Jehowie przez całe życie; Bogu mojemu chcę grać, dopóki będę istniał. Niechaj me zadumanie nad nim będzie przyjemne. Ja sam będę się radował w Jehowie. Grzesznicy zostaną z ziemi wytraceni, a niegodziwców już nie będzie. Błogosław Jehowę, duszo moja. Wysławiajcie Jah!” (Ps 104:33-35).

(„Jehowa dojrzy [zapewni; zaopatrzy]”).

Miejsce na jednej z gór w ziemi Moria, gdzie Abraham znalazł barana zaplątanego w gęstwinie, którego złożył w ofierze zamiast Izaaka. Ponieważ uznał, że owo zwierzę dostarczył mu Jehowa, nazwał to miejsce Jehowa-Jireh. Starożytna tradycja utożsamia je z terenem, na którym wzniesiono świątynię Salomona (Rdz 22:2, 13, 14; zob. MORIA).

Wyrażenie będące tłumaczeniem hebrajskiego określenia Jehwáh Cidkénu, występujące w Jeremiasza 23:6 i 33:16.

Proroctwo mesjańskie z Jeremiasza 23:5, 6 dotyczące przyszłego króla z linii rodowej Dawida zapowiadało, że będzie on „czynił zadość sprawiedliwości i prawości w tej ziemi”. Ponieważ sprawuje rządy w imieniu Boga (tak jak Dawid i inni władcy zasiadający „na tronie Jehowy” jako namaszczeni przez Niego królowie; 1Kn 29:23), proroctwo mówi: „A to jest imię, którym będzie nazwany: ‚Jehowa naszą prawością’”. Oczywiście sformułowanie to nie oznacza, że Jezus, Mesjasz, jest tożsamy z Jehową Bogiem, gdyż w podobnym proroctwie mesjańskim z Jeremiasza 33:14-16 identycznie określono Jerozolimę: „I będzie nazywana: ‚Jehowa naszą prawością’”. W obu wypadkach użycie tej nazwy podkreśla, że imię Boże, Jehowa, stanowi gwarancję prawości obiecanego króla oraz wybranej stolicy. Taka sprawiedliwość i prawość wynika ponadto z całkowitego oddania dla Jehowy i realizowania Jego woli, co zapewnia Jego błogosławieństwo i kierownictwo.

Nazwa ołtarza wzniesionego przez Mojżesza dla upamiętnienia zwycięskiej bitwy z Amalekitami pod Refidim (Wj 17:8, 13-16).

Nazwa ta znaczy „Jehowa jest moim słupem sygnałowym”, jeśli nissí wywiedzie się od słowa nes („słup sygnałowy”). Tłumacze greckiej Septuaginty uważali, iż nissí pochodzi od słowa nus („uciekać do miejsca schronienia”) — nazwa ta znaczyłaby wówczas: „Jehowa jest mym schronieniem”. Z kolei w łacińskiej Wulgacie wywiedziono nissi od słowa nasás („podnieść; wznieść”) — w takim wypadku nazwa ta znaczyłaby: „Jehowa jest mym wywyższeniem” (Wj 17:15, przyp. w NW).

(„Jehowa jest pokojem”).

Nazwa nadana ołtarzowi wybudowanemu przez Gedeona w Ofrze, na zach. od Jordanu. Ujrzawszy anioła Jehowy, Gedeon zaczął się bać o swoje życie. Usłyszał jednak zapewnienie: „Pokój tobie. Nie bój się. Nie umrzesz”. Przepełniony wdzięcznością, zbudował ołtarz — najwyraźniej nie w celach ofiarnych, lecz jako pomnik ku czci Jehowy (Sdz 6:22-24).

Najczęstszy odpowiednik hebrajskiego wyrażenia Jehowáh cewaʼòt, które wraz z podobnymi formami występuje w Piśmie Świętym 283 razy. W zdecydowanej większości wypadków pojawia się w księgach prorockich, zwłaszcza Izajasza, Jeremiasza i Zachariasza. Wyrażenia tego (zapisanego literami greckimi) użyli Paweł i Jakub, cytując proroctwa lub do nich nawiązując (Rz 9:29; Jak 5:4; por. Iz 1:9).

Hebrajskie słowo cawáʼ (lm. cewaʼòt) zasadniczo odnosi się do literalnego wojska, czyli sił zbrojnych — jak w Rodzaju 21:22, Powtórzonego Prawa 20:9 i wielu innych wersetach. Ale bywa też używane w sensie przenośnym, np. gdy jest mowa o „niebiosach i ziemi oraz całym ich zastępie” lub o „słońcu i księżycu, i gwiazdach, całym zastępie niebios” (Rdz 2:1; Pwt 4:19). Liczbą mnogą, cewaʼòt, określano niekiedy oddziały izraelskie, np. w Wyjścia 6:26; 7:4; Liczb 33:1; Psalmie 44:9; 60:10. Zdaniem niektórych uczonych „zastępy” w wyrażeniu „Jehowa Zastępów” oprócz aniołów obejmują wojska izraelskie oraz nieożywione ciała niebieskie. Wydaje się jednak, że oznaczają przede wszystkim — a być może wyłącznie — siły anielskie.

Kiedy Jozue zobaczył w pobliżu Jerycha anielskiego posłańca i zapytał go, czy jest po stronie Izraelitów, czy ich wrogów, usłyszał odpowiedź: „Nie, lecz przyszedłem teraz jako książę wojska Jehowy” (Joz 5:13-15). O duchowych synach Bożych z pewnością mówił także prorok Michajasz, gdy oznajmił królom Achabowi i Jehoszafatowi: „Oto widzę Jehowę siedzącego na swoim tronie oraz cały zastęp niebios stojący przy nim, po jego prawicy i po lewicy” (1Kl 22:19-21). W tytule „Jehowa Zastępów” słusznie użyto liczby mnogiej, ponieważ siły anielskie nie tylko dzielą się na cherubów, serafów i aniołów (Rdz 3:24; Iz 6:2, 3; Obj 5:11), ale też tworzą pewne zorganizowane grupy. Dlatego Jezus Chrystus powiedział, że może mieć do dyspozycji „więcej niż dwanaście legionów aniołów” (Mt 26:53). Kiedy Ezechiasz błagał Jehowę o pomoc, nazwał Go „Jehową Zastępów, Bogiem Izraela, siedzącym na cherubach”. Zapewne nawiązał do Arki Przymierza i postaci cherubów umieszczonych na jej pokrywie, symbolizującej niebiański tron Jehowy (Iz 37:16; por. 1Sm 4:4; 2Sm 6:2). Bojaźliwy sługa Elizeusza nabrał otuchy, gdy w nadprzyrodzonej wizji zobaczył, że górzysta okolica wokół oblężonego miasta, w którym przebywał z Elizeuszem, jest „pełna koni oraz ognistych rydwanów wojennych”, stanowiących część anielskiej armii Jehowy (2Kl 6:15-17).

A zatem tytuł „Jehowa Zastępów” uwydatnia potęgę Władcy Wszechświata — Boga, który ma do dyspozycji ogromne rzesze stworzeń duchowych (Ps 103:20, 21; 148:1, 2; Iz 1:24; Jer 32:17, 18). Wzbudza to głęboki szacunek i podziw dla Jehowy, ale też pociesza i umacnia Jego sług. Na przykład Dawid w pojedynkę, bez wsparcia ludzkich wojsk, wystąpił przeciw przerażającemu Filistynowi Goliatowi w „imieniu Jehowy Zastępów, Boga izraelskich szeregów bojowych” (1Sm 17:45). Oczywiście nie tylko podczas walk zbrojnych, lecz we wszelkich innych trudnych czy doniosłych chwilach słudzy Boży jako społeczność i jako jednostki czerpali pokrzepienie i nadzieję ze świadomości, że majestatyczny i wzniosły Jehowa sprawuje władzę nad potężnymi zastępami stworzeń usługujących Mu na niebiańskich dziedzińcach (1Sm 1:9-11; 2Sm 6:18; 7:25-29). Sformułowanie „Jehowa Zastępów”, używane przez proroków, było dodatkową gwarancją spełnienia się ich zapowiedzi.

(prawdopodobnie: „Jehowa obdarzył”).

1. Drugi z ośmiu synów Obed-Edoma usługujących w przybytku jako odźwierni (1Kn 26:1, 4, 5, 13, 15).

2. Beniaminita dowodzący 180 000 żołnierzy króla Jehoszafata (2Kn 17:17, 18).

3. Jeden z zabójców króla judzkiego Jehoasza. Jehozabad i Jozachar byli sługami króla i zamordowali go za to, że zabił Zachariasza, syna Jehojady. Sami zaś zostali straceni przez Amacjasza — syna i następcę Jehoasza. Jehozabad był synem Szomera i Moabitki Szimrit (2Kl 12:20, 21; 2Kn 24:20-22, 25-27; 25:1, 3).

(prawdopodobnie: „On jest Jehowa”).

1. Beniaminita z miasta Anatot, który zgłosił się do służby u boku Dawida, gdy ten schronił się w Ciklag przed królem Saulem. Jehu był jednym z mocarzy „uzbrojonych w łuk, używających i prawej, i lewej ręki, w której mieli kamienie lub strzały w łuku” (1Kn 12:1-3).

2. Prorok, syn Chananiego. Przepowiedział zagładę domu Baaszy, króla Izraela (1Kl 16:1-4, 7, 12). Przeszło 33 lata później prorok imieniem Jehu (może więc chodzić o tę samą osobę) skarcił króla judzkiego Jehoszafata za przyjaźń i współpracę z niegodziwym królem izraelskim Achabem (2Kn 19:1-3). W 2 Kronik 20:34 poinformowano, że dzieje Jehoszafata zostały opisane „wśród słów Jehu, syna Chananiego, zamieszczonych w Księdze Królów Izraela”.

3. Syn Jehoszafata (nie mylić z królem judzkim o tym imieniu) i wnuk Nimsziego (2Kl 9:14); król izraelski od ok. 904 do 877 r. p.n.e. Kiedy Izraelem rządził Achab, jego żona Jezebel chciała zgładzić proroka Eliasza, dlatego ten uciekł przed nią na górę Horeb. Bóg polecił mu jednak wrócić i namaścić trzech ludzi: Elizeusza na swego następcę, Chazaela na króla Syrii oraz Jehu na króla Izraela (1Kl 19:15, 16). Eliasz istotnie namaścił Elizeusza, czyli mianował go na urząd proroka (zob. NAMASZCZANIE). Ale do namaszczenia Jehu w gruncie rzeczy doprowadził Elizeusz.

Czy pozostawienie tego zadania swemu następcy nie świadczyło o niesumienności Eliasza? Wcale nie, gdyż wkrótce po otrzymaniu owego polecenia prorok dowiedział się, że Jehowa sprowadzi nieszczęście na dom Achaba (za pośrednictwem Jehu) dopiero za dni jego syna (1Kl 21:27-29). Nie ulega więc wątpliwości, że przyczyną zwłoki nie była opieszałość Eliasza, lecz kierownictwo Jehowy. Zadbał On o to, aby Jehu został namaszczony dokładnie wtedy, gdy okoliczności pozwoliły mu natychmiast podjąć stosowne działania. A ponieważ był człowiekiem zdecydowanym i niezwykle energicznym, nie tracąc ani chwili, przystąpił do czynu.

Odpowiedni czas nadszedł w trakcie wojny. Achab już nie żył, a rządy sprawował jego syn Jehoram. Armia izraelska stała pod Ramot-Gilead, strzegąc miasta przed siłami króla syryjskiego Chazaela. Jednym z jej dowódców był Jehu (2Kl 8:28; 9:14). Kiedy służył w wojsku Achaba, wraz ze swym przybocznym Bidkarem słyszał, jak Eliasz potępił króla i prorokował, że Jehowa ‛odpłaci mu na połaci pola należącej do Nabota’. Achab przywłaszczył sobie to pole, gdy jego żona Jezebel doprowadziła do zamordowania Nabota (2Kl 9:24-26; 1Kl 21:11-19).

Kiedy wojska izraelskie strzegły Ramot-Gilead, król Jehoram przebywał w Jizreel, gdzie leczył się z ran zadanych mu przez Syryjczyków pod Ramą. Razem z nim był król judzki Achazjasz, syn jego siostry Atalii — córki Achaba i Jezebel. Achazjasz