o kanał, który biegł przez dolinę potoku Kidron do pd. krańca Miasta Dawidowego. A zatem „pole pracza” leżało albo w tej części doliny, albo nieco dalej na pd., w pobliżu miejsca utożsamianego ze źródłem En-Rogel.

Jedna z dwóch bocznych części twarzy między szczęką a okiem; po hebrajsku lechí, po grecku siagòn. Biblia zawiera wzmianki o uderzeniu kogoś w policzek — nie tyle w celu wyrządzenia mu fizycznej krzywdy, ile ukarania go lub znieważenia. Prorok Jehowy Michajasz został spoliczkowany za przepowiedzenie klęski Achabowi, niegodziwemu królowi Izraela (1Kl 22:24; 2Kn 18:23). Policzkowaniem ubliżali Hiobowi ci, którzy go lekceważyli i wyśmiewali, gdy Szatan ściągnął na niego nieszczęścia (Hi 16:10).

W proroctwach dotyczących Mesjasza Izajasz i Micheasz napisali, że ludzie będą ‛wyrywać mu włosy z policzków’ i ‛bić go w policzek’, co stanowiło zapowiedź dotkliwych zniewag ze strony nieprzyjaciół (Iz 50:6; Mi 5:1). Spełnieniem tych słów było postępowanie Żydów podczas procesu Jezusa Chrystusa przed Sanhedrynem, a później — zachowanie rzymskich żołnierzy przed straceniem go na palu męki (Mt 26:67, 68; Jn 18:22, 23; 19:3). Ale on nie odpłacał złem za złe ani nie odpowiadał we wrogi, ostry sposób.

Swym uczniom Jezus udzielił rady: „Słyszeliście, że powiedziano: ‚Oko za oko i ząb za ząb’. Ja jednak wam mówię: Nie stawiajcie oporu niegodziwemu; ale temu, kto cię uderzy w prawy policzek, nadstaw i drugi” (Mt 5:38, 39). Nie propagował w ten sposób pacyfizmu ani nie negował prawa do obrony przed fizyczną napaścią, lecz uczył, iż chrześcijanie nie powinni się mścić, oddawać wet za wet. Chciał wpoić im zasadę, według której należy unikać kłótni — nie reagować na zaczepki i nie odpłacać tą samą monetą. Kto wymierza komuś policzek, ten nie chce go zranić fizycznie, ale znieważyć lub sprowokować do walki. Jezus nie mówił więc, że jeśli chrześcijanin otrzyma cios w szczękę, powinien się podnieść i nadstawić drugą stronę twarzy. Mówił natomiast, że gdy napastnicy próbują wciągnąć chrześcijanina w walkę czy spór przez wymierzenie policzka bądź przez docinki, ten nie powinien odwzajemniać się tym samym. Harmonizuje to ze słowami apostołów, którzy później podkreślali wagę tej zasady (Rz 12:17-21; 1Pt 3:9).

Zobacz GESTY I POZYCJA CIAŁA.

Zobacz MAŁŻEŃSTWO.

Hebrajskim odpowiednikiem tego wyrazu jest imiesłów rodzaju żeńskiego, który pochodzi od czasownika jalád („rodzić; wydawać na świat”) i dosłownie oznacza kobietę zajmującą się odbieraniem porodów (zob. RODZENIE DZIECI). Położna nie tylko pomaga matce przy samym porodzie, lecz także przecina pępowinę i myje dziecko. W starożytności oprócz tego nacierała noworodka solą i zawijała w pasy płótna (Eze 16:4).

Niekiedy rolę położnej pełniła bliska przyjaciółka lub krewna rodzącej albo jakaś starsza niewiasta z okolicy. Jednak niewiele kobiet obierało ten zawód, ponieważ wymagał on szczególnej wiedzy, umiejętności i doświadczenia — zwłaszcza jeśli poród był trudny. Taki „ciężki poród” miała np. Rachela, gdy wydawała na świat Beniamina. Położna zapewniła ją, że zdoła urodzić syna; i tak się stało, choć sama Rachela zaraz potem zmarła (Rdz 35:16-19). Również kiedy Tamar rodziła bliźniaki, Pereca i Zeracha, poród przebiegał z komplikacjami. Czujna położna od razu oznaczyła dziecko, które według niej miało urodzić się pierwsze — owiązała kawałkiem szkarłatu wyciągniętą rączkę Zeracha. Jednak chłopiec cofnął ją i pierwszy na świat przyszedł Perec, powodując u matki pęknięcie krocza (Rdz 38:27-30).

W czasie niewoli egipskiej izraelskie położne znalazły się w bardzo trudnej i niebezpiecznej sytuacji. Dwie z nich, Szifra i Pua, musiały stawić się przed faraonem, który rozkazał im uśmiercać każdego hebrajskiego noworodka płci męskiej. Prawdopodobnie kobiety te nadzorowały pracę innych położnych i miały im przekazywać polecenia króla. Jednakże „bały się prawdziwego Boga i nie czyniły, jak im powiedział król Egiptu, lecz zostawiały chłopczyków przy życiu”. Z tego powodu faraon wezwał je i zażądał wyjaśnień. Udały, że nie miały wpływu na bieg rzeczy, gdyż Hebrajki „są żywotne, rodzą, zanim zdąży do nich przyjść położna” (Wj 1:15-19). Ponieważ położne te bały się Jehowy i nie chciały zabijać dzieci, On pobłogosławił im i obdarzył je rodzinami (Wj 1:20, 21).

Zobacz NEGEB.

Zobacz CHRYSTUS.

Kolumna, płyta, budowla lub inny obiekt wzniesiony dla upamiętnienia jakiejś osoby albo jakiegoś szczególnego wydarzenia. W Biblii wspomniano o kilku takich obiektach, choć nie zawsze nazwano je pomnikami.

W 1781 r. p.n.e. Jehowa ukazał się w nocnej wizji Jakubowi i potwierdził, że jest on objęty przymierzem Abrahamowym. Aby upamiętnić to wydarzenie,