dyplomacji i handlu międzynarodowego. Urywki spisane po aramejsku występują w rozdz. 4-7. Niektóre informacje Ezdrasz przepisał z archiwów żydowskich, więc rzecz jasna uczynił to w języku hebrajskim. Także te fakty dobitnie przemawiają za autentycznością jego relacji.

W Ezdrasza 7:23-26 zaznaczono, że władze perskie pozwoliły Żydom stosować się do Prawa Mojżeszowego, przez co przyczyniły się do odrodzenia czystego wielbienia. Wspominając o królach Persji, Ezdrasz wymienia ich we właściwej kolejności. Większość współczesnych uczonych zgadza się, że księga ta jest dokładna, a The New Westminster Dictionary of the Bible otwarcie przyznaje, iż „wiarogodność zawartych w niej danych historycznych nie budzi najmniejszych wątpliwości” (red. H. Gehman, 1970, s. 291). Można więc polegać na jej treści, jak również na tym, że Ezdrasz był postacią historyczną.

Czas i tło akcji. Księga Ezdrasza została spisana razem z księgami Kronik ok. 460 r. p.n.e. Ezdrasz rozpoczyna od przytoczenia dekretu Cyrusa, zezwalającego Żydom na opuszczenie Babilonu i powrót do ojczyzny. Dokument ten został opublikowany w pierwszym roku panowania tego króla Persji (Ezd 1:1). Juda i Jerozolima opustoszały jesienią 607 r., gdy ostatni mieszkańcy pozostawieni przez Nebukadneccara przenieśli się do Egiptu. A zatem 70 rok spustoszenia Jerozolimy, ostatni rok wymuszonego sabatu dla całego kraju, dobiegł końca jesienią 537 r. Wobec tego dekret Cyrusa musiał zostać wydany pod koniec r. 538 lub na początku 537. Przemawiają za tym dwie okoliczności: po pierwsze, spustoszenie musiało trwać całe 70 lat; po drugie, Izraelitów raczej nie wyprawiono by w drogę podczas zimowych deszczów, a tak właśnie by się stało, gdyby owo rozporządzenie wydano kilka miesięcy wcześniej. Przypuszczalnie ogłoszono je więc wczesną wiosną r. 537, dzięki czemu Żydzi mogli wyruszyć w podróż podczas pory suchej, dotrzeć do Jerozolimy i postawić ołtarz w pierwszym dniu siódmego miesiąca (Tiszri) tego samego roku, czyli 29 września według kalendarza gregoriańskiego (Ezd 3:2-6).

Po opisaniu obchodów Paschy oraz Święta Przaśników, urządzonych po ukończeniu odbudowy świątyni w r. 515 p.n.e., Ezdrasz przeskakuje do siódmego roku panowania króla Persji Artakserksesa (468 p.n.e.), gdy on sam pojawił się na scenie wydarzeń. Począwszy od wersetu 27 rozdz. 7 do końca rozdz. 9 używa pierwszej osoby, ale w rozdz. 10 przechodzi na trzecią osobę i usuwa się w cień, żeby skupić się na poczynaniach książąt, kapłanów, lewitów oraz pozostałych repatriantów, zwłaszcza tych, którzy musieli odprawić cudzoziemskie żony.

Zobacz JIZREEL, JIZREELITA.

(„Jehowa wzmacnia”).

1. Król Judy w latach 745-717 p.n.e. Zapewne objął tron po śmierci swego ojca, Achaza, w „trzecim roku Hoszei”, króla Izraela (być może chodzi o trzeci rok jego zależności od Tiglat-Pilesera III); oficjalnie pierwszy rok rządów Ezechiasza rozpoczął się w miesiącu Nisan następnego roku (745 p.n.e.) (2Kl 18:1). Za jego panowania działali prorocy Izajasz, Ozeasz i Micheasz (Iz 1:1; Oz 1:1; Mi 1:1). Ezechiasz wyróżnił się jako władca, który „przylgnął do Jehowy”; czynił to, co słuszne w Jego oczach, i przestrzegał Jego przykazań. Od początku swych rządów gorliwie krzewił czyste wielbienie, nie tylko w Judzie, ale na terenie całego Izraela. Wzorem swego przodka Dawida podążał drogami Jehowy, czym zasłużył sobie na następującą opinię: „Po nim nie było wśród wszystkich królów Judy nikogo takiego jak on — ani też wśród tych, którzy byli przed nim”. Z tego powodu „Jehowa był z nim” (2Kl 18:3-7).

Dorobek literacki. Ezechiasz miał udział w zestawieniu części Księgi Przysłów, na co wskazuje wprowadzenie do rozdz. 25-29: „Również to są przysłowia Salomona, które przepisali ludzie Ezechiasza, króla Judy” (Prz 25:1). Gdy został uleczony przez Jehowę ze śmiertelnej choroby, ułożył pieśń dziękczynną, zapisaną w Izajasza 38:10-20. Wspomniał w niej o swoich „wybranych utworach” (w. 20). Niektórzy uważają, że właśnie on napisał Psalm 119. Jeśli tak było, zapewne uczynił to jeszcze jako książę, a nie po objęciu władzy królewskiej.

Sytuacja w Judzie w chwili wstąpienia Ezechiasza na tron. Gdy Ezechiasz wstępował na tron, królestwo judzkie nie cieszyło się uznaniem Bożym — jego ojciec, Achaz, popełnił wiele obrzydliwości wobec Jehowy i pozwalał na nieskrępowane szerzenie się w Judzie kultu fałszywych bóstw. Dlatego Jehowa dopuścił, by Jego lud był uciskany przez wrogów, zwłaszcza przez drugie mocarstwo światowe, Asyrię. Achaz ogołocił z kosztowności świątynię i pałac, żeby przekupić króla Asyrii. Co gorsza, porąbał sprzęty ze świątyni, zamknął jej drzwi i „w każdym kącie Jerozolimy” porobił sobie ołtarze, na których składał ofiary innym bogom. Przez zawarcie przymierza z władcą asyryjskim zapewnił swemu królestwu jego ochronę (2Kn 28:24, 25; 2Kl 16:7-9). Ale Ezechiasz na początku swego panowania „zbuntował się przeciw królowi Asyrii” (2Kl 18:7).