dobru wszystkich ludzi, przeciwstawiając się głoszeniu prawdy — podobnie jak prześladowcy pierwszych chrześcijan (1Ts 2:15).

Prócz tego Biblia nazywa „nieprzyjacielem” śmierć, która z winy Adama rozprzestrzeniła się wraz z grzechem na wszystkich ludzi (1Ko 15:26; Rz 5:12). Człowiek w żaden sposób nie potrafi samodzielnie pokonać śmierci (Ps 89:48). Tego nieprzyjaciela rodu ludzkiego może unicestwić tylko Jehowa Bóg, który posłuży się w tym celu Jezusem Chrystusem (Iz 25:8; 1Ko 15:24-26).

Chrześcijański bój. Apostoł Paweł tak opisał bój toczony przez chrześcijan: „Zmagamy się nie z krwią i ciałem, ale z rządami, z władzami, ze światowymi władcami tej ciemności, z zastępem niegodziwych duchów w miejscach niebiańskich” (Ef 6:12; por. 2Ko 10:4). A zatem chrześcijanie nie walczą z ludźmi. Toczą bój z niegodziwymi duchami, które starają się odciągnąć ich od Boga. Z drugiej strony Jezus Chrystus powiedział swym naśladowcom, że świat będzie ich nienawidził, a nawet zabijał (Mt 10:22; 24:9; Jn 16:2), i że niekiedy nieprzyjaciółmi będą człowiekowi jego domownicy (Mt 10:36).

Jak chrześcijanin powinien traktować ludzi, którzy stali się jego nieprzyjaciółmi? Jezus zachęcał: „Miłujcie swych nieprzyjaciół, czyńcie dobrze tym, którzy was nienawidzą” (Łk 6:27, 28). Wyjaśnił też: „Słyszeliście, że powiedziano [w tradycji, a nie w Biblii]: ‚Masz miłować swego bliźniego i nienawidzić swego nieprzyjaciela’. Ja jednak wam mówię: Miłujcie swych nieprzyjaciół i módlcie się za tych, którzy was prześladują” (Mt 5:43, 44). A apostoł Paweł — niewątpliwie nawiązując do Przysłów 25:21 — radził: „Jeśli twój nieprzyjaciel jest głodny, nakarm go” (Rz 12:20). Zasadę taką można znaleźć już w Prawie, które nakazywało: „Gdybyś się natknął na byka swego nieprzyjaciela lub na jego błąkającego się osła, to bezwarunkowo masz go do niego zaprowadzić. Gdybyś zobaczył, że osioł należący do kogoś, kto cię nienawidzi, leży pod ciężarem, to nie wolno ci tego człowieka tak zostawić. Razem z nim masz go bezwarunkowo oswobodzić” (Wj 23:4, 5).

Dzięki trzymaniu się tych wzniosłych zasad słudzy Jehowy zdołali zmiękczyć serca wielu dawnych nieprzyjaciół, którzy zmienili nastawienie zarówno do nich, jak i do samego Boga. Jest to zgodne z Przysłów 16:7: „Gdy Jehowa ma upodobanie w drogach człowieka, sprawia, że żyją z nim w pokoju nawet jego nieprzyjaciele” (por. Rz 12:17, 18, 21; 1Pt 2:19, 20; 3:9). Piękny przykład miłosiernego potraktowania nieprzyjaciela dał Jezus Chrystus wobec Saula z Tarsu, który został apostołem Pawłem (Dz 9:1-16; 1Tm 1:13; por. Kol 1:21, 22).

Jehowa Bóg oświadcza: „Pomsta jest moja i odpłata” (Pwt 32:35; Rz 12:19; Heb 10:30). Dlatego sługa Boży nie szuka odwetu na własną rękę ani nie poprawia sobie samopoczucia, życząc nieprzyjaciołom czegoś złego, ma bowiem w pamięci mądrą radę: „Gdy upada twój nieprzyjaciel, nie ciesz się; a gdy zostaje doprowadzony do potknięcia, niech się twe serce nie raduje” (Prz 24:17). Prawo Mojżeszowe stanowiło, że podczas ustalania, czy zabójstwa nie dokonano rozmyślnie, okolicznością obciążającą był wrogi stosunek sprawcy do ofiary, mogący wskazywać na zadanie jej ciosu z nienawiści bądź z nieprzyjaźni (Lb 35:20-25).

Chrześcijanin w ciągu swego życia musi stawiać czoło nie tylko wrogim mu osobom, lecz także wielu innym „nieprzyjaciołom”. Skapitulowanie przed nimi jest bardzo niebezpieczne, gdyż może uczynić kogoś nieprzyjacielem Boga. Apostoł Paweł oznajmił: „Myślenie ciała oznacza nieprzyjaźń z Bogiem, bo nie jest podporządkowane prawu Bożemu ani w rzeczywistości być nie może” (Rz 8:7; Gal 5:17). Pismo Święte opisuje walkę, którą toczą w chrześcijaninie dwie przeciwstawne siły: 1) „prawo Boże”, nazwane przez Pawła prawem władającym jego umysłem i „prawem tego ducha, który daje życie w jedności z Chrystusem Jezusem”, oraz 2) ‛prawo grzechu, które jest w członkach człowieka’, nazwane też „prawem grzechu i śmierci” (Rz 7:22-25; 8:2). Podobnie apostoł Piotr zachęca chrześcijan, żeby się „powstrzymywali od cielesnych pragnień, które toczą bój przeciwko duszy” (1Pt 2:11). A Jakub, przyrodni brat Jezusa, mówi o „żądzach rozkoszy zmysłowej, które toczą bój w członkach (...) ciała” (Jak 4:1). Chcąc się zdecydowanie przeciwstawiać tym nieprzyjaciołom, trzeba zdawać sobie sprawę z tkwiącego w nich zagrożenia.

Określenie stosowane na ogół do kobiety, która uprawia stosunki pozamałżeńskie, zwłaszcza jeśli pobiera za to jakąś zapłatę. Greckie słowo pòrne („prostytutka; rozpustnica; nierządnica; sprzedajna dziewka”) pochodzi od rdzenia oznaczającego: „sprzedać”. Hebrajski termin zonáh („nierządnica”) wywodzi się od rdzenia czasownikowego zanáh: „zachowywać się jak nierządnica; uprawiać nierząd; dopuszczać się rozpusty”.

Bóg od zarania dziejów potępiał nierząd. W Edenie ustanowił doskonały wzorzec małżeństwa, gdy