Rodzina — podyktowane miłością postanowienie Jehowy
„Z tego powodu zginam kolana przed Ojcem, któremu wszelka rodzina w niebie i na ziemi zawdzięcza swą nazwę” (EFEZJAN 3:14, 15, NW).
1, 2. (a) Po co Jehowa stworzył rodzinę? (b) Jakie miejsce w porządku ustanowionym przez Jehowę zajmuje obecnie rodzina?
JEHOWA stworzył rodzinę. W ten sposób zaspokoił odczuwaną przez człowieka potrzebę towarzystwa, wsparcia i bliskiej więzi, ale zarazem dokonał czegoś więcej (1 Mojżeszowa 2:18). Rodzina stanowiła środek umożliwiający zrealizowanie chwalebnego zamierzenia Bożego co do napełnienia ziemi. Do pierwszej pary małżeńskiej Bóg powiedział: „Bądźcie płodni i rozmnażajcie się, abyście zaludnili ziemię i uczynili ją sobie poddaną” (Rodzaju [1 Mojżeszowa] 1:28, BT). Serdeczna i wychowawcza atmosfera rodzinna miała przynieść pożytek mnóstwu dzieci, które urodziły się Adamowi i Ewie oraz ich potomkom.
2 Jednakże ta pierwsza para obrała drogę nieposłuszeństwa, ściągając tym katastrofalne skutki na siebie i na swe potomstwo (Rzymian 5:12). Tak więc obecnie życie rodzinne daleko odbiega od tego, czego życzył sobie Bóg. Niemniej rodzina w dalszym ciągu zajmuje ważne miejsce w porządku ustanowionym przez Jehowę, stanowiąc podstawową komórkę społeczności chrześcijańskiej. Nie jest to wyraz braku doceniania pięknej pracy wykonywanej przez wielu nieżonatych chrześcijan i niezamężnych chrześcijanek z naszego grona. Chodzi raczej o to, że dostrzegamy olbrzymi wkład rodzin w duchową pomyślność organizacji chrześcijańskiej jako całości. Silne rodziny tworzą silne zbory. Jak jednak twoja rodzina może się pomyślnie rozwijać mimo obecnych trudności? Poszukajmy odpowiedzi przez zbadanie, co na temat rodziny mówi Biblia.
Rodzina w czasach biblijnych
3. Jaką rolę pełnił w rodzinie patriarchalnej mąż, a jaką żona?
3 Adam z Ewą odrzucili postanowienie Boże co do zwierzchnictwa. Ale mężowie wiary, tacy jak Noe, Abraham, Izaak, Jakub i Hiob, zajmowali należne im miejsce głowy rodziny (Hebrajczyków 7:4). Rodzina patriarchalna przypominała mały rząd, w którym ojciec sprawował funkcję przywódcy religijnego, nauczyciela i sędziego (1 Mojżeszowa 8:20; 18:19). Żony również odgrywały ważną rolę, usługując nie jak niewolnice, tylko jako gospodynie domu.
4. Jakie zmiany w życiu rodzinnym wprowadziło Prawo Mojżeszowe, ale jaką rolę w dalszym ciągu odgrywali rodzice?
4 Kiedy w 1513 roku p.n.e. Izrael stał się narodem, prawo rodzinne podporządkowano Prawu państwowemu, nadanemu za pośrednictwem Mojżesza (2 Mojżeszowa 24:3-8). Odtąd pełnomocnictwa do wydawania orzeczeń, także w sprawach życia i śmierci, posiadali wyznaczeni sędziowie (2 Mojżeszowa 18:13-26). Składanie ofiar, będące jednym z aspektów oddawania czci Bogu, zostało przejęte przez kapłaństwo lewickie (3 Mojżeszowa 1:2-5). Mimo to ojcowie dalej pełnili istotną rolę. Mojżesz usilnie ich zachęcał: „Niechaj słowa te, które Ja ci dziś nakazuję, będą w twoim sercu. Będziesz je wpajał w twoich synów i będziesz o nich mówił, przebywając w swoim domu, idąc drogą, kładąc się i wstając” (5 Mojżeszowa 6:6, 7). Znaczący był także wpływ matek. W Przysłów (Przypowieści) 1:8 polecono młodym: „Słuchaj, synu mój, karcenia twego ojca i nie zapominaj prawa twej matki” (NW). Tak więc w ramach władzy sprawowanej przez męża hebrajska żona mogła ustanawiać w rodzinie prawa i wymagać ich przestrzegania. Dzieci miały ją poważać, nawet gdy się zestarzała (Przypowieści 23:22).
5. Jak w Prawie Mojżeszowym określono miejsce dzieci w rodzinie?
5 W Prawie Bożym wyraźnie określono też miejsce dzieci. W 5 Mojżeszowej 5:16 powiedziano: „Czcij ojca twego i matkę twoją, jak ci rozkazał Pan, twój Bóg, aby długo trwały twoje dni i aby ci się dobrze działo w ziemi, którą Pan, twój Bóg, ci daje”. Lekceważenie któregoś z rodziców było w Prawie Mojżeszowym bardzo poważnym przewinieniem (2 Mojżeszowa 21:15, 17). Oznajmiało ono: „Ktokolwiek złorzeczy swemu ojcu i swojej matce, poniesie śmierć” (3 Mojżeszowa 20:9). Bunt przeciw rodzicom równał się buntowi przeciw samemu Bogu.
Rola chrześcijańskich mężów
6, 7. Dlaczego słowa Pawła z Efezjan 5:23-29 wydawały się jego ówczesnym czytelnikom wręcz rewolucyjne?
6 Chrystianizm rzucił więcej światła na porządek w rodzinie, zwłaszcza na rolę męża. W I wieku n.e. mężowie nie należący do zboru chrześcijańskiego na ogół traktowali żony szorstko i bezwzględnie. Kobiety poniżano i odmawiano im podstawowych praw. W pewnym komentarzu do Biblii czytamy: „Dobrze wychowany Grek brał sobie żonę, żeby wydawała na świat dzieci. Jej prawa w żaden sposób nie ograniczały jego żądz. W kontrakcie ślubnym nie było mowy o miłości. (...) Niewolnica nie miała żadnych praw. Jej ciałem rozporządzał właściciel” (The Expositor’s Bible).
7 W takim to klimacie Paweł napisał słowa z Efezjan 5:23-29: „Mąż jest głową żony, jak Chrystus Głową Kościoła, ciała, którego jest Zbawicielem. (...) Mężowie, miłujcie żony swoje, jak i Chrystus umiłował Kościół i wydał zań samego siebie (...) Mężowie powinni miłować żony swoje, jak własne ciała. Kto miłuje żonę swoją, samego siebie miłuje. Albowiem nikt nigdy ciała swego nie miał w nienawiści, ale je żywi i pielęgnuje”. Dla czytelników z I wieku n.e. słowa te były wręcz rewolucyjne. We wspomnianym komentarzu zaznaczono: „Żaden element chrystianizmu nie wydawał się tak nowatorski i rygorystyczny w zestawieniu z ówczesnymi rozwiązłymi obyczajami, jak chrześcijański pogląd na małżeństwo. (...) Otworzył [on] nową erę dla ludzkości” (The Expositor’s Bible).
8, 9. Jakie niewłaściwe nastawienie do kobiet przejawia wielu mężczyzn i dlaczego chrześcijanie koniecznie winni wystrzegać się takich poglądów?
8 Obecnie powyższa rada biblijna dla mężów brzmi nie mniej rewolucyjnie. Wbrew wszelkim dyskusjom na temat wyzwolenia kobiet sporo mężczyzn w dalszym ciągu widzi w nich tylko przedmiot zaspokajania zmysłów. Wielu mężów wierzy w mit, że kobiety w gruncie rzeczy lubią władcze, brutalne traktowanie, toteż znęcają się nad żonami fizycznie i psychicznie. Jakąż hańbą okryłby się chrześcijański mąż, gdyby uległ świeckiemu sposobowi myślenia i zachowywał się grubiańsko wobec żony! „Mój mąż był sługą pomocniczym i wygłaszał wykłady publiczne” — mówi pewna chrześcijanka. Niemniej wyjawia: „Mąż mnie bił”. Postępki takie pozostają w jaskrawej sprzeczności z postanowieniem Bożym. Mężczyzna ten należał do rzadkich wyjątków, a jeśli chciał się cieszyć przychylnością Bożą, musiał się postarać o pomoc w okiełznaniu swej popędliwości (Galacjan 5:19-21).
9 Bóg nakazał mężom, żeby miłowali żony jak własne ciała. Jeżeli ktoś się od tego uchyla, przeciwstawia się postanowieniu samego Boga i może nadwerężyć swą więź z Jehową. Apostoł Piotr wyraźnie oznajmił: „Mężowie, w podobny sposób mieszkajcie z nimi [ze swymi żonami] stosownie do wiedzy, darząc je szacunkiem jako naczynia słabsze, (...) aby wasze modlitwy nie napotykały przeszkód” (1 Piotra 3:7, NW). Poza tym szorstkie odnoszenie się do żony mogłoby zrujnować usposobienie duchowe nie tylko jej samej, ale i dzieci.
10. Jak mężowie mogą się wzorować na Chrystusie w sposobie sprawowania zwierzchnictwa?
10 Mężowie, wasze rodziny będą się pomyślnie rozwijać pod waszym zwierzchnictwem, jeśli sprawujecie je na wzór Chrystusa. On nigdy nie był opryskliwy ani brutalny. Wprost przeciwnie, mógł śmiało oświadczyć: „Uczcie się ode mnie, gdyż jestem łagodnie usposobiony i uniżony w sercu, a znajdziecie pokrzepienie dla dusz swoich” (Mateusza 11:29, NW). Czy twoja rodzina może tak powiedzieć o tobie? Chrystus obchodził się ze swymi uczniami jak z przyjaciółmi i miał do nich zaufanie (Jana 15:15). Czy pozwalasz swej żonie mieć takie samo poczucie własnej godności? O ‛dzielnej niewieście’ powiedziano w Biblii: „Serce małżonka jej ufa” (Przysłów 31:10, 11, BT). Oznacza to, iż pozostawia żonie pewną miarę swobody, zamiast ją krępować nierozsądnymi ograniczeniami. Prócz tego Jezus zachęcał uczniów do wyrażania swych uczuć i poglądów (Mateusza 9:28; 16:13-15). Czy podobnie postępujesz z żoną? A może szczere wyrażenie odmiennej opinii uważasz za wyzwanie dla twego autorytetu? Jeśli starasz się nie lekceważyć uczuć żony, lecz je uwzględniasz, to w gruncie rzeczy umacniasz w niej szacunek dla swego zwierzchnictwa.
11. (a) Jak ojcowie mogą dbać o duchowe potrzeby dzieci? (b) Dlaczego starsi i słudzy pomocniczy muszą dawać dobry przykład pod względem troszczenia się o rodziny?
11 Jeżeli jesteś ojcem, to musisz też przewodzić w zaspokajaniu duchowych, emocjonalnych i fizycznych potrzeb swych dzieci. Powinieneś mieć właściwy plan zajęć duchowych rodziny, który obejmuje: wspólne wyruszanie do służby polowej, prowadzenie domowego studium Biblii, omawianie tekstu dziennego. Ciekawe, że według Pisma Świętego starszy lub sługa pomocniczy powinien być „człowiekiem należycie przewodzącym swoim domownikom”. Mężczyźni piastujący takie przywileje winni więc być przykładnymi głowami rodzin. Choćby musieli dźwigać ciężkie brzemię obowiązków zborowych, to jednak pierwszeństwo muszą dawać własnym rodzinom. Paweł wyjaśnił, dlaczego jest to konieczne: „Przecież jeśli ktoś nie wie, jak przewodzić domownikom, to jakże będzie roztaczał opiekę nad zborem Bożym?” (1 Tymoteusza 3:4, 5, 12, NW).
Chrześcijańskie żony — pomocnice i podpory
12. Jaką rolę w porządku chrześcijańskim odgrywa żona?
12 Czy jesteś chrześcijańską żoną? A zatem ty również powinnaś odgrywać istotną rolę w rodzinie. Chrześcijańskie żony zachęcono, żeby „miłowały swoich mężów i dzieci, żeby były wstrzemięźliwe, czyste, gospodarne, dobre, mężom swoim uległe” (Tytusa 2:4, 5). Powinnaś więc starać się być wzorową gospodynią, dbającą o to, żeby w domu było czysto i przyjemnie. Prace domowe potrafią czasem nużyć, ale nie są poniżające ani mało ważne. Jako żona ‛zarządzasz domem’ i zapewne masz pod tym względem sporo swobody (1 Tymoteusza 5:14). Na przykład ‛dzielna niewiasta’ kupowała domownikom żywność, przeprowadzała transakcje nieruchomościami, a nawet zarabiała, prowadząc mały interes. Nic dziwnego, że zasługiwała na pochwałę męża! (Przysłów, rozdział 31, BT). Rzecz jasna, w takich przedsięwzięciach trzymała się wskazówek otrzymywanych od niego jako swej głowy.
13. (a) Dlaczego niektórym kobietom może być trudno się podporządkować? (b) Dlaczego uległość wobec mężów przynosi korzyści chrześcijańskim żonom?
13 Jednakże podporządkowanie się mężowi nie zawsze bywa łatwe. Nie wszyscy mężczyźni wzbudzają szacunek. A ty możesz sobie zupełnie dobrze radzić z prowadzeniem finansów, planowaniem czy organizowaniem. Może pracujesz zawodowo i wnosisz znaczny wkład do rodzinnego budżetu. Albo w przeszłości cierpiałaś pod jakimś względem wskutek męskiej dominacji i stwierdzasz, że trudno ci się podporządkować mężczyźnie. Niemniej przejawianiem „głębokiego respektu” lub „bojaźni” wobec swego męża okazujesz szacunek dla zwierzchnictwa Bożego (Efezjan 5:33, Kingdom Interlinear; 1 Koryntian 11:3). Uległość ma też decydujące znaczenie dla szczęścia twojej rodziny — pomaga ci unikać narażania waszego małżeństwa na niepotrzebne trudności i napięcia.
14. Co mogłaby zrobić żona, gdy się nie zgadza z decyzją podjętą przez męża?
14 Czy to znaczy, że musisz milczeć, gdy mąż podejmuje jakąś decyzję, która twoim zdaniem godzi w dobro rodziny? Niekoniecznie. Żona Abrahama, Sara, nie milczała, kiedy dostrzegła zagrożenie dla pomyślności swego syna Izaaka (1 Mojżeszowa 21:8-10). Tak samo ty możesz niekiedy czuć się zobowiązana do wyrażenia swych uczuć. Jeżeli czyni się to we „właściwym czasie” i w sposób nacechowany szacunkiem, to bogobojny chrześcijanin wysłucha takich uwag (Przypowieści 25:11). Ale jeśli twoja rada nie zostanie uwzględniona, a w grę nie wchodzi poważne pogwałcenie jakiejś zasady biblijnej, to czy sprzeciwianie się życzeniom męża nie obróciłoby się przeciwko tobie? Pamiętaj, „mądra niewiasta buduje swój dom, nierozumna burzy go własnymi rękami” (Przysłów 14:1, Biblia poznańska). Jeden ze sposobów budowania domu polega na popieraniu zwierzchnictwa męża, wyrażaniu się z uznaniem o jego osiągnięciach i spokojnym znoszeniu jego błędów.
15. W jaki sposób żona może mieć udział w karceniu i wychowywaniu dzieci?
15 Inny sposób budowania domu to udział w wychowywaniu i karceniu dzieci. Na przykład możesz ze swej strony dokładać starań, żeby rodzinne studium Biblii odbywało się regularnie i było budujące. „Nie pozwól spocząć swej ręce”, jeśli chodzi o przekazywanie prawd Bożych dzieciom przy każdej sposobności — w czasie podróży czy choćby podczas robienia z nimi zakupów (Koheleta [Kaznodziei] 11:6, BT). Pomagaj im przygotowywać komentarze na zebrania oraz zadania do teokratycznej szkoły służby kaznodziejskiej. Miej oko na to, z kim przestają (1 Koryntian 15:33). Niech wasze dzieci wiedzą, że w kwestii mierników Bożych oraz karcenia oboje z mężem jesteście jednomyślni. Nie pozwól im wygrywać siebie przeciw mężowi.
16. (a) Z jakiego biblijnego przykładu mogą czerpać zachętę rodzice samotnie wychowujący dzieci oraz ci, którzy mają niewierzących współmałżonków? (b) Jak inni członkowie zboru mogą pomagać takim osobom?
16 Jeżeli samotnie wychowujesz dzieci albo masz niewierzącego małżonka, to najprawdopodobniej właśnie ty musisz przewodzić w sprawach duchowych. Może to być trudne, a niekiedy wprost zniechęcające. Ale nie opuszczaj rąk. Matka Tymoteusza, Eunika, z powodzeniem uczyła go „od dzieciństwa” świętych Pism, chociaż jej mąż był niewierzący (2 Tymoteusza 1:5; 3:15). Podobny sukces odnosi wiele osób z naszego grona. Jeżeli potrzebujesz pod tym względem jakiejś pomocy, to mogłabyś porozmawiać ze starszymi. Mogą kogoś poprosić, żeby ci pomagał w przychodzeniu na zebrania i wyruszaniu do służby polowej. Być może zachęcą innych, aby zabierali twoją rodzinę na wycieczki turystyczne lub na spotkania towarzyskie. Albo mogą się postarać, żeby jakiś doświadczony głosiciel pomógł ci zapoczątkować studium rodzinne.
Dzieci okazujące wdzięczność
17. (a) Jak młodzież może się przyczyniać do pomyślności rodziny? (b) Jaki przykład dał pod tym względem Jezus?
17 Chrześcijańska młodzież może się przyczyniać do pomyślności rodziny przestrzeganiem rady z Efezjan 6:1-3: „Dzieci, bądźcie posłuszne rodzicom swoim w Panu, bo to rzecz słuszna. Czcij ojca swego i matkę, to jest pierwsze przykazanie z obietnicą: aby ci się dobrze działo i abyś długo żył na ziemi”. Współpracując z rodzicami, okazujecie szacunek Jehowie. Jezus Chrystus był doskonały i łatwo mógłby dojść do wniosku, że podporządkowanie się niedoskonałym rodzicom uwłacza jego godności. Mimo to „był im uległy. (...) Jezusowi zaś przybywało mądrości i wzrostu oraz łaski u Boga i u ludzi” (Łukasza 2:51, 52).
18, 19. (a) Co to znaczy czcić rodziców? (b) Dzięki czemu dom może się stać miejscem wytchnienia?
18 Czy nie powinieneś podobnie czcić swych rodziców? W tym wypadku „czcić” oznacza uznawać prawowitą władzę (porównaj 1 Piotra 2:17). W większości wypadków rodzicom należy się taki szacunek, nawet jeśli jedno z nich jest niewierzące lub nie daje dobrego przykładu. Jeśli natomiast są przykładnymi chrześcijanami, to tym bardziej powinieneś ich czcić. Pamiętaj też, że gdy rodzice cię karcą i udzielają wskazówek, nie chodzi im o narzucanie ci niesłusznych ograniczeń. Zależy im raczej na zapewnieniu ci ochrony — „byś żył” (Przysłów 7:1, 2, BT).
19 A zatem instytucja rodziny naprawdę jest postanowieniem podyktowanym miłością! Kiedy mężowie, żony i dzieci przestrzegają praw Bożych dotyczących życia rodzinnego, wówczas dom staje się zaciszną przystanią, miejscem wytchnienia. Mimo to mogą się wyłonić trudności w związku z wymianą myśli i wychowywaniem dzieci. W następnym artykule omówiono niektóre sposoby rozwiązywania tych problemów.
Czy pamiętasz?
◻ Jaki wzór dali bogobojni mężowie, żony i dzieci z czasów biblijnych?
◻ Jakie światło na rolę męża rzucił chrystianizm?
◻ Jaką rolę w rodzinie chrześcijańskiej powinna odgrywać żona?
◻ Jak młodzi chrześcijanie mogą się przyczyniać do pomyślności rodziny?
[Ilustracja na stronie 9]
„Żaden element chrystianizmu nie wydawał się tak nowatorski i rygorystyczny w zestawieniu z ówczesnymi rozwiązłymi obyczajami, jak chrześcijański pogląd na małżeństwo. (...) Otworzył [on] nową erę dla ludzkości”
[Ilustracja na stronie 10]
Chrześcijańscy mężowie zachęcają żony do wyrażania swych uczuć i biorą je pod uwagę