z 12 apostołami na obchodach ostatniej ważnej Paschy; następnie (po odprawieniu zdrajcy Judasza) ustanowił uroczystość mającą upamiętniać jego śmierć — Wieczerzę Pańską (Mt 26:17-30; 1Ko 11:23-25). Przed upływem 14 Nisan został zabity jako Baranek Boży. A 16 Nisan — w dniu, w którym kapłan kołysał w świątyni snopem pierwocin jęczmienia — został wskrzeszony „jako pierwocina tych, którzy zapadli w sen śmierci” (1Ko 15:20; Łk 23:54 do 24:7).

Naśladowcy Chrystusa, posłuszni nakazowi: „Czyńcie to na moją pamiątkę”, po dziś dzień upamiętniają jego śmierć właśnie 14 Nisan (Łk 22:19, 20; zob. WIECZERZA PAŃSKA).

Bóstwo czczone przez Sancheriba, króla Asyrii. To właśnie w świątyni Nisrocha Sancherib został zamordowany przez swych synów Adrammelecha i Sarecera (2Kl 19:36, 37; Iz 37:38). Część uczonych utożsamia go z bogiem ognia Nusku, który — jak uważano — pomagał zwyciężać wrogów na wojnie, a także był posłańcem bogów i wymierzał sprawiedliwość. Ale jednoznaczna identyfikacja Nisrocha z którymkolwiek ze znanych obecnie asyryjskich bóstw nie jest możliwa.

Jedna z pięciu córek Celofchada z plemienia Manassesa. Ponieważ Celofchad zmarł, nie mając synów, Jehowa postanowił, że dziedzictwo po ojcu otrzymają jego córki. Stanowiło to precedens prawny. Później dodatkowo ustalono, że córki, które dziedziczą po ojcu, powinny poślubić mężczyzn z tego samego plemienia, aby utrzymać dziedzictwo i nie dopuścić do przekazania go innemu plemieniu (Lb 26:28-33; 27:1-11; 36:6-12; Joz 17:3, 4).

(„Jah dotrzymał umowy; Jah umówił się i spotkał”).

Prorokini wymieniona z imienia jako jedna z osób, które w 455 r. p.n.e. próbowały zastraszyć Nehemiasza i w ten sposób powstrzymać odbudowę murów Jerozolimy (Neh 6:14).

(„Jah dotrzymał umowy; Jah umówił się i spotkał”).

Syn Binnuja; Lewita, który czwartego dnia po przybyciu Ezdrasza do Jerozolimy w 468 r. p.n.e. pomagał przy odważaniu srebra, złota i sprzętów świątynnych (Ezd 8:32, 33).

Miasto leżące najwyraźniej na terytorium Beniamina, w pobliżu Jerozolimy. Choć nie określono jednoznacznie jego położenia, to z Nehemiasza 11:31, 32 oraz Izajasza 10:28-32 wynika, że znajdowało się niedaleko Anatot i przypuszczalnie w sąsiedztwie wzniesienia, z którego można było zobaczyć Jerozolimę. Bywa utożsamiane z pewnym miejscem na górze Skopus, ok. 1,5 km na pn. wsch. od jerozolimskiego Wzgórza Świątynnego. Oznaczałoby to, że Nob leżało dokładnie na pn. od Góry Oliwnej.

Kiedy Dawid uciekał przed Saulem, udał się do arcykapłana Achimelecha, przebywającego właśnie w Nob — „mieście kapłanów”. Otrzymał od niego chleby pokładne na pożywienie dla towarzyszy, a także przechowywany tam miecz Goliata. Być może przybytek przeniesiono do Nob, gdy na Szilo został wykonany wyrok Boży (por. 1Sm 14:3; Ps 78:60; Jer 7:12-14). Ponieważ Achimelech udzielił Dawidowi pomocy, Saul oskarżył go później o spiskowanie przeciw niemu. Rozkazał Doegowi Edomicie zabić arcykapłana oraz 84 innych kapłanów. Następnie Doeg wymordował pozostałych mężczyzn, kobiety, dzieci i zwierzęta w Nob. Ocalał tylko Abiatar, syn Achimelecha (1Sm 21:1-9; 22:6-23).

Nob wymieniono też wśród miejsc na trasie pochodu Asyryjczyków zmierzających w stronę Jerozolimy (Iz 10:24, 32). Po powrocie z niewoli babilońskiej ponownie osiedlili się tam Beniaminici (Neh 11:31, 32).

1. (Od rdzenia oznaczającego: „szczekać”). Izraelita, prawdopodobnie z plemienia Manassesa; zdobył Kenat i jego zależne miejscowości. Potem nazwał to miasto swoim imieniem (Lb 32:42).

2. Miasto po wsch. stronie Jordanu, zajęte przez Nobacha (Lb 32:39, 42). Nazwa Nobach najwidoczniej się nie utrzymała, gdyż później użyto już pierwotnej nazwy, Kenat (1Kn 2:23). To starożytne miejsce na ogół bywa utożsamiane z ruinami w Kanawat, ok. 90 km na pd. pd. wsch. od Damaszku.

3. Miejsce leżące na wsch. od Jordanu, w pobliżu Jogbohy na terytorium Gada (Lb 32:34, 35; Sdz 8:11). Dokładna lokalizacja nie jest dziś znana.

Jehowa Bóg nazwał „Nocą” okres ciemności między zachodem a wschodem słońca (Rdz 1:5, 14). Po schowaniu się słońca, a przed zapadnięciem ciemności nastaje na krótko zmrok czy zmierzch, kiedy to zaczynają być widoczne gwiazdy. Hebrajczycy nazywali tę porę dnia nészef i zapewne właśnie o nią chodzi w wyrażeniu „między dwoma wieczorami”, występującym w Wyjścia 12:6 (Prz 7:9). To samo hebrajskie słowo odnosi się do świtu, czyli do okresu poprzedzającego pojawienie się słońca po nocnych ciemnościach. Psalmista oznajmił: „Wstałem wcześnie o świcie” (Ps 119:147).

Hebrajski podział nocy. Hebrajczycy dzielili noc na „straże”. „Kiedy wspomnę o tobie na swym posłaniu, podczas straży nocnych rozmyślam o tobie” (Ps 63:6). W Sędziów 7:19 jest mowa o „środkowej straży nocnej”, najwyraźniej więc w dawnych czasach były trzy straże. Każda zapewne obejmowała jedną trzecią okresu między zachodem a wschodem słońca, czyli — w zależności od pory roku — ok. czterech godzin. Pierwsza straż biegła mniej więcej od godziny 18 do 22. „Środkowa straż nocna” zaczynała się ok. 22 i trwała do 2 w nocy. O tej dobrze dobranej porze Gedeon niespodziewanie uderzył na obóz Midianitów. Od godziny 2 do wschodu słońca liczono trzecią, „poranną” straż. Właśnie podczas „straży porannej” Jehowa zaczął dotkliwie utrudniać pościg Egipcjanom przeprawiającym się przez Morze Czerwone (Wj 14:24-28; zob. też 1Sm 11:11).

Podział rzymski. Najpóźniej po dostaniu się pod władzę Rzymu Żydzi przyswoili sobie grecki i rzymski zwyczaj dzielenia nocy na cztery straże. To zapewne do niego nawiązał Jezus, gdy powiedział: „Dlatego czuwajcie, bo nie wiecie, kiedy pan domu przyjdzie: czy pod koniec dnia, czy o północy, czy z pianiem kogutów, czy wcześnie rano” (Mk 13:35). „Pod koniec dnia” — od zachodu słońca gdzieś do godziny 21 — biegła pierwsza straż. Druga, ‛północna’ straż rozpoczynała się ok. 21, a kończyła o północy (Łk 12:38). „Pianie kogutów” obejmowało czas od północy do ok. 3 nad ranem. Prawdopodobnie w ciągu tej straży rozległo się pianie koguta wspomniane w Marka 14:30 (zob. PIANIE KOGUTÓW). Ostatnia straż, „wcześnie rano”, trwała od godziny 3 do wschodu słońca (Mt 14:25; Mk 6:48).

Pewna wzmianka w Biblii wskazuje, iż noc dzielono także na 12 godzin. W Dziejach 23:23 napisano, że dowódca oddziału eskortującego Pawła z Jerozolimy do Cezarei zarządził wymarsz na „trzecią godzinę w nocy”, czyli ok. godziny 21.

Żydzi rozpoczynali nowy dzień o zachodzie słońca. U Rzymian zaś dzień kończył się i zaczynał o północy, co pozwalało ustrzec się kłopotów wynikających z tego, że w poszczególnych porach roku dzień liczony od wschodu słońca miał różną długość. Dzięki takiemu podziałowi doba składała się z dwóch równych części, trwających przez cały rok po 12 godzin. Podobny system istnieje do dziś w większości krajów świata.

Znaczenie przenośne. Słowo „noc” występuje nieraz w Biblii w znaczeniu symbolicznym, przenośnym. Jak podano w Jana 9:4, Jezus powiedział, iż „nadchodzi noc, kiedy nikt nie może działać”. Nawiązywał tu do czasu, gdy zostanie osądzony, zawieszony na palu i uśmiercony i tym samym nie będzie mógł wykonywać dzieła zleconego mu przez Ojca (zob. Hi 10:21, 22; Kzn 9:10).

W Rzymian 13:11, 12 „noc” najwyraźniej oznacza okres ciemności, który został sprowadzony przez Przeciwnika Bożego, a przeminie za sprawą Chrystusa Jezusa i jego rządu (zob. Ef 6:12, 13; Kol 1:13, 14). W 1 Tesaloniczan 5:1-11 słudzy Boga, oświeceni Jego prawdą, są przeciwstawieni ludziom ze świata, którzy nie dostąpili tego oświecenia. Ci pierwsi swym stylem życia dowodzą, że są „synami światła i synami dnia” i że ‛nie należą do nocy ani do ciemności’ (zob. Jn 8:12; 12:36, 46; 2Ko 6:14; 1Pt 2:9). Podobnie w Micheasza 3:6 prorok mówi do odrzucających przewodnictwo prawdziwego Boga: „Dlatego będziecie mieli noc, tak iż nie będzie żadnej wizji; i będziecie mieli ciemność, żebyście nie uprawiali wróżbiarstwa. I słońce zajdzie nad prorokami, a dzień ściemnieje nad nimi” (por. Jn 3:19-21).

Noc jest także ogólnym symbolem niebezpiecznej pory, ponieważ po zapadnięciu ciemności grasują dzikie zwierzęta, wojska niespodziewanie przypuszczają atak, włamują się złodzieje i popełniane są różne inne występki (Ps 91:5, 6; 104:20, 21; Iz 21:4, 8, 9; Dn 5:25-31; Abd 5). Właśnie takie rozmaite przenośne znaczenie mają słowa z Objawienia 21:2, 25 oraz 22:5, gdzie o „Nowej Jerozolimie” stanowczo powiedziano, że „nocy tam nie będzie”.

(od rdzenia oznaczającego: „spocząć; osiąść”).

Wymieniony na czwartym miejscu syn Beniamina (1Kn 8:1, 2). Ponieważ nie występuje na liście z 46 rozdz. Rodzaju, prawdopodobnie urodził się po przybyciu rodziny do Egiptu. Niektórzy przypuszczają, że Nocha to inne imię Szefufama albo że był on potomkiem tego ostatniego (Lb 26:39).

Plemię należące do sprzymierzonych ludów, które z pomocą Jehowy zostały rozgromione przez Rubenitów i Gadytów oraz połowę plemienia Manassesa (1Kn 5:18-22). Nic więcej o nim nie wiadomo; być może jego nazwa zachowała się w nazwie miejscowości Nudebe, leżącej na pustyni na wsch. od Palestyny.

(prawdopodobnie: „odpoczynek; pocieszenie”).

Syn Lamecha i dziesiąty potomek w linii od Adama przez Seta; urodził się w 2970 r. p.n.e., 126 lat po śmierci Adama. Gdy Lamech nadał swemu synowi imię Noe, powiedział: „Ten nam przyniesie pocieszenie w naszej pracy i w bólu naszych