SKORUPA GLINIANA

Fragment rozbitego naczynia glinianego. Hebrajskie słowo chéres, odnoszące się czasem do butli lub innego nieuszkodzonego naczynia glinianego (Lb 5:17; Jer 19:1), jest chyba spokrewnione z arabskim wyrazem, który znaczy „skrobać” bądź „drapać”, toteż może określać coś szorstkiego, chropowatego, takiego jak skorupka ceramiczna. Kiedy Hiob został porażony przez Szatana „złośliwym wrzodem” od czubka głowy aż po spód stopy, „wziął sobie glinianą skorupę, by się nią skrobać” (Hi 2:7, 8). A o Lewiatanie powiedziano: „Jego dolne części są jak ostre skorupy gliniane” (Hi 41:1, 30).

Greckie słowo òstrakon (występujące w Hi 2:8 wg LXX) oznaczało m.in. skorupki gliniane używane przez Greków do głosowania.

Odkrycia archeologiczne. Fragmenty naczyń glinianych to najliczniejsze znaleziska podczas wykopalisk archeologicznych. Niegdyś skorupy takie mogły służyć do rozgarniania popiołu lub czerpania wody (Iz 30:14). Ale zarówno w Egipcie, Mezopotamii, jak i na całym starożytnym Bliskim Wschodzie używano ich przede wszystkim jako taniego materiału pisarskiego. Na glinianych skorupkach napisano np. słynne „listy z Lakisz”, w których wielokrotnie występuje imię Boże, Jehowa (w postaci tetragramu: JHWH). W Egipcie archeolodzy odkryli mnóstwo odłupków wapienia i fragmentów ceramiki pokrytych rysunkami oraz napisami sporządzonymi atramentem (na ogół kursywą hieroglificzną); wiele z nich powstało przypuszczalnie między XVI a XI w. p.n.e., wobec czego niektóre mogą pamiętać czasy Mojżesza i egipską niewolę Izraelitów. Zawierają opowiadania, wiersze, hymny itp., po części pisane zapewne w ramach ćwiczeń szkolnych. Skorupki takie najwyraźniej służyły jako popularny materiał pisarski, podobnie jak dzisiaj kartki papieru i notatniki; zapisywano na nich rachunki, transakcje, kontrakty małżeńskie, pozwy sądowe itd.

W ruinach pałacu królewskiego w Samarii odnaleziono przeszło 60 ostraków zapisanych atramentem literami paleohebrajskimi. Są to przypuszczalnie sprawozdania o plonach winnic, w większości sporządzone chyba za panowania Jeroboama II. Oprócz nazw miejscowości widnieją na nich imiona, które niekiedy mają postać złożoną — w ich skład wchodzi słowo Baal, El lub Jehowa.

Wśród ostraków odkrytych w Egipcie znajdują się też różne dokumenty greckie — na ogół potwierdzenia zapłaconego podatku. Są one źródłem informacji o potocznej grece używanej w tym kraju w czasach ptolemejskich, rzymskich i bizantyjskich, przydają się więc do badań nad językiem koine, którym posługiwali się pisarze Chrześcijańskich Pism Greckich. W Górnym Egipcie znaleziono 20 greckich ostraków pochodzących prawdopodobnie z VII w. n.e. i zawierających fragmenty czterech Ewangelii.

Zastosowanie w przykładach. W Piśmie Świętym skorupki gliniane występują również w przenośniach. W psalmie przepowiadającym cierpienia Mesjasza przygnębiony i otoczony przez wrogów Dawid oznajmił: „Moc moja wyschła niby skorupa gliniana” (Ps 22:11-15). Przedmioty wykonane z gliny rzeczywiście stają się po wypaleniu bardzo suche; są też kruche, czego najwymowniejszym dowodem są właśnie skorupy rozbitych naczyń.

Za czasów Salomona najwyraźniej opanowano już sztukę glazurowania naczyń, bo w Przysłów 26:23 czytamy: „Czym srebrna glazura pokrywająca glinianą skorupę, tym wargi płomienne, a z nimi złe serce”. Jak „srebrna glazura” pokrywa powierzchnię ceramiki, tak „wargi płomienne” mogą skrywać „złe serce”, gdy ktoś tylko udaje przyjaźń.

Jehowa ostrzegł Oholibę (Jerozolimę), że ‛napełniona zostanie upojeniem i smutkiem’, pijąc kielich, z którego piła jej siostra Ohola (Samaria). Juda miała wychylić ten symboliczny kielich do ostatniej kropli, gdyż żaden z wyroków Bożych nie mógł jej ominąć. Dlatego Bóg oznajmił za pośrednictwem Ezechiela: „Będziesz musiała go wypić i wysączyć, a jego gliniane skorupy pogryziesz” (Eze 23:4, 32-34).

Bezbrzeżną głupotę ludzi uskarżających się na Boga i krytykujących Jego postępowanie obnażono następującymi słowami: „Biada wdającemu się w spór z Tym, który go ukształtował, jak skorupa gliniana z innymi skorupami glinianymi ziemi! Czy glina ma powiedzieć do tego, który ją kształtuje: ‚Co czynisz?’ A twoje dzieło: ‚On nie ma rąk?’” (Iz 45:9, 13).