(również będący potomkami Micraima) utrzymywali stosunki handlowe z Kreteńczykami od bardzo dawnych czasów, być może od dni Abrahama.

Zdaniem wielu uczonych Kaftoryci wspomniani w Powtórzonego Prawa 2:23 to w rzeczywistości Filistyni. Ale ponieważ w Biblii czytamy, że Filistyni wywodzili się od Kasluchim (inna gałąź potomków Micraima), mogliby zostać nazwani Kaftorytami jedynie w sensie geograficznym (a nie etnicznym), to znaczy z tego względu, że przed przybyciem do Kanaanu mieszkali na terenie Kaftoru. Byliby więc nazwani Kaftorytami na tej samej zasadzie, na której Hebrajczyk Jakub został nazwany Syryjczykiem (dosł. „Aramejczykiem”) (Pwt 26:5). W innym wypadku należałoby rozumieć, że w Powtórzonego Prawa 2:23 nie chodzi o Filistynów, lecz że to niektórzy członkowie plemienia Kaftorytów wyemigrowali do Kanaanu.

Osłona zakładana zwierzętom na pysk, żeby nie mogły kąsać lub jeść.

W starożytnej Palestynie do młócenia większych ilości zboża często używano bydła. Najpierw rozwiązywano snopy i rozkładano je grubą warstwą na ubitym klepisku. Następnie jedno czy więcej zwierząt deptało zboże kopytami lub przeciągało po nim sanie albo inne urządzenie młockarskie. W Prawie Mojżeszowym powiedziano: „Nie masz nakładać kagańca bykowi, gdy młóci” (Pwt 25:4). A zatem nie wolno było sprawiać udręki zwierzęciu, uniemożliwiając mu jedzenie ziarna, które samo wymłóciło (por. Prz 12:10).

Zasadę z Powtórzonego Prawa 25:4 można też odnieść do ludzi wysilających się przy jakiejś pracy. Na przykład Paweł napisał do Tymoteusza: „Starsi, którzy bardzo dobrze przewodzą, niech będą poczytywani za godnych podwójnego szacunku, zwłaszcza ci, którzy ciężko pracują, przemawiając i nauczając”. I właśnie na potwierdzenie tej rady apostoł przytoczył prawo zabraniające nakładania kagańca młócącemu bykowi (1Tm 5:17, 18). Również gdy tłumaczył chrześcijanom w Koryncie, że „Pan zarządził, by obwieszczający dobrą nowinę żyli z dobrej nowiny”, powołał się na zasadę z Powtórzonego Prawa 25:4, po czym dodał: „Czyż to o byki Bóg się troszczy? Czy nie mówi tego raczej ze względu na nas? Istotnie, zostało to napisane ze względu na nas, ponieważ oracz powinien orać w nadziei, a młócący powinien to czynić w nadziei, że będzie mieć udział” (1Ko 9:8-14).

Psalmista Dawid użył słowa „kaganiec” w znaczeniu przenośnym, gdy powiedział, że nałoży go ‛jako straż dla swych ust’, by nie grzeszyć (Ps 39:1).

(„wydany [na świat]”).

Pierwsze dziecko prarodziców wszystkich ludzi, Adama i Ewy.

Po urodzeniu Kaina Ewa rzekła: „Wydałam mężczyznę z pomocą Jehowy” (Rdz 4:1). Czy sądziła, że jest przepowiedzianą niewiastą, mającą wydać potomstwo, przez które nadejdzie wybawienie? (Rdz 3:15). Jeśli tak, to bardzo się myliła. Mogła jednak słusznie oświadczyć, że wydała Kaina „z pomocą Jehowy”, gdyż po grzechu Adama i Ewy Bóg nie pozbawił ich zdolności rozrodczych, a wydając na nich wyrok, zapewnił ją, że będzie „rodzić dzieci”, ale już „w bólach” (Rdz 3:16).

Kain zajął się uprawą roli i „po jakimś czasie” on i jego młodszy brat Abel przynieśli ofiary, by złożyć je Jehowie, gdyż odczuwali potrzebę zabiegania o Jego łaskę. Bóg jednak „nie spojrzał przychylnie” na ofiarę Kaina, którą stanowiły „płody ziemi” (Rdz 4:2-5; por. Lb 16:15; Am 5:22). Chociaż niektórzy zwracają uwagę na brak wzmianki, iż Kain przyniósł najlepsze płody ziemi, podczas gdy Abel przyniósł ‛pierworodne trzody — kawałki ich tłuszczu’, to jednak problemem nie była jakość złożonej ofiary. Z Hebrajczyków 11:4 wynika, że Kainowi brakowało wiary, dzięki której Bogu spodobała się ofiara Abla. Być może Bóg nie spojrzał przychylnie na ofiarę Kaina również dlatego, że była bezkrwawa, podczas gdy Abel złożył ofiarę z życia.

Nie wiadomo, w jaki sposób Bóg pokazał, że jedną ofiarę przyjął, a drugą odrzucił, ale z pewnością było to zrozumiałe dla Kaina i Abla. Jehowa potrafi czytać w sercu człowieka (1Sm 16:7; Ps 139:1-6) i znał złe nastawienie Kaina, które stało się wyraźnie widoczne po odrzuceniu jego ofiary. U Kaina pojawiły się wtedy „uczynki ciała”, do których należą „nieprzyjaźnie, waśń, zazdrość, napady gniewu” (Gal 5:19, 20). Jehowa wykazał temu rozgoryczonemu człowiekowi, że jeśli zacznie czynić dobrze, to dostąpi wywyższenia. Kain mógł się ukorzyć i naśladować swego brata, cieszącego się łaską Jehowy, ale wolał zlekceważyć radę Bożą i nie zapanował nad narastającym w nim grzesznym pragnieniem, które niejako ‛czaiło się u wejścia’ (Rdz 4:6, 7; por. Jak 1:14, 15). Taką pozbawioną szacunku postawę określono mianem „ścieżki Kaina” (Judy 11).

Następnie Kain powiedział do brata: „Wyjdźmy na pole” (Rdz 4:8). (Co prawda słów tych nie ma w tekście masoreckim, lecz sporo manuskryptów hebrajskich wskazuje, iż w miejscu tym opuszczono jakiś fragment, a Pięcioksiąg samarytański, grecka Septuaginta, syryjska Peszitta