i wywlekli go za miasto, mniemając, że umarł” (Dz 14:19; por. 2Ko 11:25).

Przestępstwa, za które karano ukamienowaniem, omówiono pod hasłem PRZESTĘPSTWA I KARY.

Materiał powszechnie stosowany w budownictwie. Ze względu na swą trwałość kamień ogromnie pomaga archeologom w poznawaniu zamierzchłej przeszłości. Egipcjanie, Asyryjczycy i inni wznosili z niego np. świątynie, pałace i pomniki. Na wielu zachowały się obrazy albo inskrypcje opisujące wydarzenia i zwycięstwa oraz ukazujące jakieś zwyczaje, co pozwala poznać historię i życie codzienne danego narodu. Hebrajczycy często używali kamieni do budowy domów (Kpł 14:40, 41), murów (Neh 4:3, Prz 24:31), ołtarzy (Wj 20:25), do wyrobu kamieni młyńskich (Sdz 9:53), naczyń (Jn 2:6), odważników (Prz 16:11), do zakrywania studni, jaskiń i grobowców (Rdz 29:8; Joz 10:18; Jn 11:38) i do różnych innych celów. Ale w przeciwieństwie do narodów pogańskich nie wznosili pomników zdobionych płaskorzeźbami, dlatego niewiele wiadomo o tym, jak wyglądali, jak się ubierali itd. Niemniej Biblia mówi o dziejach, życiu i mentalności Izraelitów znacznie więcej niż można się dowiedzieć z kamiennych zabytków o jakimkolwiek innym narodzie.

Kamieniarstwo było wysoko rozwiniętym rzemiosłem (2Sm 5:11; 1Kl 5:18). Kamienie na świątynię budowaną przez Salomona w Jerozolimie wycinano w kamieniołomie tak dokładnie, że na miejscu nie trzeba ich było już docinać (1Kl 6:7).

Znaczenie przenośne. Chrześcijan namaszczonych duchem przebywających na ziemi przyrównano do świątyni, której „fundamentowym kamieniem narożnym” jest Jezus Chrystus (zob. KAMIEŃ NAROŻNY). Na tym „fundamentowym kamieniu narożnym” namaszczeni naśladowcy Chrystusa ‛są niczym żywe kamienie budowani jako duchowy dom’. Żydowscy przywódcy religijni, „budowniczowie” swego narodu, odrzucili Jezusa, nie uznali go za „główny kamień narożny”; potknęli się na nim, gdyż nie byli posłuszni Słowu Bożemu (Ef 2:19-22; 1Pt 2:4-8; Mt 21:42; Mk 12:10; Łk 20:17; Rz 9:32, 33).

Królestwo Boże zostało przyrównane do kamienia ‛odciętego bez udziału rąk’, który zmiażdży wszystkie inne królestwa i położy im kres. Królestwo to samo będzie trwać „po czasy niezmierzone” (Dn 2:34, 44, 45).

W Objawieniu 2:17 wyniesiony do chwały Jezus Chrystus obiecuje, że „zwyciężającemu” chrześcijaninowi da „biały kamyk [„kamień”, BWP], a na kamyku napisane nowe imię, którego nie zna nikt oprócz tego, kto je otrzymuje”. „Kamyk” jest tu tłumaczeniem greckiego słowa pséfon. Apostoł Paweł użył go, gdy wspominał, jak niegdyś prześladował chrześcijan: „Oddawałem głos [pséfon, dosł. „kamyk do głosowania”] przeciwko nim” (Dz 26:10). Kamykami takimi posługiwano się w sądach przy wydawaniu wyroku lub wyrażaniu swego zdania w kwestii czyjejś winy bądź niewinności. Białe oznaczały uwolnienie od winy i kary, czarne — potępienie. A zatem biały kamyk wydaje się wskazywać, że w oczach Chrystusa „zwyciężający” jest niewinny i czysty i zasługuje na miano jego ucznia.

Zobacz KLEJNOTY, DROGOCENNE KAMIENIE; MASYW SKALNY.

Zobacz ŻARNA.

Kamień umieszczony w narożniku budynku w miejscu zetknięcia się ścian, które łączy i wiąże. Kamieniami narożnymi na ogół były prostopadłościenne ciosane bloki, układane w narożniku na przemian krótszym i dłuższym bokiem, od fundamentu do dachu budynku.

Najważniejszą rolę odgrywał fundamentowy kamień narożny. W budynkach użyteczności publicznej lub murach miejskich na ogół wybierano do tego celu szczególnie solidny kamień. Właśnie do niego spuszczano pion, by móc odpowiednio ułożyć pozostałe kamienie. Od uwzględnienia jego pozycji zależało prawidłowe wzniesienie całej budowli. Fundamentowy kamień narożny, który nieraz miał ogromne rozmiary, łączył w jedną całość różne elementy konstrukcji.

Innym ważnym kamieniem narożnym była „głowica węgła” (Ps 118:22) — najwyraźniej najwyższy, wieńczący kamień budowli. Wiązał on od góry dwie ściany, zapobiegając ich rozpadnięciu się i zawaleniu konstrukcji.

Kładzeniu fundamentu świątyni w czasach Zerubbabela towarzyszyła radość i wysławianie Jehowy (Ezd 3:10, 11). Przepowiedziano również, że gdy Zerubbabel „przyniesie kamień szczytowy”, będą wznoszone w związku z nim okrzyki: „Jaki piękny! Jaki piękny!” (Za 4:6, 7). Natomiast w związku ze smutkiem i spustoszeniem czekającym Babilon Jehowa zapowiedział: „Nie będą brać z ciebie kamienia na narożnik ani kamienia na fundamenty, gdyż staniesz się bezludnymi pustkowiami po czas niezmierzony” (Jer 51:26).

Znaczenie przenośne i symboliczne. Nawiązując do stwarzania ziemi, Bóg zapytał Hioba: