JEHOWA ZASTĘPÓW

Najczęstszy odpowiednik hebrajskiego wyrażenia Jehowáh cewaʼòt, które wraz z podobnymi formami występuje w Piśmie Świętym 283 razy. W zdecydowanej większości wypadków pojawia się w księgach prorockich, zwłaszcza Izajasza, Jeremiasza i Zachariasza. Wyrażenia tego (zapisanego literami greckimi) użyli Paweł i Jakub, cytując proroctwa lub do nich nawiązując (Rz 9:29; Jak 5:4; por. Iz 1:9).

Hebrajskie słowo cawáʼ (lm. cewaʼòt) zasadniczo odnosi się do literalnego wojska, czyli sił zbrojnych — jak w Rodzaju 21:22, Powtórzonego Prawa 20:9 i wielu innych wersetach. Ale bywa też używane w sensie przenośnym, np. gdy jest mowa o „niebiosach i ziemi oraz całym ich zastępie” lub o „słońcu i księżycu, i gwiazdach, całym zastępie niebios” (Rdz 2:1; Pwt 4:19). Liczbą mnogą, cewaʼòt, określano niekiedy oddziały izraelskie, np. w Wyjścia 6:26; 7:4; Liczb 33:1; Psalmie 44:9; 60:10. Zdaniem niektórych uczonych „zastępy” w wyrażeniu „Jehowa Zastępów” oprócz aniołów obejmują wojska izraelskie oraz nieożywione ciała niebieskie. Wydaje się jednak, że oznaczają przede wszystkim — a być może wyłącznie — siły anielskie.

Kiedy Jozue zobaczył w pobliżu Jerycha anielskiego posłańca i zapytał go, czy jest po stronie Izraelitów, czy ich wrogów, usłyszał odpowiedź: „Nie, lecz przyszedłem teraz jako książę wojska Jehowy” (Joz 5:13-15). O duchowych synach Bożych z pewnością mówił także prorok Michajasz, gdy oznajmił królom Achabowi i Jehoszafatowi: „Oto widzę Jehowę siedzącego na swoim tronie oraz cały zastęp niebios stojący przy nim, po jego prawicy i po lewicy” (1Kl 22:19-21). W tytule „Jehowa Zastępów” słusznie użyto liczby mnogiej, ponieważ siły anielskie nie tylko dzielą się na cherubów, serafów i aniołów (Rdz 3:24; Iz 6:2, 3; Obj 5:11), ale też tworzą pewne zorganizowane grupy. Dlatego Jezus Chrystus powiedział, że może mieć do dyspozycji „więcej niż dwanaście legionów aniołów” (Mt 26:53). Kiedy Ezechiasz błagał Jehowę o pomoc, nazwał Go „Jehową Zastępów, Bogiem Izraela, siedzącym na cherubach”. Zapewne nawiązał do Arki Przymierza i postaci cherubów umieszczonych na jej pokrywie, symbolizującej niebiański tron Jehowy (Iz 37:16; por. 1Sm 4:4; 2Sm 6:2). Bojaźliwy sługa Elizeusza nabrał otuchy, gdy w nadprzyrodzonej wizji zobaczył, że górzysta okolica wokół oblężonego miasta, w którym przebywał z Elizeuszem, jest „pełna koni oraz ognistych rydwanów wojennych”, stanowiących część anielskiej armii Jehowy (2Kl 6:15-17).

A zatem tytuł „Jehowa Zastępów” uwydatnia potęgę Władcy Wszechświata — Boga, który ma do dyspozycji ogromne rzesze stworzeń duchowych (Ps 103:20, 21; 148:1, 2; Iz 1:24; Jer 32:17, 18). Wzbudza to głęboki szacunek i podziw dla Jehowy, ale też pociesza i umacnia Jego sług. Na przykład Dawid w pojedynkę, bez wsparcia ludzkich wojsk, wystąpił przeciw przerażającemu Filistynowi Goliatowi w „imieniu Jehowy Zastępów, Boga izraelskich szeregów bojowych” (1Sm 17:45). Oczywiście nie tylko podczas walk zbrojnych, lecz we wszelkich innych trudnych czy doniosłych chwilach słudzy Boży jako społeczność i jako jednostki czerpali pokrzepienie i nadzieję ze świadomości, że majestatyczny i wzniosły Jehowa sprawuje władzę nad potężnymi zastępami stworzeń usługujących Mu na niebiańskich dziedzińcach (1Sm 1:9-11; 2Sm 6:18; 7:25-29). Sformułowanie „Jehowa Zastępów”, używane przez proroków, było dodatkową gwarancją spełnienia się ich zapowiedzi.