sztuczny port, Cezareę, odbudował Samarię i zrealizował wiele innych ogromnych przedsięwzięć zarówno w Palestynie, jak i na terenie innych krain.

Kiedy Jezus przebywał na ziemi, pracował w zawodzie związanym z budownictwem, gdyż był „cieślą” (Mk 6:3).

W czasach biblijnych budowano z użyciem takich materiałów, jak ziemia, różne gatunki drewna, kamień, drogocenne kamienie, metale, tkaniny, tynk, zaprawa i asfalt. Stosowano też wapno do bielenia oraz barwniki do zdobienia drewna i farbowania tkanin. Cegły czasami malowano lub pokrywano emalią (zob. CEGŁA).

W Biblii wymieniono wiele różnych narzędzi używanych w budownictwie, m.in. siekierę (Pwt 19:5), młotek (Sdz 4:21), młot kowalski, kowadło, gwoździe (Iz 41:7), piłę (Iz 10:15), piłę kamieniarską (1Kl 7:9), sznur mierniczy (Za 1:16; 2:1), trzcinę mierniczą (Eze 40:3; Obj 21:15), pion (Am 7:7, 8; Za 4:9, 10), poziomnicę (2Kl 21:13; Iz 28:17), cyrkiel (Iz 44:13), dłuto (Wj 20:25; Iz 44:12; Jer 10:3) i wagę (Iz 40:12).

Znaczenie przenośne. Zbór chrześcijański przyrównano do domu lub świątyni zbudowanej na fundamencie apostołów i proroków, którego fundamentowym kamieniem narożnym jest Chrystus Jezus. Nazwano go również „Bożą budowlą”, „miejscem, w którym Bóg zamieszka przez ducha” (1Ko 3:9; Ef 2:20-22). Jezus odniósł do siebie słowa Psalmu 118:22, utożsamiając się z „kamieniem”, który odrzucili „budowniczowie”, czyli żydowscy przywódcy religijni i ich poplecznicy (Mt 21:42; Łk 20:17; Dz 4:11; 1Pt 2:7). Poszczególnych członków zboru nazwano „żywymi kamieniami” (1Pt 2:5). Wyniesiony do chwały zbór, zwany też oblubienicą Jezusa Chrystusa, ukazano jako miasto — Nową Jerozolimę (Obj 21:2, 9-21).

Jezus przyrównał swych słuchaczy do dwóch różnych budowniczych. Jeden buduje swą osobowość i sposób życia na masywie skalnym, którym jest posłuszeństwo wobec Chrystusa, i dzięki temu może się oprzeć burzom sprzeciwu i trudności. Drugi, budujący na piasku, nie ostoi się w obliczu nacisku (Mt 7:24-27). Apostoł Paweł, jako „kierownik robót”, omówił też budowanie chrześcijańskiej osobowości u innych (1Ko 3:10-15). Jezus pewnego razu powiedział do Żydów: „Zburzcie tę świątynię, a ja w trzy dni ją wzniosę” (Jn 2:19). Słyszący te słowa myśleli, że Jezusowi chodzi o świątynię Heroda, toteż podczas procesu wykorzystali je przeciw niemu. Świadkowie zeznawali wtedy: „Myśmy słyszeli, jak mówił: ‚Ja zburzę tę świątynię uczynioną rękami i w trzy dni zbuduję inną, nie uczynioną rękami’” (Mk 14:58). Jezus mówił jednak w przenośni i miał na myśli „świątynię swego ciała”. Trzeciego dnia po śmierci powstał do życia (Jn 2:21; Mt 16:21; Łk 24:7, 21, 46). Został wskrzeszony przez swego Ojca, Jehowę Boga, w innym ciele (nie uczynionym rękami, jak świątynia w Jerozolimie) — w ciele duchowym stworzonym przez Ojca (Dz 2:24; 1Pt 3:18). Wzmianka o budowaniu w związku z ciałem nie była zresztą niczym niezwykłym, gdyż w kontekście stworzenia Ewy powiedziano: „I Jehowa Bóg przystąpił do ukształtowania niewiasty [„zbudował niewiastę”, BT] z żebra, które wyjął z człowieka” (Rdz 2:22).

Jezus Chrystus przepowiedział, że w dniach ostatnich, podobnie jak za czasów Lota, ludzie będą zajęci budowaniem i innymi sprawami życiowymi, nieświadomi prawdziwego znaczenia tego okresu, i że wtedy zaskoczy ich zagłada (Łk 17:28-30; zob. ARCHITEKTURA; FORTYFIKACJE).

(skrócona forma imienia Bukkiasz).

1. Naczelnik z plemienia Dana wyznaczony przez Jehowę do pomocy przy podziale Ziemi Obiecanej między poszczególne plemiona. Syn Jogliego (Lb 34:16-18, 22).

2. Potomek Aarona poprzez Eleazara i Pinechasa, przodek Ezdrasza (1Kn 6:4, 5, 50, 51; Ezd 7:1-6). Być może usługiwał jako arcykapłan w okresie sędziów.

(od rdzenia oznaczającego: „butla”).

Syn Hemana z plemienia Lewiego. Bukkiasz w wyniku losowania został wybrany do przewodzenia szóstej z 24 grup muzyków, które zorganizował Dawid do usługiwania w sanktuarium Jehowy. W skład tej grupy wchodzili też jego synowie i bracia, razem 12 mężczyzn (1Kn 25:1, 4, 9, 13, 31).

Pojemnik przeznaczony do przechowywania wody, oliwy, mleka, wina, masła i sera.

Bukłaki najczęściej wykonywano w ten sposób, że po zabiciu zwierzęcia odcinano mu głowę i łapy, a potem ostrożnie, bez rozcinania ściągano skórę. Następnie ją wyprawiano, a wszystkie otwory z wyjątkiem jednego zaszywano. Pozostawiony otwór po szyi lub jednej z nóg można było zatykać korkiem lub zawiązywać sznurkiem. Na bukłaki wykorzystywano skóry z owiec, kóz, a niekiedy także z cieląt. Gdy bukłak był przeznaczony na mleko, masło, ser lub wodę, czasami miał zostawioną sierść. Natomiast skóry na bukłaki, w których zamierzano przechowywać oliwę i wino, garbowano staranniej. Jeszcze do niedawna właśnie w taki sposób wyrabiano bukłaki na Bliskim Wschodzie. Bukłaki z niewyprawionej skóry nadają wodzie nieprzyjemny smak.

Odprawiając Hagar, Abraham dał jej „bukłak [hebr. chémet]” (Rdz 21:14, 15, 19). Gibeonici rzekli do Jozuego: „A to bukłaki [hebr. noʼdòt] na wino, które napełniliśmy, gdy były nowe, i oto popękały” (Joz 9:13). Coś takiego mogło się z czasem zdarzyć ze względu na fermentację wina. Elihu powiedział: „Oto brzuch mój jest jak wino, które nie ma ujścia; niczym nowe bukłaki [hebr. ʼowòt] chce pęknąć” (Hi 32:19). Nowe bukłaki na ogół jednak wytrzymywały wewnętrzne ciśnienie wywołane fermentacją wina. Natomiast stare, które z upływem czasu stwardniały i straciły elastyczność, mogły popękać.

Gdy Dawid był uciekinierem osaczonym przez wrogów, nawiązał do bukłaka w sensie przenośnym, mówiąc: „Racz zebrać moje łzy w swym bukłaku” (Ps 56:8). W ten sposób prosił Boga, w którym pokładał ufność, by raczył pamiętać o jego łzach.

Bukłaki napełnione winem prawdopodobnie wieszano czasem w dymie, by odstraszyć owady lub szybko nadać winu określone właściwości. Możliwe też, że nieużywane bukłaki wieszano w jakimś pomieszczeniu pozbawionym komina, gdzie ciemniały pod wpływem dymu z rozpalanych tam ognisk. Takie bukłaki traciły elastyczność i wysychały. Być może właśnie to miał na myśli psalmista, gdy nawiązując do swych przeżyć, powiedział: „Stałem się bowiem podobny do bukłaka w dymie” (Ps 119:83).

Greckim odpowiednikiem słowa „bukłak” jest askòs. Jezus Chrystus powiedział: „Nie wlewają też nowego wina do starych bukłaków [„worków skórzanych”, Bp, Int]; lecz jeśli to zrobią, bukłaki pękną i wino się wyleje, bukłaki zaś ulegną zniszczeniu. Ale nowe wino wlewają do nowych bukłaków, a wtedy jedno i drugie jest zachowane” (Mt 9:17; Mk 2:22; Łk 5:37, 38). Młode wino podczas fermentacji wydziela dwutlenek węgla, który wywiera nacisk na ścianki bukłaka. Skóra w nowych bukłakach się naciąga, natomiast w starych jest nieelastyczna i pęka.

Jezus podał ten przykład jako część odpowiedzi na pytanie, dlaczego jego uczniowie nie przestrzegają wszystkich starych zwyczajów uznawanych przez faryzeuszy. Najwyraźniej chciał pokazać, że chrześcijańska prawda jest zbyt silna i pełna życia, by istnieć w ramach starego systemu judaistycznego, któremu brakowało witalności i elastyczności i który szybko przemijał (Mt 9:14-16; zob. NACZYNIA).

(od rdzenia oznaczającego: „plon; urodzaj”).

Ósmy miesiąc księżycowy w religijnym kalendarzu Izraelitów, a drugi w kalendarzu świeckim (Rdz 7:11; 1Kl 6:37, 38). Obejmował część października i część listopada. Po niewoli babilońskiej używano nazwy Marcheszwan, którą później skrócono do formy Cheszwan. Te nazwy z okresu powygnaniowego nie występują w Biblii, ale pojawiają się w Talmudzie, pismach Józefa Flawiusza i w innych dziełach.

Miesiąc Bul przypadał na początek jesiennej pory deszczowej (Pwt 11:14; Jl 2:23; Jak 5:7). Siano wtedy jęczmień i pszenicę, a w pn. Galilei zbierano oliwki. Pasterze sprowadzali swe stada z pastwisk, by na czas miesięcy zimowych zapewnić im schronienie przed zimnem i deszczem.

Jak wynika z Rodzaju 7:11 i 8:14, potop za czasów Noego rozpoczął się 17 dnia „miesiąca drugiego” i również w miesiącu drugim — po upływie roku księżycowego i dziesięciu dni — ziemia obeschła. Flawiusz (Dawne dzieje Izraela, I, III, 3) napisał na ten temat: „Owa klęska zdarzyła się w sześćsetnym roku przewodnictwa Noego, w miesiącu zwanym przez Macedończyków Dios /październik—listopad/, a przez Hebrajczyków — Marsuan /Marcheszwan/, który liczono jako drugi; taki bowiem podział roku ustalono niegdyś w Egipcie”. Tak więc zgodnie ze świadectwem Flawiusza drugi miesiąc w czasach Noego odpowiadał miesiącowi Marcheszwan, czyli Bul.

Po wyjściu Izraelitów z Egiptu Bul stał się ósmym miesiącem w kalendarzu religijnym; właśnie w tym miesiącu Salomon ukończył budowę świątyni jerozolimskiej (1Kl 6:38). Jeroboam, który doprowadził do powstania odrębnego północnego królestwa Izraela, samowolnie ustanowił w tym miesiącu święto, by odwrócić uwagę ludu od Jerozolimy i obchodzonych w niej uroczystości (1Kl 12:26, 31-33).

(skrócona forma imienia Benajasz: „Jehowa zbudował”).

Syn Jerachmeela z plemienia Judy (1Kn 2:3, 25).

(skrócona forma imienia Benajasz: „Jehowa zbudował”).

1. Lewita, na którego potomka padł los, by zamieszkał w Jerozolimie po tym, jak z inicjatywy Nehemiasza odbudowano jej mury (Neh 11:1, 15 ).

2. Wyróżniający się lewita żyjący w czasach Ezdrasza i Nehemiasza. Stał na podium razem z innymi, którzy na znak skruchy „zawołali donośnym głosem do Jehowy” (Neh 9:4).