, że również w tym wypadku, jak w wielu innych miejscach, słowo to oznacza urzędnika. Ebed-Melech najwyraźniej cieszył się sporym poważaniem. Wstawił się za Jeremiaszem bezpośrednio u Sedekiasza i otrzymał 30 ludzi, żeby uwolnić proroka (Jer 38:7-13).

Jehowa złożył pocieszającą obietnicę, że nastanie czas, gdy uzna eunuchów za swoich sług, a jeśli będą posłuszni, da im imię lepsze od synów i córek. Odkąd Jezus Chrystus zniósł Prawo, każdy, kto okazuje wiarę — bez względu na wcześniejszy stan lub pozycję — może zostać duchowym synem Bożym. Cielesne podziały straciły znaczenie (Iz 56:4, 5; Jn 1:12; 1Ko 7:24; 2Ko 5:16).

W Mateusza 19:12 Jezus Chrystus mówił o trzech rodzajach eunuchów: „Są bowiem eunuchowie, którzy się takimi narodzili z łona matki, i są eunuchowie, którzy zostali uczynieni eunuchami przez ludzi, i są eunuchowie, którzy się sami uczynili eunuchami ze względu na królestwo niebios. Kto może uczynić temu miejsce, niech temu miejsce uczyni”. Ci, o których powiedziano, że ‛sami się uczynili eunuchami’ ze względu na królestwo, to osoby zachowujące wstrzemięźliwość seksualną, by poświęcić się służbie dla Boga. Apostoł Paweł uznał takie postępowanie za ‛lepsze’ w wypadku chrześcijan, którzy nie ‛płoną namiętnością’. Osoby te mogą służyć Panu z większą stałością i „bez rozpraszania uwagi” (1Ko 7:9, 29-38). Tacy „eunuchowie” nie zostali fizycznie okaleczeni, ale dobrowolnie pozostają w stanie wolnym. Biblia nie zaleca składania ślubu celibatu, a ‛zabranianie zawierania związków małżeńskich’ potępiono w niej jako jeden z przejawów odstępstwa. Nawet niektórzy apostołowie mieli żony (1Tm 4:1-3; Mt 8:14; Mk 1:30; Łk 4:38; 1Ko 9:5; zob. DWORZANIN).

Gwałtowny wiatr pn.-wsch., który uderzył na statek, gdy Paweł płynął z miejsca o nazwie Piękne Przystanie do portu Feniks na pd. wybrzeżu Krety (Dz 27:14). Wicher ów, zwany przez maltańskich żeglarzy gregale, to najbardziej gwałtowny wiatr na Morzu Śródziemnym, niezwykle niebezpieczny dla statków z dużymi żaglami, które w czasie takiego sztormu łatwo mogły się wywrócić. Z tego powodu żeglarze, gdy już nie byli w stanie utrzymać statku dziobem do fali, w obawie przed ugrzęźnięciem na mieliznach u pn. wybrzeży Afryki „spuścili osprzęt i byli unoszeni” (Dz 27:15-17). Meteorolodzy rozróżniają pięć rodzajów gregale, które powstają, gdy obszary niskiego ciśnienia nad Libią lub zatoką Mała Syrta ściągają silne prądy powietrza znad Grecji. W przekładach, których podstawę stanowi textus receptus („tekst przyjęty”), np. w angielskiej Biblii króla Jakuba, a także w Biblii gdańskiej, wiatr ten nazwano „Euroklidon” (od éuros [„wiatr pd.-wsch. (lub wsch.)”] i klýdon [„falowanie morza”]). Jednakże w niektórych z najlepszych manuskryptów występuje słowo Eurakýlon, tłumaczone na „Eurakwilo” (od łac. eurus [„wiatr wsch. (lub pd.-wsch.)”] i aquilo [„wiatr pn.”]). Jest to trafniejsze określenie, gdyż wskazuje na wsch.-pn.-wsch. pochodzenie wiatru.

(„mający szczęście; odnoszący sukcesy”).

Młodzieniec z Troady; ostatni człowiek, którego wskrzeszenie opisano w Biblii. Kiedy Troadę odwiedził apostoł Paweł w trakcie swej trzeciej podróży misjonarskiej, Eutychus słuchał jego przemowy do braci, która przeciągnęła się aż do północy. Pod wpływem zmęczenia — a być może także ciepła panującego w „górnej izbie”, przepełnionej i oświetlonej mnóstwem lamp — chłopiec twardo zasnął i spadł z okna z trzeciej kondygnacji. Jak zanotował lekarz Łukasz, pisarz Dziejów Apostolskich i najprawdopodobniej naoczny świadek tego zdarzenia, Eutychus nie był tylko nieprzytomny, lecz „podniesiono go martwego”. Paweł ‛przypadł do niego i objął go’ — zastosował więc podobną metodę jak Elizeusz, gdy chciał przywrócić życie synowi Szunamitki. Eutychus ożył, o czym świadczą słowa Pawła: „Przestańcie podnosić wrzawę, bo jego dusza jest w nim” (Dz 20:7-12; zob. też 2Kl 4:34).

(„żyjąca”; najwyraźniej spokrewnione z hebr. czasownikiem chajáh: „żyć”).

Pierwsza kobieta i ostatnie wymienione dzieło stwórcze Jehowy na ziemi.

Jehowa, jako Stwórca, wiedział, że człowiekowi nie byłoby dobrze pozostawać samemu. Zanim jednak przystąpił do stworzenia kobiety, przyprowadzał do niego różne zwierzęta lądowe i stworzenia latające. Adam nadawał im nazwy, ale wśród nich nie znalazł żadnej pomocy dla siebie. Wtedy Jehowa zesłał na Adama głęboki sen, wyjął z jego boku żebro i zasklepił ciało, a z wyjętego żebra ukształtował niewiastę. Adam niewątpliwie dowiedział się bezpośrednio od Boga, swego Stwórcy i Ojca, jak powstała kobieta. Z radością ją przyjął jako swoją żonę, mówiąc: „To wreszcie jest kość z moich kości i ciało z mego ciała”. Stanowiła jego uzupełnienie, dlatego nazwał swą żonę ʼiszszáh („kobieta; niewiasta”, dosł. „żeński człowiek”), „gdyż wzięta została z mężczyzny” (Rdz 2:18-23). Następnie Bóg wypowiedział do obojga ojcowskie błogosławieństwo: „Bądźcie płodni i stańcie się liczni oraz napełnijcie ziemię i opanujcie ją”. Mieli też podporządkować sobie zwierzęta (Rdz 1:28). Jako dzieło Bożych rąk, kobieta była doskonale przygotowana, by być uzupełnieniem swego męża, Adama, a także matką.

Zostaje zwiedziona, okazuje nieposłuszeństwo. Pewnego dnia kobieta była z dala od męża i znalazła się w pobliżu drzewa poznania dobra i zła. Tam ostrożny i niepozorny wąż, użyty jako widzialne narzędzie mówcze przez niewidzialną istotę duchową, zadał niewinnie brzmiące pytanie: „Czy Bóg rzeczywiście powiedział, iż nie z każdego drzewa ogrodu wolno wam jeść?” Kobieta odpowiedziała zgodnie z prawdą, gdyż niewątpliwie otrzymała stosowne pouczenia od męża, który był jej głową i z którym stanowiła jedno ciało. Ale gdy wąż zanegował wypowiedź Stwórcy i oznajmił, że dzięki złamaniu Jego zakazu będą tak jak Bóg znać dobro i zło, kobieta spojrzała na to drzewo inaczej. Zauważyła, że „drzewo to jest dobre, by mieć z niego pokarm, i że jest czymś upragnionym dla oczu — tak, to drzewo miało ponętny wygląd”. Poza tym wąż powiedział, że jeśli z niego zje, to stanie się podobna do Boga (por. 1Jn 2:16). Została całkowicie zwiedziona przez węża i zaczęła tak mocno pragnąć korzyści płynących ze zjedzenia zakazanego owocu, że złamała prawo Boże (1Tm 2:14). Następnie podeszła do męża i namówiła go, by przyłączył się do niej w nieposłuszeństwie wobec Boga. Adam posłuchał jej głosu (Rdz 3:1-6).

Bezpośrednim skutkiem ich grzechu było poczucie wstydu. Dlatego oboje sporządzili sobie z liści figowych okrycia bioder. Usłyszawszy głos Jehowy, ukryli się wśród drzew ogrodu. Kiedy Bóg zapytał kobietę o jej postępek, odparła, że jadła, ponieważ została zwiedziona przez węża. Oznajmiając wyrok na nią, Jehowa zapowiedział jej wzmożone boleści związane z ciążą i wydawaniem na świat dzieci; uprzedził ją też, że będzie pożądać swego męża, a on będzie nad nią panował (Rdz 3:7-13, 16).

Według relacji biblijnej po złamaniu prawa Bożego Adam nadał swej żonie imię Ewa, „gdyż miała się stać matką wszystkich żyjących” (Rdz 3:20). Zanim Jehowa wypędził Adama i Ewę z ogrodu Eden, by poznali trud życia na przeklętej ziemi, w dowód niezasłużonej życzliwości dał im długie szaty ze skóry (Rdz 3:21).

Czy Ewa miała rację, mówiąc, że wydała na świat swego syna Kaina „z pomocą Jehowy”?

Po urodzeniu poza rajem pierwszego syna, Kaina, Ewa powiedziała: „Wydałam mężczyznę z pomocą Jehowy” (Rdz 4:1). Ewa jest pierwszą osobą opisaną w Biblii, która użyła imienia Bożego, co świadczy o tym, że imię Jehowa było znane już pierwszym ludziom. Później urodziła Abla, jak również innych synów i córki. Gdy Adam miał 130 lat, Ewa urodziła syna, którego nazwała Set, mówiąc: „Bóg dał mi innego potomka w miejsce Abla, jako że Kain go zabił”. Jej wypowiedzi przy narodzinach Kaina oraz Seta były zupełnie stosowne, gdyż mogła wydać na świat dzieci dzięki zdolnościom rozrodczym, jakie ona i Adam otrzymali od Boga, oraz dzięki Jego niezasłużonej życzliwości, która się uwidoczniła w tym, że Jehowa nie uśmiercił jej natychmiast po złamaniu Jego zakazu. Informacja o narodzinach Seta to ostatnia wzmianka o Ewie w Księdze Rodzaju (Rdz 4:25; 5:3, 4).

Postać historyczna. To, że Ewa naprawdę istniała i nie była postacią fikcyjną, potwierdził sam Chrystus Jezus. Kiedy faryzeusze pytali go o kwestię rozwodu, zwrócił uwagę na relację z Księgi Rodzaju o stworzeniu mężczyzny i kobiety (Mt 19:3-6). Poza tym apostoł Paweł napisał do Koryntian, że obawia się, by ich umysły nie zostały w jakiś sposób skażone, „jak wąż swą przebiegłością