dziewczynka, ten 40-dniowy okres nieczystości się podwajał — najpierw wynosił 14, a potem 66 dni. Tak więc Prawo Mojżeszowe już od narodzin dziecka podkreślało różnice między płciami, zaznaczając, że kobieta ma być podporządkowana mężczyźnie. Po zakończeniu okresu oczyszczenia matka miała dostarczyć rocznego baranka na całopalenie i młodego gołębia domowego albo turkawkę jako dar ofiarny za grzech. Jeżeli ubogich rodziców nie było stać na baranka, mogli złożyć na ofiarę dwie turkawki lub dwa gołębie, jak to uczynili Józef z Marią (Kpł 12; Łk 2:22-24).

Dlaczego Prawo Mojżeszowe stanowiło, że stosunek płciowy lub poród czynią człowieka „nieczystym”?

Nasuwa się pytanie: Dlaczego według Prawa sprawy tak naturalne i zwyczajne, jak menstruacja, współżycie płciowe małżonków oraz poród, czyniły człowieka „nieczystym”? Przede wszystkim nadawało to intymnym kontaktom męża i żony rangę czegoś świętego, uczyło oboje opanowania, głębokiego szacunku dla narządów rozrodczych oraz poszanowania świętości życia i krwi. Niektórzy komentatorzy wskazują również na korzyści higieniczne płynące z sumiennego przestrzegania tych przepisów. Ale jest jeszcze inna strona omawianego zagadnienia.

Bóg obdarzył pierwszą parę ludzką siłami rozrodczymi i wszczepił jej popęd płciowy, po czym polecił mężczyźnie i kobiecie współżyć ze sobą i wydawać na świat dzieci. Zbliżenie fizyczne tych dwojga doskonałych osób nie było zatem grzechem. Kiedy jednak Adam i Ewa nie usłuchali Boga i zjedli zakazany owoc (niemający nic wspólnego ze stosunkami płciowymi), nastąpiły pewne radykalne zmiany. Ich niespokojne, skalane grzechem sumienia nieoczekiwanie sprawiły, że uświadomili sobie swą nagość i bezzwłocznie zakryli narządy płciowe przed oczyma Boga (Rdz 3:7, 10, 11). Odtąd ludzie nie mogli już dać swym dzieciom doskonałego życia; przeciwnie, przekazywali im dziedziczną skazę grzechu i wyrok śmierci. Nawet najbardziej prawi i bogobojni rodzice wydają na świat potomstwo obciążone grzechem (Ps 51:5).

Wymagania Prawa co do funkcji narządów rozrodczych uczyły mężczyzn i kobiety dyscypliny wewnętrznej, panowania nad namiętnościami i szacunku dla otrzymanej od Boga zdolności wydawania potomstwa. Przepisy te nie były zwykłymi rozporządzeniami higienicznymi czy sanitarnymi, przeciwdziałającymi szerzeniu się chorób, lecz miały przypominać ludziom o ich grzesznym stanie. Dla zwrócenia uwagi na odziedziczoną grzeszność za czasowo nieczystych całkiem słusznie uznawano mężczyzn i kobiety, u których pojawiła się jakaś wydzielina z narządów płciowych spowodowana normalnym funkcjonowaniem organizmu. Okres ten wydłużał się w wypadku nieprawidłowych, długotrwałych wycieków, wywołanych zmianami chorobowymi. Na koniec, podobnie jak po urodzeniu dziecka, prócz kąpieli konieczna była ofiara za grzech, żeby kapłan Boży mógł dokonać przebłagania za tę osobę. Kiedy więc Maria, matka Jezusa, złożyła ofiarę przebłagalną po urodzeniu pierworodnego syna, przyznała się w ten sposób do odziedziczonej grzeszności i potwierdziła, że nie jest bezgrzeszna, niepokalana (Łk 2:22-24).

Zwłoki i padlina. W myśl Prawa Mojżeszowego ten, kto dotknął padłego zwierzęcia, stawał się nieczysty na jeden dzień, a jeśli miał kontakt z ludzkimi zwłokami — na cały tydzień. Po zetknięciu się z padliną musiał tylko wyprać szaty, ale gdyby niechcący zjadł mięso zwierzęcia, które zdechło lub zostało rozszarpane przez dzikie zwierzę, wtedy musiał się jeszcze wykąpać (Kpł 5:2; 11:8, 24, 27, 31, 39, 40; 17:15). Ten sam przepis dotyczył kapłanów, którym dodatkowo pod groźbą śmierci nie wolno było w okresie nieczystości spożywać nic świętego (Kpł 22:3-8).

Dotknięcie ludzkich zwłok pociągało za sobą bardziej skomplikowaną ceremonię oczyszczającą. Wykorzystywano w niej specjalnie przygotowany popiół: Poza obozem zabijano czerwoną krowę. Kapłan brał nieco jej krwi i kropił nią siedem razy przed namiotem spotkania. Potem całą krowę spalano (skórę, mięso, krew i gnój), a do ognia wrzucano drewno cedrowe, hizop oraz przędzę barwioną szkarłatem z czerwców. Popiół przechowywano, żeby ‛sporządzać z niego wodę oczyszczenia’. Trzeciego i siódmego dnia kropiono nią człowieka, który dotknął zwłok. Na koniec siódmego dnia miał on wyprać swe szaty i się wykąpać i odtąd był czysty (Lb 19:1-13).

W myśl tego samego przepisu za nieczystego uważano każdego człowieka, który przebywał w miejscu, gdzie ktoś zmarł, a także sam taki dom lub namiot i wszystkie znajdujące się w nim otwarte naczynia. Nieczysty był też ten, kto dotknął choćby kości zabitego na polu bitwy albo jakiegokolwiek grobu. Dlatego w czasach Jezusa na miesiąc przed Paschą zwyczajowo bielono groby, żeby nikt przypadkowo ich nie dotknął, przez co nie mógłby uczestniczyć w tym święcie (Lb 19:14-19; Mt 23:27; Łk 11:44). Jeżeli nazirejczyk był obecny przy czyjejś śmierci, to musiał złożyć ofiarę, a dni jego ślubu liczyły się od nowa (Lb 6:8-12; zob. NAZIREJCZYK; SAMSON).

Przymierze Prawa nakazywało także oczyszczać skalane miejsca oraz przedmioty. Jeśli nieznany sprawca popełnił morderstwo, najpierw mierzono, które miasto leży najbliżej miejsca zbrodni. Starsi tego miasta mieli wziąć nieużywaną jeszcze do pracy jałówkę, zaprowadzić ją do doliny potoku, którą płynie woda, i tam złamać jej kark (zastępowała ona mordercę). Potem obmywali nad nią ręce, żeby się symbolicznie oczyścić z wszelkiej odpowiedzialności, i prosili Boga, by nie przypisywał im winy za przelanie krwi (Pwt 21:1-9).

Stosowne przepisy ściśle regulowały sposób oczyszczania ubrań i naczyń, które miały styczność z padliną lub zwłokami albo jakoś inaczej zostały zanieczyszczone (Kpł 11:32-35; 15:11, 12). Znacznie poważniejszą sprawą była plaga trądu pojawiająca się na ubraniu czy ścianach budynku, toteż jeśli nie udawało się jej zwalczyć i najwyraźniej się rozszerzała, należało zniszczyć daną szatę lub nawet zburzyć dom (Kpł 13:47-59; 14:33-53).

Łupy wojenne można było przynieść do obozu dopiero po uprzednim oczyszczeniu. Przedmioty palne myto wodą, a metalowe ‛przeprowadzano przez ogień’ (Lb 31:21-24).

Czystość chrześcijańska. Chrześcijanie nie podlegają Prawu Mojżeszowemu ani jego wymaganiom co do czystości, chociaż w czasach ziemskiej służby Jezusa miały one jeszcze moc wiążącą (Jn 11:55). Prawo zawierało „cień mających nadejść dóbr”, natomiast „rzeczywistość należy do Chrystusa” (Heb 10:1; Kol 2:17). Z tego względu Paweł napisał: „Według Prawa niemal wszystko zostaje oczyszczone krwią [Mojżesz pokropił nią księgę, lud, przybytek i naczynia], a bez wylania krwi nie następuje przebaczenie. Dlatego było konieczne, żeby symboliczne wyobrażenia rzeczy w niebiosach zostały oczyszczone tymi środkami”. „Bo jeśli krew kozłów i byków oraz popiół z jałówki, użyte do pokropienia tych, którzy się skalali, uświęca do tego stopnia, że ciało staje się czyste, to o ileż bardziej krew Chrystusa, który przez ducha wiecznego ofiarował Bogu samego siebie bez skazy, oczyści nasze sumienia z martwych uczynków, abyśmy mogli pełnić świętą służbę dla Boga żywego?” (Heb 9:19-23, 13, 14).

Krew Pana Jezusa Chrystusa oczyszcza więc chrześcijan z wszelkiego grzechu i nieprawości (1Jn 1:7, 9). Chrystus „umiłował zbór i wydał zań samego siebie, żeby go uświęcić, oczyszczając go kąpielą wodną przez słowo, (...) żeby był święty i bez skazy”, jak przystało na „lud będący w szczególnym sensie jego własnością, gorliwy w szlachetnych uczynkach” (Ef 5:25-27; Tyt 2:14). Żaden członek tego chrześcijańskiego zboru nie może zatem zapominać, że wprawdzie „został oczyszczony ze swych dawnych grzechów”, lecz ma w dalszym ciągu wydawać owoce ducha Bożego (2Pt 1:5-9), pamiętając, iż Bóg „każdą [gałąź] rodzącą owoc oczyszcza, żeby rodziła więcej owocu” (Jn 15:2, 3).

Chrześcijanie muszą więc trzymać się wysokich mierników czystości fizycznej, moralnej i duchowej — wystrzegać się „wszelkiego skalania ciała i ducha” (2Ko 7:1). Korzystając z oczyszczającego działania krwi Chrystusa, zważają jednak na jego słowa, że ‛nie to kala człowieka, co się do niego dostaje, ale to, co z niego wychodzi’, dlatego przywiązują większą wagę do czystości duchowej. Dbają o „czyste serce” i „czyste sumienie” przed Bogiem (Mk 7:15; 1Tm 1:5; 3:9; 2Tm 1:3). Dla takich osób mających czyste sumienie „wszystko jest czyste”, natomiast dla wyzutych z wiary, którzy mają skalane sumienie, „nic nie jest czyste” (Tyt 1:15). Kto chce zachować czyste serce, zważa na radę z Izajasza 52:11: „Nie dotykajcie niczego nieczystego; (...) bądźcie czyści, wy, którzy nosicie sprzęty Jehowy” (Ps 24:4; Mt 5:8). Jeśli tak postępuje, to również jego „ręce” są w sensie symbolicznym obmyte (Jak 4:8), a Bóg traktuje go jak czystego (2Sm 22:27; Ps 18:26; zob. też Dn 11:35; 12:10).

Apostoł Paweł wiedział, że już nie podlega Prawu, niemniej pewnego razu zgodnie z jego wymogami poddał się ceremonialnemu oczyszczeniu w świątyni. Czy nie był niekonsekwentny? Otóż Paweł nie walczył z Prawem ani z jego przepisami, wykazywał jedynie, że Bóg nie wymaga od chrześcijan ich przestrzegania. Jeżeli procedury nakazane niegdyś przez Boga nie zaprzeczały prawdom objawionym chrześcijanom, nic nie stało na przeszkodzie, by się do nich zastosować. Paweł tak właśnie postąpił, ponieważ nie chciał niepotrzebnie utrudniać Żydom wysłuchania dobrej nowiny o Jezusie Chrystusie (Dz 21:24, 26; 1Ko 9:20). Przy innej okazji argumentował, że pokarm sam w sobie może być czysty, ale jeśli spożywaniem go miałby zgorszyć brata, to powstrzyma się od jedzenia (Rz 14:14, 15, 20, 21; 1Ko 8:13). Wszystko to świadczy o tym, że ogromnie troszczył się o wybawienie innych i robił, co w jego mocy, by go dostąpili. Dlatego mógł powiedzieć: „Jestem czysty od krwi wszystkich ludzi” (Dz 20:26; 18:6).

Zapoznawanie się z tym, co zostało utrwalone na piśmie, wypowiadanie tego na głos.

Ludzie lubili czytać od najdawniejszych czasów. Asyryjski król Asurbanipal, który zgromadził