Dlaczego tak godna uwagi była prawość Hioba?

„Dopóki jest dech we mnie, nie wyrzeknę się swojej prawości!” (Hioba 27:5)

1. Kim był Hiob? Skąd wiadomo, że naprawdę kiedyś żył?

HIOB to wybitna postać historyczna. Nie tylko miał wielkie bogactwa, ale też poważano go za to, że jako zwierzchnik i sędzia kierował się współczuciem. W Biblii czytamy, że „był to mąż najznaczniejszy spośród wszystkich synów Wschodu” (Hioba 1:3; 29:12-25, Brandstaetter). Wespół z Noem i Danielem zaliczono go do ludzi nadzwyczaj sprawiedliwych (Ezech. 14:14, 20). Pismo Święte stawia Hioba za przykład chrześcijanom, co dowodzi, że człowiek taki rzeczywiście niegdyś żył (Jak. 5:11).

2. Jak można ustalić, kiedy Szatan poddał Hioba próbom?

² Hiob mieszkał w ziemi Uz, czyli na terenie dzisiejszej Arabii. Nie był wprawdzie Izraelitą, ale oddawał cześć Jehowie, na co Stwórca zwrócił uwagę Szatana. Oznajmił przy tym, że Hiob „nie ma równego sobie na ziemi, jest człowiekiem nienagannym i prostolinijnym”. Wynika stąd, iż był on wtedy jedynym wyróżniającym się sługą Bożym (Hioba 1:8). Zatem wypróbowanie go przez Szatana nastąpiło w czasie, gdy spokrewnieni z Hiobem Izraelici przebywali w niewoli egipskiej. Musiało to mieć miejsce po roku 1657 p.n.e., w którym umarł zachowujący prawość Józef, ale zanim jeszcze na ścieżkę prawości wkroczył Mojżesz.

3. Kto napisał Księgę Hioba i skąd zdobył potrzebne informacje?

³ Księgę Hioba najwyraźniej napisał Mojżesz. Ale skąd się dowiedział o jego przeżyciach? Otóż gdy w 1553 roku p.n.e. musiał uciekać z Egiptu, osiedlił się w kraju Midian, nieopodal ziemi Uz (Wyjścia 2:15-25; Dzieje 7:23-30). W życiu Hioba dobiegał wówczas końca 140-letni okres, w którym ponownie cieszył się błogosławieństwem Jehowy (Hioba 42:16). Kiedy później u schyłku swej wędrówki po pustyni Izraelici znaleźli się w pobliżu ziemi Uz, do Mojżesza mogły dotrzeć wieści o ostatnich latach życia Hioba oraz o jego śmierci.

SKROMNY ZAKRES WIEDZY HIOBA

4. (a) Skąd najpewniej Hiob wiedział o Jehowie i dlaczego można twierdzić, że utrzymywał łączność z potomkami Abrahama i Izaaka? (b) W jaki sposób Hiob stał się człowiekiem o nieskazitelnej prawości?

⁴ Ponieważ nie spisano jeszcze wtedy żadnej księgi biblijnej, Hiob miał dość skąpe wiadomości o Bogu i Jego zamierzeniach. Musiał jednak coś wiedzieć o postępowaniu Jehowy z Abrahamem, Izaakiem, Jakubem i Józefem, gdyż najprawdopodobniej pochodził od Uza, pierworodnego syna Nachora, który z kolei był bratem Abrahama. Prócz tego brat Uza, Betuel, to ojciec Rebeki, żony Izaaka, i pradziadek Józefa (Rodz. 22:20-23). Z pewnością Hiob bardzo sobie cenił wszelkie wiadomości o kontaktach Jehowy z Abrahamem i jego potomkami oraz sam gorąco pragnął podobać się temu Bogu. W ten sposób stał się człowiekiem o nieskazitelnej prawości, nienagannym i w pełni oddanym Jehowie.

5. Wskutek jakich szczególnych okoliczności prawość Hioba tak bardzo zasługuje na uwagę?

⁵ Wkrótce po tym, jak w Egipcie umarł Józef, prawość Hioba stała się przedmiotem sporu, który powstał w niewidzialnych niebiosach między Jehową Bogiem a Szatanem. Ale sam Hiob nie wiedział o tym, że jego nienaganność poddano pod dyskusję. I właśnie dlatego, że nie znał powodu spadających na niego nieszczęść, jego niezłomna postawa jest tym bardziej godna uwagi. Jehowa pobudził jednak Mojżesza do opisania szczegółów kwestii spornej dotyczącej prawości Hioba, aby mogli z tego odnieść pożytek wszyscy późniejsi słudzy Boży.

KWESTIA SPORNA WOKÓŁ PRAWOŚCI HIOBA

6. (a) Jaki przebieg pewnego zgromadzenia w niebie dowodzi istnienia kwestii spornej między Bogiem a Szatanem? (b) Kiedy powstała ta kwestia i na czym polega?

⁶ Księga Hioba umożliwia wgląd w dziedzinę niewidzialną, ukazując nam zebranie aniołów, zwołane w niebie przed obliczem Jehowy Boga. Jehowa przypomina Szatanowi, który także tam przybył, że Hiob „nie ma równego sobie na ziemi, jest człowiekiem nienagannym i prostolinijnym, bogobojnym i stroniącym od zła” (Hioba 1:8). Istnieje najwidoczniej jakaś kwestia sporna związana z prawością Hioba. Ale nie powstała ona dopiero teraz. Wyłoniła się już wtedy, gdy Adam i Ewa odwrócili się od Boga za namową Szatana, który tym samym oświadczył niejako: Daj mi tylko sposobność, a zdołam każdego odwieść od służenia Tobie! (Rodz. 3:1-6).

7. Do czego poczuł się zmuszony Szatan w związku z prawością Hioba? Jakie wyzwanie rzucił wtedy Bogu?

⁷ Teraz na tym oficjalnym zgromadzeniu w niebie Szatan widzi, że musi wyjaśnić, dlaczego jego zdaniem Hiob zachowuje prawość. Zapytuje więc: „Czyż za nic Hiob boi się Boga? Czy sam nie obwiodłeś zewsząd żywopłotem jego oraz jego domu i wszystkiego, co ma? (...) Ale dla odmiany racz podnieść rękę i dotknąć wszystkiego, co ma, a zobaczysz”, chełpi się Diabeł, „czy Ci prosto w twarz nie będzie złorzeczył” (Hioba 1:9-11).

8. (a) Jak Jehowa zareagował na wyzwanie Szatana? (b) Jakie druzgocące ciosy Szatan zadał Hiobowi?

⁸ Jehowa podejmuje wyzwanie Szatana. Najzupełniej ufając w prawość Hioba, odpowiada: „Oto wszystko, co ma, jest w twojej ręce. Tylko nie podnoś ręki na niego samego!” (Hioba 1:12). Szatan bezzwłocznie przypuszcza atak na Hioba. Zgraja Sabejczyków uprowadza mu 1000 wołów i 500 oślic oraz zabija wszystkich jego pasterzy z wyjątkiem jednego. Potem Szatan zsyła z nieba ogień, który pochłania 7000 owiec Hioba wraz z pilnującymi ich sługami oprócz jednego. Następnie z poduszczenia Diabła trzy bandy Chaldejczyków rabują Hiobowi 3000 wielbłądów i uśmiercają jego sługi, tylko jednego z nich zostawiając przy życiu. W końcu Szatan rozpętuje gwałtowną wichurę, która przewraca dom, w którym akurat ucztuje dziesięcioro dzieci Hioba; wszystkie giną na miejscu. Naoczni świadkowie, którzy zdołali ocaleć, jeden po drugim przynoszą Hiobowi te straszne wieści (Hioba 1:13-19).

9. Dlaczego nieszczęścia, które spadły na Hioba, były nad wyraz bolesne? Jak mimo to na nie zareagował?

⁹ Cóż za okropne nieszczęścia! Gdyby nawet Hiob wiedział, kto je spowodował, trudno byłoby mu je znieść. On jednak nic o tym nie wiedział! Nie zdawał sobie sprawy, że w niebie toczy się spór wokół jego osoby i że na jego przykładzie Jehowa wykazuje, iż są ludzie, którzy pomimo wszelkich niezawinionych cierpień zsyłanych na nich przez Szatana nie odstąpią od swej prawości. Ale chociaż był przytłoczony żałością i choć myślał sobie, że Bóg ponosi jakąś odpowiedzialność za to, co go spotyka, powiedział: „Sam Jehowa dał i sam Jehowa zabrał. Niech imię Jehowy nadal będzie błogosławione”. Tak więc „w tym wszystkim Hiob nie zgrzeszył ani nie przypisał Bogu niczego niestosownego” (Hioba 1:21, 22).

10. (a) Czego z kolei domagał się Szatan, jeśli chodzi o Hioba? Dlaczego Jehowa na to pozwolił? (b) Jakie następstwa swego poniżenia musiał znosić Hiob?

¹⁰ Jakiegoż upokorzenia doznaje Szatan, gdy na kolejnym zebraniu aniołów Jehowa zwracając się do niego mówi o Hiobie: „Jeszcze trzyma się mocno prawości!” Szatan nie daje jednak za wygraną. Twierdzi, że gdyby wolno mu było zadać Hiobowi cierpienia fizyczne, ten złorzeczyłby Bogu prosto w twarz. Jehowa do tego stopnia jest przekonany o prawości swego sługi, że przystaje na to żądanie; nie pozwala tylko Szatanowi pozbawić Hioba życia. Szatan zaraz obsypuje Hioba „złośliwym wrzodem od spodu jego stopy aż po czubek głowy” (Hioba 2:1-8). Doprowadza go do stanu budzącego takie obrzydzenie, iż przyjaciele i rodzina zaczynają go unikać, a dawni znajomi robią z niego pośmiewisko (Hioba 12:4; 17:6; 19:13-19; 30:1, 10-12).

11. Jaki kolejny cios spada na Hioba? Dlaczego zachowanie prawości w obliczu tak wielkich przeszkód naprawdę jest godne uwagi?

¹¹ Potem spada następny cios: Nawet żona Hioba traci wiarę. Woła do niego: „Wciąż jeszcze obstajesz przy swojej prawości? Złorzecz Bogu i umrzyj!” On jednak odpowiada: „Mówisz tak, jak mawiają kobiety nierozumne. Czyż będziemy przyjmować od prawdziwego Boga tylko to, co dobre, a już złego nie przyjmiemy?” Jak czytamy w sprawozdaniu biblijnym, „w tym wszystkim nie zgrzeszył Hiob swoimi wargami” (Hioba 2:9, 10). A gdy wziąć pod uwagę, że nie wiedział, dlaczego cierpi, trzeba przyznać, iż jego prawość naprawdę była wyjątkowa!

ATAK Z INNEJ STRONY

12. (a) Kim byli mężczyźni, którzy przyszli pocieszać Hioba? (b) Jak Szatan użył ich do dalszego wypróbowania Hioba?

¹² Ale Szatan nie rezygnuje. Wprowadza do akcji trzech rzekomych mędrców, którzy albo znali Hioba osobiście, albo słyszeli o nim jako o „najznaczniejszym spośród wszystkich synów Wschodu”. Najwyraźniej są od niego znacznie starsi (Hioba 1:3; 15:10; 32:6, Brandstaetter). Dwaj z nich to jego dalecy krewni. Elifaz Temanita wywodzi się od Abrahama przez Temana, wnuka Ezawa, a Bildad Szuchita jest potomkiem syna Abrahama imieniem Szuach (Hioba 2:11; Rodz. 36:15; 25:2). Pochodzenie Sofara trudno jest ustalić. Na pozór wszyscy trzej przychodzą pocieszyć Hioba, a w gruncie rzeczy posługuje się nimi Szatan, żeby zachwiać jego prawość. Liczy na to, że owi „pocieszyciele” nastawią Hioba wrogo do jego Boga, podobnie jak prowadzący śledztwo prowokatorzy polityczni udając przyjaciół nieraz już podkopali lojalność jeńców i skłonili do wystąpienia przeciwko własnym rządom (Hioba 16:2, 3).

13. (a) Jak zachowali się goście Hioba, po dotarciu na miejsce? (b) Kiedy zaczęła się dyskusja i jak się potoczyła?

¹³ Po dotarciu na miejsce trzej przybysze przez siedem dni i siedem nocy milcząco przypatrują się bezdennym cierpieniom i krańcowemu upokorzeniu Hioba (Hioba 2:12, 13). W końcu odzywa się Elifaz; zapewne jako najstarszy narzuca temat rozmowy i nadaje jej ton. Wywiązuje się trzyetapowa dyskusja, podczas której obecni po kolei zabierają głos. Przemowa Elifaza, podobnie jak mowy jego współtowarzyszy, składa się głównie z zarzutów. Po każdorazowym wystąpieniu któregoś ze swych oskarżycieli Hiob zbija jego argumenty. Sofar nie wypowiada się już po raz trzeci, najwidoczniej bowiem dochodzi do wniosku, że nie ma nic do dodania. Przemawia więc tylko dwa razy, a Elifaz i Bildad po trzy.

14. Jakiego rodzaju argumenty wysuwała cała trójka przeciwko Hiobowi? Jak Szatan zastosował podobną taktykę wobec Jezusa?

¹⁴ Wystąpienia Elifaza są dłuższe i nieco łagodniejsze od pozostałych. Ostrzej przemawia Bildad, a najzłośliwiej Sofar. Argumenty ich są podstępnie obliczone na osiągnięcie celu, jaki wytknął sobie Szatan, to jest na podkopanie prawości Hioba. Często przytaczają fakty, ale odrywają je od tła i błędnie interpretują. Tę samą taktykę Szatan obrał wobec Jezusa. Powołując się na werset, który mówi, że aniołowie Boży będą ochraniać Jego sługę, zaproponował mu, aby dowiódł, iż jest Synem Bożym, rzucając się ze szczytu świątyni (Mat. 4:5-7; Ps. 91:11, 12). Podobnym szatańskim namowom musiał się przez dłuższy czas opierać Hiob.

15. Co według Elifaza było powodem kłopotów Hioba?

¹⁵ Elifaz otwiera dyskusję utrzymując, że kłopoty Hioba to odpłata za grzechy przeciwko Bogu. Mówi: „Przypomnij, czy zginął kto prawy? (...) O ile wiadomo, złoczyńca, który sieje nieprawość, zbiera z niej plon” (Hioba 4:7, 8, Biblia Tysiąclecia, wydanie III). Następnie wysuwa twierdzenie, że Bóg nie ma zaufania do swoich sług. „Wszak On sługom swoim nie ufa; i w aniołach braki dostrzega. A cóż [dopiero] mieszkańcy glinianych lepianek”! (Hioba 4:18, 19, BT).

16. Jak Bildad podchwycił tok myśli Elifaza? Jakim krzywdzącym porównaniem się posłużył?

¹⁶ Bildad kontynuuje tę napaść słowną. „Jeśliś jest czysty, niewinny”, powiada, „to czuwać będzie nad tobą, uczciwy twój dom odbuduje”. Wskazuje na okoliczność, że trzcina i papirus pozbawione wody usychają i giną, po czym zgodnie z prawdą oznajmia, iż podobny los spotka wszystkich „niepomnych na Boga”. Popełnia jednak gruby błąd, odnosząc to porównanie do Hioba i kończąc je stwierdzeniem: „Nadzieja nieprawych zaginie” (Hioba 8:6, 11-13, BT).

17. Jakie mocne słowa padły z ust Sofara?

¹⁷ Wypowiedź Sofara utrzymana jest w jeszcze ostrzejszym tonie. Można ją streścić następująco: Och, żeby tak Bóg przemówił i powiedział ci, co o tobie myśli! On wie, co nabroiłeś. Karze cię o wiele łagodniej, niż sobie zasłużyłeś. Odwróć się od swych grzechów i odstąp od zła, a poczujesz się bezpieczny i znajdziesz wielu przyjaciół (Hioba 11:4-6, 14-20).

18. Jak wszyscy trzej oskarżali Hioba w drugiej serii swoich przemówień?

¹⁸ W drugiej serii przemówień Elifaz dalej kwestionuje prawość Hioba: Bóg nie ufa nawet aniołom, a cóż dopiero takiemu jak ty! Niegodziwiec ciągle ma kłopoty (Hioba 15:14-16, 20). Bildad rozgniewany, że ich racje wcale nie przekonują Hioba, zapowiada: Twoje światło zgaśnie. Wszelka pamięć o tobie zaginie. Tak dzieje się z tymi, którzy zapominają o Bogu (Hioba 18:5, 12, 13, 17-21). Sofar, nawiązując do dawnej zamożności Hioba, pyta: Czy nie wiesz, że krótko trwają wesołe okrzyki niegodziwych, a radość odstępcy jest tylko chwilowa? Niebo odkrywa grzechy niegodziwca! (Hioba 20:4, 5, 26-29).

19. (a) Jakie znaczenie według Elifaza Bóg przywiązuje do prawości człowieka? (b) Co stwierdza Bildad, kończąc napaść słowną na Hioba?

¹⁹ Elifaz odzywa się po raz trzeci: Czy Bogu może zależeć na jakimkolwiek człowieku? Gdybyś nawet był nienaganny, czy Bóg coś na tym korzysta? Wróć do Boga — nalega — i uporządkuj swoje sprawy. Wtedy i tobie wszystko przywróci (Hioba 22:2, 3, 21-23). Bildad tak kończy ów ciąg oskarżeń: Kto na ziemi może się chełpić, że jest czysty? Bóg jest tak chwalebny, że w Jego oczach nawet księżyc i gwiazdy są mniej niż niczym? A cóż dopiero człowiek, który przy Nim jest jak robak! (Hioba 25:2-6).

HIOB BRONI SIĘ I ZOSTAJE SKORYGOWANY

20. (a) Jak Hiob obalił pogląd, że Bóg karze grzechy cierpieniem? (b) W jakim postanowieniu trwał? Skąd wiadomo, że Bóg rzeczywiście cenił sobie jego prawość?

²⁰ Mimo straszliwych męczarni Hiob ani na chwilę nie ustępuje pod naporem przewrotnych argumentów swych dręczycieli. Jeżeli Bóg tylko karze grzechy cierpieniem, pyta, to „dlaczego nieprawi żyją i starzeją się, i rosną w siłę?” (Hioba 21:7-13, Miłosz). Jehowa wbrew oświadczeniom oskarżycieli Hioba bardzo sobie ceni tych, którzy zachowywaniem prawości odpowiadają na przechwałki Szatana, jakoby każdego potrafił odwrócić od służenia Bogu (Prz. 27:11; Ps. 41:13, BT). Hiob jest mocno przekonany o tym, że postępuje w sposób prawy. Wykrzykuje: „Dopóki jest dech we mnie, nie wyrzeknę się swojej prawości!” (Hioba 27:5). Naprawdę niczym nie zasłużył na to, co go spotyka.

21. Co powiedział Elihu fałszywym pocieszycielom Hioba? Jakiego napomnienia udzielił jemu samemu?

²¹ Każde słowo tej przedłużającej się dysputy pilnie chłonie młody Elihu. Teraz on zabiera głos. Mówi fałszywym pocieszycielom, że wcale nie udowodnili Hiobowi, jakoby był grzesznikiem (Hioba 32:11, 12). Następnie zwraca się do niego samego: „Dźwięk słów twoich słyszałem: ‛Czysty jestem, nie ma we mnie występku, nieskażony jestem i bez winy. Ale On znajduje przeciw mnie powody, poczytuje mnie za swego wroga’. (...) W tym nie jesteś sprawiedliwy” (Hioba 33:8-13; 6:29; 13:24, 27; 19:6-8, Miłosz). Istotnie, Hiob przywiązywał zbyt dużą wagę do tego, żeby się usprawiedliwić. Zarazem jednak w niczym nie uchybił Bogu ani nie stracił zaufania do słuszności Jego poczynań.

22. (a) Co uczynił Hiob po wysłuchaniu Jehowy? (b) Co zarządził Bóg odnośnie do fałszywych pocieszycieli Hioba? Jak się zakończyły jego przeżycia?

²² Elihu akurat kończy mówić, gdy nadciąga burza i spośród wichru odzywa się sam Jehowa: „Któż to jest ten, który zaciemnia moją myśl pustymi słowami? Przepasz, jak przystało mężowi, swoje biodra; spytam ciebie, a ty mi odpowiesz”. Wysłuchawszy Jehowy, Hiob przyznaje, że wypowiadał się nierozważnie, nie mając pełnego rozeznania, po czym okazuje skruchę „w pyle i prochu”. Następnie Jehowa demaskuje Elifaza i jego współtowarzyszy oraz radzi Hiobowi wstawić się za nimi. Potem Hiob wraca do zdrowia, zostaje pobłogosławiony siedmioma synami, trzema pięknymi córkami, natomiast bydła ma dwa razy więcej niż przedtem. Żyje jeszcze 140 lat, a umiera „stary i syty dni swoich” (Hioba 38:1-4; 42:1-17, Brandstaetter).

23. Jak powinna na nas oddziaływać prawość Hioba?

²³ Hiob dał naprawdę wspaniały wzór zachowywania prawości! Nie mógł wiedzieć, że Szatan obrał go sobie za cel swych kłamliwych zarzutów. Okoliczność ta jeszcze bardziej uwydatnia jego nienaganność, bo choć mu się zdawało, że to Bóg zsyła na niego cierpienia, nie zaparł się Go ani Mu nie złorzeczył. Jakiż to budujący przykład dla nas, którzy wiemy, dlaczego nasza prawość podlega wypróbowaniu! Nie ulega kwestii, że powinno to nas pobudzić do naśladowania Hioba i podążania naprzód w dziele Jehowy bez względu na to, co by sprowadził na nas przeciwnik Boży!

Czy potrafisz odpowiedzieć:

◼ Ze względu na jakie okoliczności prawość Hioba jest tak godna uwagi?

◼ Kto odwiedził Hioba i czego po tej wizycie spodziewał się Szatan?

◼ Jakie argumenty wysuwali przeciwko Hiobowi trzej „pocieszyciele”?

◼ Jak Hiob się bronił i dlaczego to wymagało skorygowania?

◼ Jak się zakończyły te wydarzenia i do czego powinno to nas pobudzić?

[Ilustracja na stronie 10]

Szatan wysłał do Hioba trzech „pocieszycieli”, aby go podburzyli przeciwko Bogu